Fréttablaðið - 05.07.2011, Síða 13

ÞRIÐJUDAGUR 5. júlí 2011
Í kvikmyndum sem gerðar voru um og eftir síðari heimstyrjöld
var nánast regla að aðalleikararn-
ir væru annað hvort með sígarettu
í hægri hendi milli vísifingurs og
löngutangar, eða í munnvikinu.
Þetta var hluti af kúlinu. Reyk-
ingar breiddust hratt út hér á
landi eins og annars staðar, sumir
reyktu út af tóbaksnautn, en aðrir
út af því hvað það var heimsborg-
aralegt að halda á sígarettu. Að
vanda var nafnið á þessu fyrir-
bæri íslenskað og kallað vindling-
ur, en það orð festi ekki rætur hjá
almenningi. Hitt var smartara.
Mér er minnisstætt þegar glæsi-
leg frænka mín sat heima í stofu
með sígarettu í hendi og litla syst-
ir mín horfði hrifin á og spurði
hvort hún mætti prófa að halda
svona á sígarettunni. Frænka taldi
það nú ekki við hæfi, og þá sagði
systir mín í ákveðin: Ég ætla sko
að reykja þegar ég er orðin stór!“
Það gerði hún reyndar ekki, en
þetta rifjar upp hvað reykinga-
stellingin er elegant og kvenleg
þegar best lætur.
Nánast allt fullorðið fólk í
minni fjölskyldu og fjölskyldum
vina minna reykti, og það var
óskemmtilegt að fara út úr
bænum til að sporta sig í nátt-
úrunni í bifreið sem var reykt
í alla leiðina. En þetta var bara
hluti af tilverunni. Enginn talaði
um að þetta væri skaðlegt. Meira
að segja mjög skaðlegt. Móðir mín
var þeirra gerðar að hún hefði
hvorki reykt heima né leyft öðrum
að gera það hefði hana grunað
að það gæti á nokkurn hátt verið
skaðlegt fyrir okkur systurnar. En
það vissi hún ekki. Það vita hins
vegar allir í dag og þeir sem kjósa
að reykja gera það á eigin ábyrgð.
Reynslunni ríkari
Á sínum tíma hafði maður spurnir
af því að amfetamín væri algjör
snilld og unglingar í landsprófi,
nemendur í menntaskóla eða
háskóla gætu vakað heilu næturn-
ar við lestur án þess að þreytast.
Þetta var töfralausn. Sagt var að
sumir listamenn hefðu nýtt sér
þetta í nokkur ár, en áttað sig
smám saman á því að þetta var
langt frá því að vera heilsubót,
nema í þeim tilvikum sem um
raunveruleg veikindi er að ræða.
Mér er sagt að harðir fíklar og
þeir sem dreifa fíkniefnum séu
svo vel að sér í lyfjategundum og
blöndun lyfja til að fá þau áhrif
sem eftir er sóst, að það jaðri
við fagmennsku í lyfjafræði. Sel
það ekki dýrar en ég keypti það.
En mestu skiptir að hver og einn
hefur val. Velji menn að taka þá
áhættu að prófa fíknilyf, geta þeir
ekki vitað hvert það ber þá. Sumir
geta hrist þetta af sér og lifað
eðlilegu fjölskyldulífi, aðrir verða
fíklar það sem eftir er, og þá
hvorki skipstjórar né stýrimenn í
eigin lífi.
Lykilatriði er, að öndvert við
það sem áður var, hjá stórreyking-
arfólki og þeim sem hresstu sig
á amfetamíni, þá veit nútímafólk
hvað þetta getur kostað. Og það er
býsna dýrt. En allir hafa val.
Tæknin eða reiðin
Maður spyr sig náttúrulega þessa
dagana hvort ástandið í þjóðfélag-
inu, kreppan og kvíðinn eigi ein-
hvern þátt í skyndilegum dauðs-
föllum fólks á miðjum aldri og
öllum þessum krabbameinstilfell-
um. Er það spennan, reiðin og von-
leysið? Svo má spyrja hvort tækn-
in sem við erum orðin svo háð sé
saklaus með öllu. Kona sem átti
erfitt um svefn var alltaf með far-
símann á náttborðinu. Henni kom
í hug að kannski væri það ekki
hollt og fór með hann annað. Síðan
sefur hún eins og barn. Við höld-
um á litlu símtæki í lófanum sem
er ekki með neina jarðtengingu
og hringjum til London eða New
York. Erum við ekki umkringd af
ósýnilegum orkugeislum sem við
kunnum ekkert á og vitum ekkert
af. Er það heilsubætandi? Varla.
Ekki frekar en reykingarnar.
