Morgunblaðið - 28.11.2008, Blaðsíða 22

22 FréttirVIÐSKIPTI | ATVINNULÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. NÓVEMBER 2008
Gift fjárfestingarfélag var
stofnað í júní 2007 og tók þá
við öllum skuldbindingum
Eignarhaldsfélags Sam-
vinnutrygginga. Árið 1989 var
ákveðið að sameina Sam-
vinnutryggingar og Bruna-
bótafélag Íslands undir merkj-
um Vátryggingafélags
Íslands, VÍS. Þessi sameining
var gerð í kjölfar rekstrarerf-
iðleika Samvinnutrygginga en
rekstrarumhverfi trygging-
arfélaga var erfitt á þessu
tíma sem
leiddi til
hagræð-
ingar víðar
en hjá
Samvinnu-
trygg-
ingum. Við
sameininguna urðu Samvinnu-
tryggingar eigandi helmings
hlutafjár VÍS á móti Bruna-
bótafélaginu. Eign Sam-
vinnutrygginga í VÍS minnk-
aði á fyrstu starfsárum VÍS
þar sem Samvinnutryggingar
bjuggu þá ekki yfir fjárhags-
legum styrk til þess að fær
VÍS aukið hlutafé þegar félag-
ið þurfti á því að halda.
Árið 1989 nam eigið fé Sam-
vinnutrygginga 173 milljónum
króna. Árum saman jókst sá
fjárhagslegi styrkur lítið,
nema þá með hefðbundinni
innlánsávöxtun. Árið 2004 var
staða félagsins orðin allt önn-
ur en þá voru Samvinnutrygg-
ingar stór hluthafi í Kaup-
þingi. Mikill uppgangur
einkenndi starf Kaupþings á
þessum
tíma og við
lok ársins
nam eigið
fé
Samvinnu-
trygginga
4,3 millj-
örðum
króna eða tæplega 25 sinnum
meira en það var þegar Sam-
vinnutryggingar og Bruna-
bótafélagið mynduðu VÍS.
Samvinnutryggingar áttu
stóran hlut í Kaupþingi, síðar í
gegnum Gift, allt þar til bank-
inn féll í byrjun október á
þessu ári.
Árið 2006 seldi Eign-
arhaldsfélag Samvinnutrygg-
inga hlut sinn í VÍS til fjárfest-
ingarfélagsins Exista. Í
kjölfarið var ráðist í frekari
fjárfestingar, meðal annars í
Landsbankanum, Glitni og
Straumi. Auk þess sem keypt-
ur var kjölfestuhlutur í Ice-
landair en þau kaup gengu í
gegn seinnipart ársins 2006.
Virði bréfa í Exista og Kaup-
þingi jókst stöðugt á þessum
tíma, auk þess sem aðrar
skráðar eignir Samvinnu-
trygginga uxu mikið í verði. Í
júní 2007 var eiginfjárstaða
Samvinnutrygginga rúmlega
30 milljarðar. Það er um 173
sinnum meira en eigið fé Sam-
vinnutrygginga var þegar það
var sameinað Brunabótafélag-
inu og VÍS stofnað.
Margfalt
virði
Samvinna Gömlu höfuð-
stöðvar Samvinnutrygginga
FRÉTTASKÝRING
Eftir Magnús Halldórsson
magnush@mbl.is
KLUKKAN 16.30 miðvikudaginn 7.
nóvember í fyrra hittust stjórn-
armenn í Gift í höfuðstöðvum félags-
ins að Bitruhálsi 2 til þess að ræða
stöðu þess á þeim tíma og þá helst
stöðuna innan Icelandair. Fundinn
sátu Þórólfur Gíslason, þáverandi
stjórnarformaður og kaupfélags-
stjóri í Skagfirði, og stjórnarmenn-
irnir Ólafur Friðriksson, Guðsteinn
Einarsson, Helgi S. Guðmundsson
og Benedikt Sigurðsson. Benedikt
var í símasambandi frá Húsavík
meðan á fundinum stóð.
Einnig sátu fundinn Finnur Ing-
ólfsson, meðeigandi Giftar í Lang-
flugi ehf., stærsta eiganda Ice-
landair, og Benedikt Sigurðsson
framkvæmdastjóri Giftar og alnafni
stjórnarmannsins. Hvorugur var í
stjórn félagsins.
Samkvæmt heimildum Morg-
unblaðsins markaði fundurinn þátta-
skil í stjórnarstarfi Giftar á tímabili
þar sem eignir félagsins voru byrj-
aðar að falla hratt í verði. Upp úr
sauð á fundinum þegar rætt var um
viðskipti með hlutabréf í Icelandair.
