19. júní - 01.03.1993, Blaðsíða 20

20
1. TBL.1993
Meðgöngukvillar
- höfuðverkur
atvínnurekandans
eftir Ragnheiði Harðardóttur
í síðustu Vog 13. tbl. 19921 vargrein um ýmis atriði sem varða réttindi barnshaf-
andi kvenna á vinnumarkaði. Greinin var aðaiiega skrifuð frá sjónarhorni kvenna
og í henni voru rakin nokkur dæmi um það hvernig konur hafa orðið illa úti í
samskiptum við yfirmenn þegar þær áttu von á sér. Og víst voru sögurnar ófagrar
- því verður ekki neitað. Það er alltaf viss tilhneiging að láta allan hópinn gjalda
fyrir misgjörðir fárra einstaklinga. Ómakleg aðför atvinnurekanda að barnshaf-
andi konu í starfi hjá honum er auðvitað til þess fallin að kasta rýrð á alla at-
vinnurekendur.
En hvernig skyldu þessi mál snúa viö atvinnurekandanum?
Er ófríska konan t hópi starfsmannanna óþægileg staðreynd
- vandræöagemsi, sem hann reynir aö losa sig viö? Vill hann
síður hafa konur meö ung börn í vinnu hjá sér? Og hvaö meö
fæðingarorlofið? Er þaö óþægileg frátöf sem hann vildi gjarn-
an vera án eða eru atvinnurekendur almennt sáttir við þaö aö
starfsmenn þurfi aö fara I fæðingarorlof? Við sem vinnum á
Skrifstofu jafnréttismála eigum jafnan greiðan aðgang aö
sjónarmiðum kvenna í þessum málum - nú langar okkur hins
vegar aö kynnast hinni hliöinni, hliö atvinnurekandans.
Til aö fá túlkun á sjónarmiðum atvinnurekandans fór grein-
arhöfundur á fund Kristjáns Sturlusonar, starfsmannastjóra
hjá Hagkaup, og átti viö hann fróölegt spjall um þessi mál.
Milli 60 og 70% starfsmanna hjá Hagkaup eru konur og þess
vegna hefur Kristján talsverða reynslu af þessari tegund
starfsmannamála.
Aðspuröur sagöist Kristján telja aö
meginþorri atvinnurekenda gruflaöi ekk-
ert yfir því aö konur á aldrinum 20-40
ára væru á barneignaraldri og frátafir
þeirra úr vinnu vegna umönnunar barns væri bara hluti af því
aö vera með atvinnurekstur og hafa fólk í vinnu hjá sér. Viö
því væri hægt aö bregðast meö góöri skipulagningu.
En hvaö finnst þá atvinnurekendum erfitt T sambandi viö
barnshafandi starfsmenn?
„Þaö eru aukaveikindin - meögöngukvillarnir sem vilja hrjá
ófrískar konur. Slík tilvik geta komið atvinnurekandanum al-
gerlega í opna skjöldu. Fjarvistir úr vinnu vegna meðgöngu-
kvilla eru mjög óþægilegar vegna þess aö þær eru óvæntar
og oft erfitt aö bregðast viö þeim. Meðgangan er ekki skil-
greind sem sjúkdómur og því er haldiö fram aö þetta tímabil
sé næsta vandræðalítið fyrir langflestar konur. Meðgangan
getur hins vegar leitt til þess aö konan fái fylgikvilla sem eru
afleiöing hennar. Til skamms tíma greiddu atvinnurekendur
ekki laun vegna slíkra veikindaforfalla. Fyrir nokkrum árum
féll hins vegar dómur í Hæstarétti þar sem atvinnurekanda
Enn um nefndir og ráð
Fleiri konur í nefndir, stjórnir og ráö hef-
ur lengi veriö krafa íslenskra kvenna.
Viö höfum litiö svo á að starf í nefndum
skapi möguleika til að hafa áhrif á end-
anlegar ákvaröanir og ekki viljað sætta
okkur viö aö raddir og reynsla kvenna
væru þar fyrir borö bornar. í lögum um
jafna stööu og jafnan rétt kvenna og
karla hefur veriö tekiö fram aö stjórn-
völd skulu stefna aö því aö hlutur
kvenna og karla sé sem jafnastur. Þeg-
ar lögin voru endurskoðuð 1991 var
hnykkt á þvl ákvæöi og nú hljóðar 10.
gr. laganna svo;
/ nefndum, stjórnum og ráðum á veg-
um ríkis, sveitarfélaga og félagasam-
taka skulu, þar sem því verður við kom-
ið, sitja sem næst jafnmargar konur og
karlar og skal ávalt á það minnst þegar
óskað er tilnefningar í hlutaðeignadi
stjórnir, nefndir og ráð.
Nú er þaö svo aö nefndarfulltrúar,
a.m.k. í opinberum nefndum, eru oft til-
nefndir af félagasamtökum, samtökum
vinnumarkaðsins, sveitarfélögum eða
stjórnmálaflokkum. Það væri áhugavert
fyrir konur T samtökum sem þessum að
óska eftir upplýsingum um hverjir hafa
verið skipaöir fulltrúar þeirra í slíkar
nefndir slöastliöin 2-3 ár. Svör viö slík-
um fyrirspurnum gætu gefiö tilefni til
aögerða af hálfu kvenna. Þá veröur
spennandi aö sjá hvaða tölur koma I
Ijós í næstu talningu - sem stefnt er aö
á þessu ári - miöað viö áriö 1990 en
þá var hlutur íslenskra kvenna í opin-
berum ráöum og nefndum aöeins 16%.
Miöaö viö önnur Noröurlönd erum við
aftarlega á merinni enda hafa þau grip-
iö til miklu haröari aögerða en viö til aö
ná jafnræöi meöal kvenna og karla T
opninberum nefndum. T.d. hafa Danir
lagaákvæöi sem fyrirskipa aö alltaf
skuli tilnefna bæöi konu og karl 5 opin-