19. júní - 19.06.1976, Qupperneq 58

— Skiptar skoðanir
Gerður G. Óskarsdóttir
Framhald af bls. 24
ætlast, að þær gegni þjónustu-
hlutverki bæði á heimili og
vinnustað. Eigi þær börn, er þeim
einum ætlað uppeldishlutverkið.
Það þarf styrk og þor til þess að
rífa sig frá þessari ömurlegu
mynd og taka sinn rétt, og það er
til mikils ætlast af konum, að þær
geri það einar og hjálparlaust.
Ekki síst með tilliti til þess, að í
hinu hefðbundna uppeldi er ekki
lögð áhersla á að þroska sjálf-
stæði, framtakssemi og frum-
kvæði hjá stúlkum. Hér er víta-
hringur, sem erfitt verður að
komast út úr.
En hvaða tímabundin forrétt-
indi er hægt að veita konum? Hið
opinbera gæti tekið af skarið í
launamálum og hækkað hefð-
bundin kvennastörf um launa-
flokka, bæði til þess að sýna í
verki að þessi störf séu metin til
jafns við önnur störf og til þess að
fá karla til að vinna þau. Hér er
um að ræða t.d. störf fóstra,
kennara, hjúkrunarfræðinga,
Ijósmæðra, hreingerningafólks,
ritara og símvarða.
Einkaaðilar halda að sjálf-
sögðu áfram meðan þeir geta að
nota konur sem ódýrt vinnuafl og
varavinnuafl. Til þess að bæta
hag láglaunaverkafólks, sem að
miklum meirihluta er konur, þarf
samstillt átak allrar verkalýðs-
hreyfingarinnar. Þar ná konurnar
seint árangri einar, karlarnir
þurfa að standa þeim við hlið og
þá að sjálfsögðu að fórna
einhverju í staðinn.
Við stöðuveitingar gæti hið
opinbera gert sér það að reglu um
sinn að láta konu ganga fyrir um
starf, sæki karl og kona um, sem
talin eru hafa sömu hæfileika til
að gegna því.
56
I öllum nefndum og stjórnum á
vegum ríkis og sveitafélaga ættu
konur að vera jafnmargar og
karlar. Konur og karlar gætu
skipað framboðslista til skiptis.
Hér missir að sjálfsögðu fjöldi
karla spón úr aski sínum.
Alla félagslega þjónustu þarf
að stórefla, eins og rekstur dag-
heimila, heimilishjálp við aldr-
aða, mötuneyti í skólum og á
vinnustöðum o.s.frv. Hér er um
að ræða rekstur, sem kemur eink-
um konum til góða við núverandi
aðstæður. í staðinn þarf að sjálf-
sögðu að taka fé frá fram-
kvæmdum, sem karlar hafa meiri
áhuga á.
Gera þarf ríkisfjölmiðlum, út-
varpi og sjónvarpi skilt að huga
sérstaklega að jafnri þátttöku
karla og kvenna í fréttaflutningi,
umræðum, skemmtiefni og flutn-
ingi listar til þess að innræta
konum og körlum og einkum
börnum og unglingum, að kynin
séu jafnmiklum hæfileikum búin
og skoðanir og viðhorf beggja
jafnverðmæt. Hér þurfa karlarnir
að víkja eilítið til hliðar.
Auðvelda má konum aðgang
að framhaldsnámi. 1 stað þess að
tempra aðgang að yfirfullum
námsleiðum með í raun of háum
einkunnatakmörkunum, mætti
hafa þá reglu að taka inn jafn-
marga nemendur af hvoru kyni,
sem þó eru með ákveðna lág-
markseinkunn.
Segja má að það, sem ég hef
nefnt hér, séu í raun engin for-
réttindi fyrir konur heldur jafn-
rétti. En karlmenn líta sjálfsagt
ekki á það sem jafnan rétt, vegna
þess að þeir missa viss forréttindi
sín í staðinn.
Neskaupstað í maí 1976.
Gerður G. Óskarsdóttir
— Skiptar skoðanir
Þorsteinn Pálsson
Framhald af bls. 25
áhrif á það en lagaþvinganir.
En við getum ekki lokað
augunum fyrir því, að aðstaða
einstaklinganna í þjóðfélaginu er
afar misjöfn. Það misrétti er ekki
aðeins á milli karla og kvenna. Á
síðari árum höfum við t.a.m.
fengist talsvert við svonefnd bú-
setuvandamál. Til þess að draga
úr áhrifum mismunandi búsetu-
skilyrða hefur einstökum lands-
hlutum verið veitt sérstök fyrir-
greiðsla. Utgerðarmenn á Vest-
fjörðum fá þannig lán úr
byggðasjóði, sem reyknesingum
er alls ekki gefinn kostur á.
Spyrja má, hvort ekki þurfi að
beita svipuðum ráðum til þess að
tryggja jafna aðstöðu karla og
kvenna. Vissulega er það svo.
Sem dæmi þar um má nefna
mikilvægi þess að hraða upp-
byggingu dagheimila fyrir börn.
Þau auðvelda fyrst og fremst
konum, sem bundnar hafa verið
við barnagæslu og heimilisstörf,
að komast út í atvinnulífið.
Á hinn bóginn er ekki unnt að
fallast á að lögbjóða forréttindi
eins og þau, að konur gangi fyrir
körlum um störf eða minni kröfur
séu gerðar til þeirra í skólum.
Lögþvinguð forréttindi af þessu
tagi væru í mínum augum ekki
aðeins óheilbrigð og andstæð
okkar stjórnskipun heldur einnig
niðurlægjandi fyrir konurnar
sjálfar. Markmiðið er að menn
séu metnir að verðleikum, en ekki
eftir kynferði. Forréttindi geta
ekki verið leiðin að því marki.
Þorsteinn Pálsson.