Fréttablaðið - 30.12.2010, Blaðsíða 16

16 30. desember 2010 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
G
reinargerð vinnuhóps mennta- og menningarmála-
ráðuneytisins og Sambands íslenskra sveitarfélaga
um kostnað við rekstur grunnskóla er áhugaverð.
Það er alltaf gagnlegt að bera það sem gert er hér
á landi saman við það sem gerist úti í hinum stóra
heimi. Athygli vekur engu að síður að ekki skuli sérstaklega borið
saman við Norðurlönd vegna þess að íslenskur grunnskóli er lang-
skyldastur grunnskólum Norður-
landanna að öllu leyti og líklega
er lítill áhugi í raun á að breyta
þeirri staðreynd.
Í ljós kemur að þegar tekið er
tillit til hlutfalls barna á grunn-
skólaaldri er Ísland með fjórða
hæsta kostnað við grunnskóla
innan OECD. Þetta er að sumu
leyti erfitt að eiga við. Vegna dreifbýlis eru hér óhjákvæmilega
allmargir afar litlir skólar þar sem kostnaður á hvert barn er mjög
hár. Kostnaður vegna skólahúsnæðis í köldu landi á jarðskjálfta-
svæði hlýtur líka að vera hærri en í löndum með mildari náttúru.
Auk þess voru íslenskir skólar einsettir miklu seinna en víðast
hvar og vaxtakostnaður vegna bygginga í tengslum við einsetn-
inguna er enn kostnaðarliður í rekstri grunnskóla.
Það hlýtur þó að vekja mesta athygli í þessum samanburði að
þrátt fyrir háan kostnað við rekstur grunnskóla eru laun kennara
hér með þeim lægstu sem þekkjast. Af samanburði á kennslumagni
og þróun á fjölda kennara samanborið við nemendur má greina
þá óheillaþróun sem orðið hefur á kjörum kennara með lækkandi
launum miðað við samanburðarhópa og lækkun á kennsluhlutfalli
í heildarvinnutíma. Þessi tregða sveitarfélaga við að hækka laun
kennara en bjóða í staðinn breytingar á vinnutilhögun í kjara-
samningum hefur líklega reynst báðum aðilum slæmur kostur.
Laun grunnskólakennara, sem um áratugaskeið hafa verið lág,
voru líklega aldrei lakari en nú en kostnaður sveitarfélaga vegna
grunnskólanna er samt sem áður afar hár.
Það blasir við að tími er kominn til að gefa að einhverju leyti upp
á nýtt í kostnaðarmálum grunnskóla. Við þá vinnu verður að horfast
í augu við að grunnskólinn er einn af hornsteinum sam félagsins og
reynsla fjölmargra þjóða sýnir að aldrei er mikil vægara að styrkja
innviði hans en þegar kreppir að í samfélaginu.
Uppstokkunin hlýtur að snúa að vinnufyrirkomulagi innan skól-
anna. Hér er ekki bara átt við vinnufyrirkomulag almennra kenn-
ara heldur ekki síður fjölgun millistjórnenda innan grunn skólans
sem á drjúgan þátt í lágu kennsluhlutfalli í heildarvinnutíma kenn-
ara. Það verður að vinda ofan af þeirri þróun sem staðið hefur frá
því að sveitarfélögin tóku við rekstri grunnskólans með öflugri
fyrirstöðu gegn hækkun launa kennara og horfast í augu við að
laun grunnskólakennara verða að hækka.
Forysta Kennarasambandsins þarf líka að líta í eigin barm.
Hún situr handan borðsins og hefur gengið að hverjum kjara-
samningnum á fætur öðrum með smánarlegri launahækkun en
breytingum á vinnutilhögun á móti.
HALLDÓR
SKOÐUN
Steinunn
Stefánsdóttir
steinunn@frettabladid.is
kg
27
SEK
3
5
7,5
Það er magnaður stígandi í þessari.
Rauðar kúlur með hala sem springa
út í þéttar silfraðar stjörnur, stígandi
ljósagangur sem endar síðan með
miklum hávaða og látum. Ein af
þeim betri.
2
Íslenskir grunnskólakennarar með 70 prósent
af kennaralaunum í OECD-löndum:
Óheillaþróun sem
snúa verður við
Kallað eftir stefnu
Seðlabankinn gaf nýverið út veglegt
rit undir nafninu Peningastefnan eftir
höft þar sem fjallað er um stöðu pen-
ingamála á Íslandi. Í ritinu er kallað
eftir því að nú þegar hilli undir lok
efnahagsáætlunar ríkisstjórnarinnar
og AGS verði mótuð stefna til fram-
tíðar um fyrirkomulag peningamála á
Íslandi. Þar eð spurningin um fram-
tíðarfyrirkomulag peningamála hlýtur
að lokum að koma til kasta Alþingis
er það stjórnmálaflokkanna að móta
stefnu í þessum málaflokki.
