19. júní - 19.06.1959, Qupperneq 31

er unnt, svo að hinir efnaminnstu geti notið þess
að hafa börn sín þar, og nú orðið fáum við líka
styrk frá bæ og ríki.“
„Þú hefur lengi verið formaður barnaheimilis-
nefndarinnar, og rekstur heimilisins hefur því
óhjákvæmilega mætt mjög á þér.“
„Mig minnir, að ég hafi verið formaður nefnd-
arinnar fimmtán eða sextán ár, og auðvitað fylgja
þessu ýmsir snúningar.“
„Þú hefur alllengi verið bæjarfulltrúi Alþýðu-
flokksins hér í Reykjavík?“
„Ég var i bæjarstjórn kjörtímabilið 1934—38,
og ýmist lengstum aðal- eða varafulltrúi tímabilið
1946—58. Allan þennan tíma hef ég verið meira
og minna í framfærslunefnd."
„Og i fyrravetur saztu um tima á Alþingi?"
„Ö-já, ég lenti þangað svolitinn tima sem vara-
þingmaður Alþýðuflokksins fyrir Eggert Þor-
steinsson.“
„Þú hefðir átt að vera komin á þing fyrir löngu.
Þú sýndir það fljótlega, þegar þér bauðst tækifær-
ið, að þú mundir eftir einu miklu áhugamáli
kvennasamtakanna, sem sé að fá hækkaðar ýms-
ar bótagreiðslur almannatrygginganna. Þú fluttir
þingsályktunartillögu um hækkun elli- og örorku-
lífeyris. Viltu segja mér nánar frá gangi þess
máls?“
„Já, þetta var þannig í sem stytztu máli sagt, að
ég flutti tillögu um hækkun elli- og örorkulífeyris,
og var meðflutningsmaður annarrar tillögu um
hækkun barnalífeyris með þeim frú Ragnhildi
Helgadóttur, sem er, eins og kunnugt er, einn af
þingmönnum Sjálfstæðisflokksins, og frú öddu
Báru Sigfúsdóttur, er kom inn i þingið um tima
sem varaþingmaður Alþýðubandalagsins. Þetta
varð til þess, að ríkisstjórnin skipaði nefnd til þess
að athuga möguleika á hækkun ýmissa bótaflokka
almannatrygginganna, og vorum við þessar þrjár
konur meðal þeirra, sem sæti áttu i nefnd þessari.
Hún hefur nú lokið störfum, og fram hefur kom-
ið á Alþingi frumvarp til laga um breytingu á lög-
um um almannatryggingar, lagt fram af núverandi
ríkisstjórn með álit þessarar nefndar að grundvelli.
Frumvarp þetta gerir ráð fyrir nokkurri hækkun
á ýmsum lífeyrisgreiðslum, en mest er hækkunin
a elli- og örorkulífeyri, enda voru þær bætur lægst-
ar hér á landi miðað við önnur Norðurlönd. Hækk-
unin er að vísu ekki eins mikil og við konurnar í
nefndinni fórum fram á, en þetta má kallast drjúgt
spor í áttina, og við höfum vissulega oft orðið að
sætta okkur við að slá af kröfum og ná settu marki
í áföngum. Frumvarp þetta hefur nú verið sam-
þykkt einróma i félagsmálanefnd efri deildar, og
eru miklar líkur til, að það verði samþykkt sem
lög á þessu þingi.* Mér þykir vænt um, að ég skyldi
fá þetta tækifæri til að koma hreyfingu á þetta
nauðsynjamál.“
„Þetta minnir mig á annað atriði, sem kvenna-
samtökin lögðu mikla áherzlu á og þú áttir einn-
ig verulegan þátt í að hrinda í framkvæmd, og
á ég þar við mæðralaunin. Ég man, að þú komst
því til leiðar við lausn vinnudeilunnar haustið
1951, að einstæðum mæðrum væru einnig greidd-
ar fjölskyldubætur. Ég álít, að þetta hafi alveg tví-
mælalaust orðið til þess, að kaflinn um mæðralaun
var tekinn inn í lögin um almannatryggingar.“
„Já, ég held, að þetta hafi að minnsta kosti átt
þátt i að opna augu valdhafanna fyrir því, hve
mæðralaunin eru í rauninni sjálfsögð. Ég man
það vel, hve sumir karlmennirnir i samninganefnd-
inni urðu hissa, þegar við vorum að semja um
lausn þessarar vinnudeilu og farið var meðal ann-
ars fram á, að fjölskyldubætur yrðu greiddar með
öðru barni í stað þriðja, eins og þá var, og ég setti
fram kröfu um, að þetta skyldi einnig ná til ein-
stæðra kvenna, sem hefðu börn á framfæri sínu.
Þeir urðu forviða á því, að þetta væri ekki þegar
gert. En það er eins og blessaðir karlmennirnir
muni það alltof sjaldan, að konur geti komizt í
þær kringumstæður að vera aðal- eða oft á tíðum
eina fyrirvinna heimilis. Það var eingöngu til þess
að fá þessu framgengt fyrir konurnar, að ég féllst
á, að greiddar yrðu f jölskyldubætur með öðru barni,
því að það er min skoðun, að laun verkamannsins
eigi að vera það há og atvinna hans það örugg,
að afkoma hans sé svo góð, að hann þarfnist ekki
fjölskyldubóta, þótt hann hafi fyrir tveimur börn-
um að sjá.“
Að endingu kasta ég fram þeirri spurningu,
hvernig hennar ágæta eiginmanni liafi líkað allt
þetta umstang utan heimilisins. Þau hjón hafa
eignazt og komið upp fimm börnum, svo að sjálf-
sagt hefði hún getað haft nóg að gera heima að
minnsta kosti framan af ævinni. Jóhanna svarar
því brosandi, að hann hafi sætt sig furðanlega við
þetta, enda einnig haft áhuga fyrir því sama. Við
slítum síð,an þessu tali, þó að margt komi í liuga
minn, sem gaman væri að ræða um við þessa konu,
er áratugum saman hefur lagt svo drjúgan skerf
* Skrifað í lok aprílmánaðar 1959.
19. JtlNl
29