Þau áttu sér stað í október og desem-
ber 2006 og einnig á haustmánuðum
skömmu fyrir stjórnarfundinn. Mán-
uðina á eftir var samband stjórn-
armanna stirt og leiddi það að lokum
til þess að Þórólfur hætti sem stjórn-
arformaður félagsins í febrúar á
þessu ári, þegar verulega var farið að
halla undan fæti. Eiginfjárstaðan var
orðin slæm. Hún var neikvæð um 1,7
milljarða um mitt þetta ár sam-
kvæmt drögum að sex mánaða upp-
gjöri.
Icelandair, Langflug og leynd
Í október 2006 bættu Sam-
vinnutryggingar, móðurfélag Giftar,
við sig hlutum í Icelandair. Í desem-
ber sama ár seldu Samvinnutrygg-
ingar fjórðungshlut í Langflugi,
stærsta hluthafa Icelandair, fyrir
einn milljarð króna til FS7 ehf., fé-
lags í eigu Finns Ingólfssonar.
Stjórn Giftar samþykkti 21. febr-
úar 2007 að veita FS7 kauprétt að
hlutafé í Langflugi upp að tveimur
milljörðum að nafnvirði. Hinn 29.
ágúst sama ár óskaði Finnur fyrir
hönd FS7 eftir því að skipta á bréf-
um í Langflugi og Icelandair Group.
Stjórn Giftar brást skjótt við þessari
beiðni Finns og samþykkti bréfa-
skiptin á fundi daginn eftir. Málið
var svo endanlega frágengið á fundi
hjá Langflugi þann 1. september.
FS7 fékk með þessum viðskiptum
fjórðunginn af hlutafé Langflugs í
Icelandair Group og greiddi niður
sama hlutfall skulda Langflugs. FS7
á nú tvo þriðju í Langflugi og Gift
einn þriðja.
Samkvæmt heimildum Morg-
unblaðsins gerði einn stjórnarmanna
Giftar það að umræðuefni á fund-
inum hvernig hefði staðið á því að
hlutafélagið AB 57, sem skráð var á
Ártorg 1 á Sauðárkróki þar sem
Kaupfélag Skagfirðinga er með höf-
uðstöðvar, hefði selt bréf án þess að
stjórnin hefði verið upplýst um það.
Þórólfur var meðal forsvarsmanna
AB 57, en þó ekki skráður fram-
kvæmdastjóri eða stjórnarformaður.
Voru viðskiptin gagnrýnd af stjórn-
armönnum sem sögðu þetta „leyni-
félag“ hafa skaðað stöðu Langflugs
innan Icelandair.
Þórólfur brást reiður við þegar
umrædd viðskipti voru gerð að um-
talsefni, samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins. Hann sagði þau
með öllu ótengd viðskiptum Giftar í
gegnum Langflug þótt þau hafi farið
fram á svipuðum tíma og FS7 seldi
bréf sín í Icelandair. Þórólfur hafnaði
því algjörlega á fundinum að hann
hefði nýtt upplýsingar úr starfi sínu
fyrir Gift til þess að bæta stöðu AB
57. Ítrekaði hann að öllum hefði mátt
vera ljóst að félagið væri til og á
hvers vegum það væri. Í fundargerð
félagsins af fundinum segir meðal
annars: „Fram kom hjá stjórnarfor-
manni að hlutafélög í eigu KS hefðu
ekki á nokkurn hátt tengst eign-
arhaldi Samvinnutrygginga (Giftar)
né FS7 í Icelandair.“
Stjórnarmenn sem þetta gagn-
rýndu töldu sölu AB 57 á bréfunum,
til annarra félaga sem með kaup-
unum styrktu stöðu sína, gera Lang-
flugi erfiðara um vik með að selja
bréfin. Þar sem staða annarra hlut-
hafa innan Icelandair styrktist frek-
ar á kostnað Langflugs og þar með
Giftar. Sættir náðust ekki á fund-
inum um þetta atriði.
Málefni Icelandair höfðu verið
töluvert í umræðu meðal stjórn-
armanna í Gift vikurnar áður en fyrr-
nefndur stjórnarfundur var haldinn.
Var meðal annars hafin leit að eft-
irmanni Jóns Karl Ólafssonar sem
forstjóra Icelandair á þessum tíma.
Kannaður var hugur nokkurra áður
en Björgólfur Jóhannsson var ráðinn
forstjóri. Bjarni Benediktsson, þing-
maður Sjálfstæðisflokksins var einn
þeirra, en hann afþakkaði boðið. Ás-
geir Baldurs, fyrrverandi forstjóri
VÍS og seinna stjórnarmaður í Gift,
var einnig nefndur en hann sýndi
starfinu heldur ekki áhuga. Þá höfðu
stjórnarmenn í Gift heyrt að Guð-
finna Bjarnadóttir, þingkona Sjálf-
stæðisflokksins og fyrrverandi rekt-
or Háskólans í Reykjavík, hefði
áhuga á starfinu en úr varð á end-
anum að Björgólfur var ráðinn.
