Sameiningin - 01.08.1909, Síða 31

í Aþenuborg- en hermanni. Vagnmenn og þeir, sem hraö- ®
ast hlaupa, eru enn nokkurskonar átrúnaöargoö þeirra, sem
bundnir eru viö leikvöllinn, en engu aö síör eru þó ódauð-
leika-blómin geymd þeim, er sœtast syngja. Sjö borgir
deildu um fœðingarstaö eins skáldmæringsins og hver um
sig taldi hann hjá sér borinn. En myndi Hellenar hafa
orðið fyrstir til aö hafna gömlu villimannatrúnni ? Nei,
sonr minn! þann heiðr eigum vér; guð reis upp hjá feðrum
vorum móti villidóms-athœfinu; í vorri trú dó hræðslu-
kveinið út, en í þess stað fœddist hósanna og lofgjörðar-
sálmrinn. Hebrear og Grikkir myndi þá hafa hrifið gjör-
vallt mannkynið áfram og upp á við. En því miðr heimtar
stjórn heimsins, að hernaðr haldi áfram um aldr og æfi, og
því er það, að upp yfir anda og hærra en guð hafa Róm-
verjar sett keisarann í hásæti, og þangað dregst saman allt
vald, sem menn geta eignazt, og þar heftist allt annað, sem
mikið er.
„Meðan Grikkir höfðu yfirráðin, stóð yfir blómstrtið
mannlegs hugvits. Og feykilega stór er hópr spekinganna,
sem andinn leiddi fram eins og að endrgjaldi fyrir frelsi
það, er hann naut. Hvenær sem menn sýndu einhverja
mikla yfirburði, voru þeir vegsamaðir, og svo mikilli full-
komnan tókst Grikkjum að ná, að í öllu nema hernaði hafa
Rómverjar jafnvel látið svo lítið að hafa þá sér til fyrir-
myndar. Mælskumennirnir á Torginu í Rómaborg stæla
Grikki, og — taktu eftir því — í hverju rómversku kvæði
má heyra hljóðfallið gríska; opni rómverskr maðr munninn
til þess af vísdómi að tala um siðalærdóm eða um heim-
spekileg hugtök eða um leyndardóma náttúrunnar, þá er
hann annaðhvort ritþjófr ellegar hann heyrir til einhverj-
um frœðimannaflokki, sem rót sína á að rekja til Grikkja.
Rómverjar geta ekki talið sér til gildis frumleik í neinu
nema hernaði — eg tek það aftr fram. Leikir þeirra og
sýningar eru að öllu leyti frá Grikkjum, og er á skemmtun-
um þeim hert með blóðsúthellingum til þess að svala
grimmúð hins rómverska skríls; trúarbrögð Rómverja, ef
svo má nefna efni átrúnaðar þeirra, eru sambland aðfeng-
inna trúarhugmynda frá öllum öðrum þjóðum; guðirnir,
sem þeir hafa í mestum heiðri, eru frá Olympus—, jafnvel
Mars, herguðinn sjálfr, og alveg eins að því leyti Júpíter,
sem þeir hafa í svo frábærum hávegum. Það vill því svo
til, sonr minn kær! að af öllum þjóðum heimsins er það
ísraelslýðr einn, sem getr mótmælt því, að Grikkir standi
öllum öðrum framar, og tileinkað sér andspænis þeim
frægðina af því að hafa sýnt allra mest og frumlegast
hugvit.
„Rómverjar eru starblindir fyrir yfirburðum annarra jr