Hver er stefna flokkanna?
Það sem flokkarnir verða því
að gera á næstu misserum er
að bjóða fram raunhæfa stefnu í
peningamálum en það er sorgleg
staðreynd að enginn flokkur getur
stært sig af því nú.
Samfylkingin vill samkvæmt lands-
fundarályktun ganga í ESB og taka
upp evru en svarar því ekki hvað skal
til bragðs taka ef þjóðin hafnar því að
ganga inn. Sjálfstæðisflokkurinn vill
samkvæmt efnahagstillögum að pen-
ingamálastefnan verði endurskoðuð
af alþjóðlegum sérfræðingum en
endurskoðun getur
varla kallast
stefna, eða
hvað?
Svara þeir kallinu?
Vinstri græn viku ekki að peninga-
málum í landsfundarályktun sinni
síðast og framsóknarmenn ályktuðu
á landsfundi að endurskoða bæri
peningamálastefnuna rétt eins og
sjálfstæðismenn. Þá vill Hreyfingin
samkvæmt vefsíðu sinni leysa
myntvandann með myntbandalagi
við aðrar þjóðir eða með einhliða
upptöku annars gjaldmiðils án þess
þó að tilgreina hvaða þjóðir eða
gjaldmiðla um ræðir.
Er ekki kominn tími til að
flokkarnir setjast aðeins
yfir þessi mál og svari kalli
Seðlabankans?
magnusl@frettabladid.is
Á Íslandi eru um 14.000 einstaklingar sem þiggja örorkulífeyrisgreiðslur
frá Tryggingastofnun ríkisins. Ég er einn
af þeim, sökum blindu minnar er ég 75%
öryrki. Ástæða þess að ég skrifa þessa grein
er sú að það er að mínu mati miklu hagstæð-
ara að þiggja örorkulífeyri, með þeim hlunn-
indum sem því fylgja, en að vera úti á vinnu-
markaðnum. Fyrst langar mig að nefna að
ekkert tillit er tekið til einstaklingsins þegar
örorkumat er metið.
Allir sem eru blindir, heyrnarlausir, lam-
aðir, geðsjúkir eða eru með nægilega mikla
þroskaskerðingu fá nákvæmlega sömu
greiðslurnar frá Tryggingastofnun burtséð
frá aldri, fjölda barna, hvort viðkomandi
búi einn og hvort viðkomandi hafi einhverja
atvinnu.
Gagnvart minni fötlun er eitt að vera
blindur og annað að vera mjög blindur. Tveir
blindir einstaklingar hafa mjög mismunandi
starfsorku, starfskunnáttu og eru með mis-
munandi menntun. Það er óréttlátt að sömu
tveir einstaklingarnir með sömu fötlunina
fái sömu greiðsluna óháð getu og reynslu.
En af hverju skyldu öryrkjar hafa það svona
gott, þegar litið er til venjulega launþegans
í frystihúsinu, á leikskólanum og við búðar-
kassann? Kemur í ljós að öryrkinn hefur
hærri tekjur og að auki mun fleiri hlunnindi
sem aðrir launþegar fá ekki.
Öryrkinn fær 28.000 kr. í heimilisuppbót
ef hann býr einn. Hann fær rúmlega 18.000
kr. í barnalífeyri með hverju barni. Öryrk-
inn getur fengið á bilinu 300 til 1.200 þúsund
krónur í bílastyrk. Sá hinn sami fær 100.000
þúsund kr. í frítekjumark ef hann er á
almennum atvinnumarkaði. Ég er ekki hætt-
ur að telja upp hlunnindi öryrkja, því þeir
greiða minna fyrir heilbrigðisþjónustuna og
fá alltaf frítt í strætó og í sund.
Rúsínan í pylsuendanum er svo að öryrkj-
ar þurfa ekki að greiða meðlagsgreiðslur því
Tryggingastofnun greiðir meðlagsgreiðslur
handa fyrrverandi barnsmóður eða föður
öryrkjans. Að auki greiða öryrkjar innan
við 1.000 kr. í bifreiðagjöld. Með þessum
skrifum er ég alls ekki að segja að öryrkjar
lifi kóngalífi, heldur er ég að endurspegla
raunveruleikann, þegar laun og kjör öryrkja
annars vegar eru skoðuð og svo laun og
hlunnindi almenna launþegans hins vegar.
Það sést hér að nú þarf að lyfta grettistaki
í launakjörum láglaunafólksins og ekki síst
millitekjufólksins. Ég skora á alla sem koma
að samningagerð launþeganna að hækka
umtalsvert laun lágtekjufólksins og þeirra
sem hafa laun undir 300.000 kr.
Gott að vera öryrki
Öryrkjar
Bergvin
Oddsson
öryrki