Vildu selja en gátu ekki
Stjórnarmenn reifuðu viðhorf á
fundinum um að nauðsynlegt væri að
selja hlutinn í Icelandair. Finnur
gerði grein fyrir þeim sjónarmiðum á
fundinum að möguleiki væri á því að
skandinavíska flugfélagið SAS
myndi kaupa hlut Langflugs í Ice-
landair. Var það kynnt sem algjört
trúnaðarmál á þeim tíma. Sátt var
um það innan stjórnarinnar að selja
hlutinn í Icelandair og þá helst til al-
þjóðlegs flugfélags. Einnig var rætt
um möguleika á því að fá Ómar
Benediktsson fjárfesti sem hluthafa
að Langflugi. Ekki varð af því. Sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðsins
höfðu stjórnarmenn af því áhyggjur
að erfiðlega gæti reynst að selja hlut-
inn í Icelandair, eins og staða á
mörkuðum var orðin á þessum tíma.
Hlutabréf höfðu lækkað mikið á
skömmum tíma og ekki sá fyrir end-
ann á þeirri þróun. Stjórnin hafði
áhyggjur af stöðunni og vildu stjórn-
armenn grípa til aðgerða til að verja
hag félagsins.
Staða Giftar innan Icelandair var
ekki eina deilumál fundarins.
Rætt var opinskátt um tillögur til
 Harðar deilur voru innan stjórnar Giftar á meðan eignir
félagsins hríðféllu í verði  Ekkert til skiptanna fyrir
rúmlega 50.000 aðila sem áttu rétt á hlutafé úr félaginu
Átök Þórólfur Gíslason og Sigurjón
Rúnar Rafnsson hættu báðir fyr-
irvaralaust sem stjórnarformenn
Giftar, eftir átök í stjórn félagsins.
» Samkvæmt því gat
stjórn Giftar ekki
selt meira en 15 prósent
af eignum sínum nema
með samþykki Kaup-
þings. Þetta þýddi í
raun að Gift gat ekki
selt sínar stærstu eign-
ir.
Eignir Giftar
brunnu inni
í skjóli átaka
Þingmenn komu til greina
Guðfinna
Bjarnadóttir
Bjarni
Benediktsson
Finnur
Ingólfsson
Helgi S.
Guðmundsson
ÞÓ að deilt hafi verið um ýmsa þætti er snertu stöðu Giftar innan Icelandair
ræddu stjórnarmenn vitaskuld um önnur málefni fyrirtækisins. Þegar leitað
var að nýjum forstjóra fyrirtækisins var meðal annars leitað til Bjarna Bene-
diktssonar, þingmanns Sjálfstæðisflokksins. Hann hafði ekki áhuga á starf-
inu. Guðfinna Bjarnadóttir kom einnig til greina en ekki varð af ráðningu
hennar. Finnur Ingólfsson var um tíma stjórnarformaður Icelandair en
Helgi S. Guðmundsson sat í stjórn Giftar.
Rætt vítt og breitt um stöðu Icelandair
Nokkrir þeirra sem töldu sig eiga
rétt á hlutafé Giftar eftir að
ákvörðun var tekin um að slíta
félaginu á sumarmánuðum 2007
settu sig í samband við við-
skiptaráðuneytið vegna málsins.
Fannst mörgum sem nokkurrar
óvissu gætti um lagaheimildir í
kringum starfsemi Sam-
vinnutrygginga og síðan Giftar.
Eftir að tilkynnt var um slit á fé-
laginu hófst fljótt vinna við setja
saman lista yfir þá sem rétt áttu
á því að verða hluthafar í félag-
inu. Skilanefnd undir stjórn
Kristins Hallgrímssonar hrl. hóf
fljótlega að afla upplýsinga um
þá sem rétt áttu á því að verða
hluthafar í Gift. Í fyrstu var talið
að þeirri vinnu gæti lokið á
tveimur til þremur mánuðum en
annað kom á daginn. Ekki var til
eins mikið af upplýsingum á
tölvutæku formi um þá sem áttu
rétt á hlutafé Giftar og í fyrstu
var talið. Þetta tafði vinnu
nefndarinnar og var fljótt ljóst
að slitin á félaginu myndu taka
lengri tíma. Slitin töfðust síðan
enn meira eftir að hlutabréf á
mörkuðum tóku að falla og
stjórn Giftar fór að hugsa meira
um að tryggja stöðu félagsins
frekar en vinna að slitum á félag-
inu. Enn er óútskýrt hvað olli því
að ekkert varð af slitunum eftir
því sem tíminn leið. Mikil breyt-
ing á eignastöðu Giftar dag frá
degi frá þeim tíma sem ákvörðun
um slitin var tekin hafði áhrif á
vinnuna þar sem virði hvers hlut-
ar breyttist í sífellu.
Fór inn á borð viðskiptaráðuneytisins