Frjáls verslun - 01.11.2003, Síða 72

GUÐMUIMDUR EINARSSON FÆDDUR 1955 í REYKJAVÍK.
Starf: Forstjóri Tandberg Data í Noregi.
Nám: Rafvirki frá Iðnskólanum í Reykjavík,
Iðntæknifræði frá Tækniskólanum í Reykjavík og
Tækniháskólanum í Lindkjöping í Svíþjóð.
Ferill: Hóf störf hjá Elektrisk Byrá í Noregi,
Norsk Hydro árið 1991,
Elkem 1995 og heyrði Járnblendiverksmiðjan á
Grundartanga undir hann.
En þarna hangir fleira á spýtunni. Hár kaupauki stjórn-
enda, með kauprétti á hlutabréfum, getur vakið tortryggni í
fyrirtækinu. Af hveiju á stjórinn að hafa miklu, miklu betri
kjör en allir aðrir í viðbót við launin? Háir kaupaukasamn-
ingar geta einnig komið óorði á fyrirtækin. Og Guðmundur
bendir á eitt atriði enn:
„Stundum er sagt að kaupaukasamningur freisti forstjórans
til að hækka gengi hlutabréfanna með skammtímaaðgerðum í
fyrirtækinu, selja bréf sín og stinga af með gróðann, og skilja
fynrtækið eftir á vonarvöl." Guðmundur segir þó að hættan á
þessu sé óveruleg. Þetta gerist varla í raunveruleikanum.
Guðmundur segir að umtalaðir kaupaukasamningar geti
komið óorði á einstaka stjórnendur. Stjórarnir verði að fara var-
lega í þessum efnum.
Þarf ekki meira „Forstjórinn verður að hugsa um framtíð sína
sem stjórnanda. Hann getur ekki eyðilagt mannorð sitt með
græðgi og lifa síðan það sem eftir er ævinnar af
einhveijum milljónum sem hann fékk í kaupauka,"
segir Guðmundur. Og hann bætir við að honum sé
mjög illa við myndina af forsljóranum sem gráð-
ugum og tillitslausum kapítalista.
„Hvað er það sem stjórnendur sækjast eftir í
lífinu?“ spyr Guðmundur. „Fyrir flesta er það meira
virði að ná árangri í starfi en að fá há laun. Það eru
líka takmörk fyrir áhuga manna á að eyða pen-
ingum í einkaneyslu. Ég færi ekki að ganga í
þreföldum jakkafötum, hveijum utan yfir önnur, þótt
ég fengi hærri laun. Og að borða fimm máltíðir á dag.
Þarf ég hærri laun til að kaupa dýrara hús ef ég er
ánægður með það hús sem ég hef?“
Norsk fjölskylda Guðmundur býr raunar í mjög
þokkalegu einbýlishúsi í Asker, vestan Óslóar. Hann
býr þar með konu sinni Áse Marit Einarsson frá
Kristjánssandi í Suður-Noregi. Dóttirin Gunn-Soffie
er enn heima, 17 ára gömul, í menntaskóla og sumar-
starfsmaður á liðnu sumri hjá Tandberg Data. Eldri
sonurinn, Einar Þorgrímur, 29 ára, rekur eigið tölvu-
fyrirtæki í Lundúnum. Miðbarnið í hópnum er
Jörgen Andri, 22 ára hagfræðinemi við Viðskipta-
háskólann í Björgvin.
Stóriðjustefna rétf Meðan Guðmundur vann hjá
Elkem kynntist hann vel möguleikum íslands á sviði
stóriðju. Guðmundur er stóriðjumaður og segir að upp-
bygging stóriðju sé góður möguleiki til vaxtar á íslandi.
Hann styður stefnu stjórnvalda.
„Stjórnvöld verða að sjálfsögðu að setja strangar
reglur um náttúruvernd og mengunarvarnir og það
hefur verið gert á íslandi," segir Guðmundur.
„Stóriðjan getur líka orðið grundvöllur frekari iðn-
væðingar við fullvinnslu á málmum og við þróun í
tölvu- og hátækni sem notuð er við rekstur verk-
smiðja,“ bætir hann við.
En, Guðmundur, álverið í Straumsvík er fertugt. Af hverju
hafa þá ekki fullvinnslu- og hátæknifyrirtæki sprottið upp í
kringum það?
„Það liðu 50 ár hér í Noregi áður en ný fyrirtæki urðu til i
kringum stóriðjuna,“ svarar Guðmundur. ,Á íslandi hefur fyár-
magnsmarkaðurinn verið of frumstæður og ekki nógu faglegur.
Það hefur vantað flármálastofnanir með vilja og getu til að lána
fyrirtækjum tengdum stóriðjunni; Jjármálastofiianir sem hafa
verið reiðubúnar til að þola tap í nokkur ár áður en von væri á
gróða. Á Islandi er eins og bankarnir missi þolinmæðina ef
gróðinn kemur ekki strax. Faglegar fiármálastofnanir skipu-
leggja til langs tíma og láta ekki ákvarðanir ráðast af pólitískum
sjónarmiðun. Þetta er sem betur fer að breytast."
En framtíðin í stóriðjunni er björt á íslandi, að mati Guð-
mundar, vegna þess að þjóðin er vel menntuð. Það er hægt að
sameina rekstur stóriðju og taka tillit til náttúrunnar þar sem
þekking og vilji er fyrir hendi.
En er framtíð íslands utan Evrópu-
sambandsins álíka björt? „Tsja,“ segir
Guðmundur. „Snýst ekki aðild að ESB
fyrst og fremst um tollamál? Tollarnir
geta gert það óhjákvæmilegt fyrir
Islendinga að sækja um inngöngu. Ég
sé hins vegar ekki pólitískan ávinning af
aðild íslands." 33
„Forstjórinn verður
að hugsa inn framtíð
sína sem stjórnanda.
Hann getur ekki
eyðilagt mannorð
sittmeð græðgi.“
72