19. júní - 01.03.1993, Blaðsíða 26

26
1. TBL.1993
enn í flestum tilfellum hitann og þungann
af heimilisstörfum og uppeldi og útivinn-
andi konur eru enn í mörgum tilfellum
þjakaðar af þeirri sektarkennd sem Golda
Meir talaði um fyrir nokkrum áratugum.
Konur hafa ekki verið lengi úti á vinnu-
markaðinum og það er álitamál hvort þær
eru komnar til að vera þar. Þegar atvinna
fer að dragast saman má búast við að reynt
verði að ýta konum út af vinnumarkaðin-
um, m.a. með því að höfða til þeirrar sekt-
arkenndar sem flestar útivinnandi mæður
þekkja vegna þess að þær geta ekki verið á
tveimur stöðum í einu.
Búast má við að með auknum samdrætti
verði þær raddir háværari sem leggja
áherslu á að konan geti ekki verið að skipta
sér, hún verði að velja milli starfs og barna,
a.m.k. meðan börnin eru að vaxa úr grasi.
Og það er auðvelt að höfða til sektar-
kenndarinnar því að samfélagið hefur ekki
komið á móts við þær breytingar sem
fylgja aukinni atvinnuþátttöku kvenna, t.d.
með samfelldum skóladegi og sveigjanleg-
um vinnutíma svo eitthvað sé nefnt.
Konur verða fyrr atvinnulausar en karl-
ar. í janúar s.l. voru 6300 manns að með-
altali á skrá í mánuðinum en það svarar til
5 prósenta af áætluðum mannafla á vinnu-
markaði, samkvæmt spá Þjóðhagsstofnun-
ar, 5,6 prósent kvenna og 4,7 prósent
karla. Hlutfallslega flestar konur voru at-
vinnulausar á Suðurnesjum eða 14,4 pró-
sent en karlar á sama svæði voru 6,2 pró-
sent. Hlutfallslega fleiri eru án vinnu úti á
landsbyggðinni en á höfuðborgarsvæðinu,
þannig eru 7,7 prósent kvenna atvinnulaus
úti á landi í janúarmánuði en 4,2 prósent á
höfuðborgarsvæðinu. Karlar án vinnu úti á
Konur Karlar Meðaltal
1987 0,6 0,3 0,4
1988 0,9 0,4 0,6
1989 2,2 1,3 1,7
1990 2,2 1,4 1,7
1991 1,7 1,3 1,5
1992 4,2 2,5 3,3
Á síðasta ári skiptist skráð atvinnuleysi
þannig eftir kjördæmum.
Konur Karlar
Höfuðborgarsvæðið 2,5 2,2
Vesturland 4,1 2,0
Vestfirðir 0,5 0,5
Norðurland vestra 4,0 3,5
Norðurland eystra 4,5 3,3
Austurland 4,2 2,8
Suðurland 4,5 2,6
Suðurnes 9,1 3,0
meðaltal 4,2 2,5
landi eru 6,5 prósent og 4,1 prósent á höf-
uðborgarsvæðinu.
Skráð atvinnnuleysi hefur aukist tölu-
vert á undanförnum árum, eins og sjá má á
meðfylgjandi töflu.
Auk þessara talna um skráð atvinnuleysi
er talsvert um dulið atvinnuleysi, þ.e. fólk
sem vinnur verktakavinnu, tímabundin
verkefni, þeir sem eru nýkomnir úr slcóla,
atvinnurekendur, fatlaðir, heimavinnandi
fólk sem leitar vinnu og þeir sem vinna
hlutastörf en leita að heilsdagsvinnu svo
eitthvað sé nefnt. Atvinnuleysi hefur ýmsa
ókosti í för með sér, það er m.a. hægt að
nota það sem stjórntæki þannig að kröfur
komi um meiri afköst starfsmanna og við-
nám starfsfólks verði minna þegar það er
hrætt við að verða atvinnuleysinu að bráð.
Þar að auki hefur atvinnuleysi ýmsar fé-
lagslegar afleiðingar í för með sér, eins og
einangrun og oft fylgja skilnaðir í kjölfar
atvinnuleysis. Sálrænir örðugleikar gera
vart við sig, almenn vanlíðan, svefntrufl-
anir, streita og þunglyndi. í kjölfarið fylgja
heilsufarsleg vandamál, t.d. ýmsir kvillar
og misnotkun áfengis eða annarra vímu-
gjafa. Fjárhagslegu öryggi er ógnað og í
kjölfarið fylgja gjaldþrot heimila og ein-
staklinga. Atvinnuleysi hefur tilhneigingu
til að aukast, því að minni kaupmáttur
fylgir minnkandi tekjum og í kjölfarið
verða enn færri störf.
Miklar líkur eru því á að atvinnuleysi,
sem áður var svo til óþekkt í íslensku sam-
félagi, sé komið til að vera og þar sem kon-
ur hafa ekki verið á vinnumarkaðinum
nema örfáa áratugi er líklegt að atvinnu-
leysið bitni fremur á þeim en körlunum.
Konur þurfa á launavinnu að halda og
því litlar líkur á að þær snúi aftur til baka
inn á heimilin. Mikil þörf er á nýsköpun í
atvinnulífinu og að konur noti hugvit sitt
til að breyta stöðu sinni á vinnumarkaðin-
um þar sem hin hefðbundna þátttaka
þeirra hefur því miður ekki skilað öðru en
tvö — til þreföldu vinnuálagi. 19- júní fékk
Lilju Mósesdóttur, hagfræðing, sem hefur
unnið^við rannsóknir á stöðu kvenna á
vinnumarkaði undanfarin ár, til að spá í
þróun mála næstu áratugi.
BONUS