Faxi - 01.12.2000, Side 9

FAXI JÓLAIíLAl) 2000
TVÍLYFT HÚS í REYKJAVÍK
Fram til 1862 voru tvflyft hús í
Reykjavík svo fá að þau mátti telja á
fingrum annarrar handar. Hús Mennta-
skólans, reist 1846, er talið eitt af allra
fyrstu tvflyftu húsum þar í bæ. Sést
þetta greinilega af ljósmyndum. Má þó
vera að einhver verslunin hafi þá þegar
verið búin að reisa sér tvflofta vöru-
geymslu til hægðarauka og betri nýt-
ingar en árið 1863 var reist íbúðarhúsið
Glasgow við Vesturgötu í Reykjavík,
sem var stórhýsi á þeim tíma. Eftir það
fóru fleiri að hækka hús sín eða að reisa
hærri hús en áður.
í ljósi þessa má síðan líta á smíði tví-
lyfta hússins á Miðlóðinni hjá Svein-
birni, sem hefur ef til vill verið nokkru
seinna á ferð en kaupmenn í Reykjavík
eða kannski að Sveinbjöm hafi verið þar
fyrri til. Um það veit ég ekki.
ENDALOK FYRSTA TVÍLYFTA
HÚSSINS í KEFLAVÍK
Á ljósmynd af Keflavík frá 1888-
1896 er tvflyfita húsið greinilega horf-
ið. I stað þess er komið nýtt, tvflyft hús
á bak við Miðpakkhúsið, þar sem
Duusverslun hafði síðar íjós og íshús
sitt..
Fyrri tímamörk ljósmyndarinnar
eru örugg en hin seinni óljósari. Tví-
lyfta húsið hefur því verið rifið að lík-
indum um eða nokkm eftir 1890. (
Myndin er prentuð í Ritsafni Mörtu I,
25 og 53).
Eftir 1900 lét Duusverslun, í tíð
Ágústs Ólavsens verslunarstjóra, rífa
gömul hús á Miðlóðinni og hlaða stein-
garðinn neðst á lóðinni. Sennilega hef-
ur tvflyfta húsið þá verið horfið af lóð-
inni (sbr. Ritsafn Mörtu II, 647, III,
1039).
Húsið tvflyfta hefur að ég fæ best séð
verið rifið af eigendum Fischersversl-
unar áður en eignin var seld
Duusverslun árið 1900.
Næstu hús í Keflavík, sem smíðuð
vom tvílofta, vom Gamla búð og
Bryggjuhúsið. Búðin þó með hæð und-
ir súð en Bryggjuhúsið tvær hæðir með
háalofti með kvisti.
Fjórða tveggja hæða húsið og það
hús (stórhýsi) sem fram á annan og
jafnvel þriðja tug 20. aldar setti einna
mestan svip á bæinn var hús
Fischersverslunar, sem enn stendur
við hringtorgið á mótum Vesturgölu og
Hafnargötu. Glæsileiki þess þegarþað
var reist 1881-1882, var raunar svo
mikill að það hélt honum allt fram á ár
seinni heimsstyrjaldarinnar enda
bjuggu þau heiðurshjónin Vilborg
Ámundadótlir og Huxley Ólafsson,
forstjóri Keflavíkur H/F, á efri hæð
hússins allt þar til þau fluttu í eigö
hús, Lyngholt, efst við Tjamargötu,
um 1946.
í samtali sem ég átti við Vilborgu,
skömrnu áður en hún dó, 1997, sagði
hún, er hún minntist þessara ára í
Fischershúsi, að erfiðast hefði vatns-
leysið verið sér þar. Vatnsveita var
ókomin í hús um og fyrir stríð og
þurfti Vilborg að láta sækja allt vatn til
heimilisins upp í brunninn við Aðal-
götu, jafnt til matar, þvotta og þrifa
Skúli Magnússon
Keflavík séð frá Myllubakka uni 1860. Mynd þessi er aðalheimild höfundar um fyrstu tvflyftu húsin í Keflavík. Svein-
björn Ólafsson kaupmaður reislti húsið að baki mannsins með hundinn, fyrsta tvflyfta húsið í Keflavík. Því sem næst
á sama stað og umrætt hús stóð stendur nú það sem eftir er af frystihúsi H/F Keflavíkur.
í maí blaði FAXA 1954 má lesa eftirfarandi smáfrétt í
þættinum Úr flæðarmálinu:
„Þrýstiloftsflugvél steyptist í sjó niður hér undan Stapa
hinn 18. þ.m. Tveir menn voru í henni og létu báðir lífið.
Skömmu síðar tókst að ná vélinni af mararbotni, ntikið
skemmdri."
Meðfylgjandi mynd, sem ekki hefur birst áður, sýnir
umrædda herþotu kontna upp á hafnargarðinn í Keflavík.
Með á myndinni eru tveir hennenn af Keflavíkurflugvelli
en þotan var einmitt í æfingar- eða eftirlitsflugi á vegum
Vamaliðsins þegar slysið átti sér stað.
Ljósmyndari: Björgvin Guðmundsson
Þota steyptist í sjó undan Vogastapa
FAXI 57