Það sem við vitum ekki
Jónína
Michaelsdóttir
blaðamaður
Í DAG
Maður spyr sig
náttúrulega þessa
dagana hvort ástandið
í þjóðfélaginu, kreppan
og kvíðinn eigi einhvern
þátt í skyndilegum dauðs-
föllum fólks á miðjum
aldri og öllum þessum
krabbameinstilfellum.
Drekinn!
Í einu atriði í sjónvarpsþáttum Fóstbræðra kom starfsmað-
ur undrandi út af skrifstofu yfir-
manns síns, með þá nýju vitneskju
að hann væri drekinn. Ætlunin
hafði hins vegar verið að segja
honum að hann væri rekinn. Sú
misheyrn kom upp í hugann þegar
fylgst var með störfum Alþingis nú
í vor. Hvað eftir annað var auðvelt
að slá því föstu, að allt annað væri
þar til umræðu en raunverulega
heyrðist úr ræðustól. Vanhugsuð
frumvörp um sjávarútvegsmál
þvældust fyrir þverpólitískum
þjóðþrifamálum, sem féllu milli
þilja í þingsal. Þannig var hreint
formsatriði að þingið samþykkti
tæknileg frumvörp sem vörðuðu
löngu tímabær útboð til olíuleitar
á hinu svokallaða Drekasvæði. En
svo augljóst sem málið var, týnd-
ist það í fyrrnefndu fimbulfambi.
Tafðist umsóknarferlið á íslenska
hluta Drekans þar með til vorsins
2012. Enn eitt árið er því týnt á
þessu sviði, líkt og á svo mörgum
öðrum.
Frændur okkar Norðmenn eru
hins vegar engir byrjendur í að
hanna umgjörð olíurannsókna
og hafa þeir af fumleysi lokið
því ferli er varðar norska Dreka-
svæðið, eins og við mátti búast.
Alþjóðleg olíufyrirtæki hafa til-
kynnt að tugum milljóna dollara
verður á næstunni varið til hljóð-
bylgjurannsókna og kafbátaleit-
ar á norska hluta svæðisins, sem
þýðir uppgrip og arðbæra þekk-
ingarsköpun hjá norskum þjón-
ustuaðilum. Hugur Norðmanna
stendur jafnframt til að gera Jan
Mayen að miðstöð olíuleitar fyrir
svæðið allt, en í hlut Norðmanna
fellur einungis fjórðungur svæð-
isins, en megnið af svæðinu til-
heyrir Íslandi. Þar að auki liggja
hafnir austur á fjörðum á Íslandi
að minnsta kosti jafn vel frá nátt-
úrunnar hendi við slíkri þróunar-
starfsemi og kannski betur. En
Austfirðir eiga engan möguleika á
að keppa við Jan Mayen, á meðan
við ljúkum ekki einu sinni við eigin
lagaumgjörð, hvað þá meira.
Dr. Michael Porter, prófessor
í Harvard Business School, var
hér í heimsókn fyrir skemmstu og
benti hann á að leitartækni, jarð-
lagagreining og almenn þjónusta
við olíuiðnað væru náskyld jarð-
varmarannsóknum. Hinn íslenski
jarðvarmaklasi ætti því að tengja
sig betur virðiskeðju jarðefna-
eldsneytis og vísaði sérstaklega til
hins þroskaða norska olíuiðnaðar.
Þar við bætist að Norðmenn yfir-
færa tækni úr olíuklasa sínum yfir
á beislun vindorku, sem er einmitt
svið sem við Íslendingar hyggj-
umst á næstu árum byggja upp
aukna þekkingu á, enda skortir síst
hráefni hér á landi til vindorku-
framleiðlu. Porter furðaði sig einn-
ig almennt á því hve hægt gengi nú
um stundir í okkar þjóðfélagi, sem
gæti auðveldlega verið afar gjöfult,
ef rétt væri á haldið. Vannýtt tæki-
færi lægju hvarvetna. Erfitt er að
andmæla prófessornum þar.
Síðustu misseri hefur Alþingi
varið miklu púðri í að þvælast
fyrir sjálfu sér og þjóðinni. Rík
áhersla hefur verið lögð á ýmsan
tímafrekan óþarfa og jafnvel skað-
ræði, en lítill gaumur hefur verið
gefinn margvíslegum stórmál-
um sem móta munu framtíðarhag
okkar.
Þetta verður að breytast. Að
öðrum kosti á hinn kjörni fulltrúi
Íslendinga á hættu að lenda í
starfsmannaviðtali Fóstbræðra og
verða drekinn.
Drekasvæðið
Orri
Hauksson
framkvæmdastjóri
Samtaka iðnaðarins
Tafðist um-
sóknarferlið á
íslenska hluta Drekans
þar með til vorsins 2012.
Enn eitt árið er því týnt
á þessu sviði, líkt og á
svo mörgum öðrum.