Morgunblaðið - 13.12.2008, Blaðsíða 45

Minningar 45
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. DESEMBER 2008
yljar vinum og vandamönnum. Megi
góður Guð vernda eftirlifandi. Það
verður eftir því tekið í himnarannin-
um þegar glæsimennið Tómas Þor-
valdsson kemur í hlað með sitt geisl-
andi vinarþel. Það ætti að ríma vel við
þann rómaða stað.
Árni Johnsen.
Rúm 20 ár eru liðin frá því að ég fór
með bandarískan vin okkar hjóna í
bíltúr svonefnda Grindavíkurleið en í
þeim túr heimsóttum við Tómas Þor-
valdsson í ríki hans í Grindavík. Tóm-
as fór með okkur í verkunarstöðvar
útgerðar- og fiskvinnslufyrirtækis
síns, Þorbjarnar, og sýndi áhugasöm-
um San Francisco-búanum, sem var
vísindamaður á sviði norrænna mið-
aldafræða, hvernig sjávarafli var
unninn fyrir erlendan markað á Ís-
landi. Og við fórum niður á bryggju
þar sem skip hans lögðu upp aflann
og svo var kaffi á eftir. Þegar við
höfðum kvatt og þakkað höfðinglegar
móttökur og vorum að aka út úr
plássinu sagði gestur okkar, Fred
Amory, stundarhátt: „Somehow I
feel I have met the King of Iceland.“
Silfur hafsins var fyrsta myndin
sem varð til fyrir atbeina Tómasar
Þorvaldssonar. Önnur heimildar-
mynd sem ég stjórnaði, Lífið er salt-
fiskur, var einnig runnin undan hans
rifjum. „Þeir vilja láta skrifa bók en
það á að gera kvikmynd,“ sagði hann
við mig er við mættumst á gangstétt í
miðbænum og tvö ár voru í 50 ára af-
mæli SÍF. Þegar gerð þessara kvik-
mynda var lokið fann ég mig knúinn
til að fá tækifæri til að gera útgerð-
arsögunni skil í eins konar ópus
magnum. Ég ók einn míns liðs til
Grindavíkur einhvern haustdag árið
1986 og færði þessa yfirgripsmiklu og
kostnaðarsömu hugmynd í tal við
Tómas. Ég man svarið eins og það
hefði hrotið af vörum hans í gær.
Hann sagði með ákefð eftir að hafa
hlustað á tal mitt til enda án þess að
grípa fram í fyrir mér: „Þið eigið að
gera þetta og ég skal styðja það.“
Í upphafi var orðið. Og orðið var
hjá Tómasi og útkoman: Verstöðin
Ísland í fjórum hlutum, langviða-
mesta og dýrasta heimildarmynd,
sem gerð hefur verið á Íslandi, verk
sem gat af sér tvær aðrar kvikmynd-
ir, Íslands þúsund ár og Á sjó.
Við andlát Tómasar Þorvaldssonar
lifnar þessi fortíð við: Tími 20. aldar
sjávarþorpshöfðingjanna, sem Ás-
geir Jakobsson skrifaði um en Gylfi
Gröndal um Tómas. Margir munu
minnast Grindavíkurgoðans, útgerð-
armannsins og markaðsfrömuðarins
Tómasar Þorvaldssonar en mín skuld
við hann að leiðarlokum er að vekja
athygli á því að ef ekki hefði verið fyr-
ir trú hans á ungum kvikmyndagerð-
armönnum, sem voru að stíga sín
fyrstu skref til sjálfstæðis þegar eng-
inn var kvikmyndasjóðurinn og höfðu
gert hann að leikara í afmælismynd
Slysavarnafélagsins, þá hefðu Silfur
hafsins, Lífið er saltfiskur, Verstöðin
Ísland og afsprengi hennar aldrei lit-
ið dagsins ljós. Tómas er velgjörðar-
maður lífs míns. Stórmerkilegt að
hugsa til þess nú, hvernig einn maður
sem er manni alls óskyldur getur haft
jafnmikil áhrif á æviverk manns og
raun ber vitni. Sönnunin: Miðhluti
saltfiskmyndarinnar var ekki gerður
enda Tómas ekki lengur í forystu
samtaka saltfiskframleiðenda þegar
hefjast átti handa um það verk að
Verstöðinni lokinni.
Nú þegar Tómas er róinn yfir móð-
una miklu hugsa ég til þess hversu
mikið ég á honum að þakka og hve
mikil auðlegð það er að eignast sann-
kallaðan velgjörðamann.
Afkomendum Tómasar sendi ég
mínar innilegustu samúðarkveðjur.
Erlendur Sveinsson.
Mér fannst vænt um þau hjón Tóta
og Huldu. Ég kynntist þeim þegar ég
var 6 ára gömul en þá höfðu þau hafið
sambúð.
Þau voru alltaf góð við mig og
tilbúin að gera mér vel. Ég elskaði
þessa fjölskyldu.
Tóti og Hulda buðu okkur upp í
sumarbústað. Þau gerðu allt fyrir
okkur og við vorum aldrei svangar.
Þá fóru þau með okkur í bíltúr.
Guð blessi þig, Tóti.
Rós María (Didda.)
Hún Jóna Ólafsdótt-
ir kennari kvaddi að
morgni laugardagsins
sl. um það leyi er að-
ventan gekk í garð.
Hún stóð eins og hetja
til hinstu stundar og æðraðist aldrei.
Hún stappaði í okkur stálinu þegar
erfitt var að horfast í augu við að hún
hefði fengið þungan dóm fyrir 2 ár-
um, dóm sem fæstir vilja heyra en
verða að lúta. Hún var samt ákveðin í
að hún skyldi líta á hvern dag þaðan í
frá sem gróða. Hún trúði á uppris-
una. Hún var lánsöm, átti styrka fjöl-
skyldu sem stóð þétt með henni og
Már, maðurinn hennar, stóð eins og
kletturinn í hafinu með eiginkonu
sinni.
Við Jóna kynntumst árið 1962 þeg-
ar við hófum báðar nám við Mennta-
skólann á Akureyri en aðallega þeg-
ar við báðar hófum nám í
stærðfræðideild skólans tókst með
okkur sú vinátta sem hefur haldist
alla tíð síðan. Við vorum sálufélagar
eða tvíburasálir eins og við sögðum
stundum. MA-árin voru skemmtileg-
ur tími. Skólaböll, Sjallinn, smá-
hrekkir í tímum og prófin. Ferðir á
Teríuna á KEA voru ómissandi. Við
höfðum það fyrir sið þegar buddur
okkar voru nánast tómar að slegið
var upp veislu, farið í bakarí, keyptar
2 linar kringlur og síðan haldið niður
á kaffihús sem seldi heitt súkkulaði.
Þar keyptum við súkkulaði fyrir tvo
með þeyttum rjóma, tókum síðan
upp pokann með kringlunum og nut-
um síðustu auranna. Við vorum í hópi
vina með bekkjarfélögum og margt
var brallað. Eftir 4. bekk ákvað Jóna
að stærðfræðin væri ekki hennar fag,
las máladeildina utanskóla um sum-
arið og mætti til leiks í 5. bekk en nú í
máladeild. En vinátta okkar hélst og
skólaárin liðu alltof fljótt. Fyrsta árið
eftir stúdentspróf skyldi valið fram-
tíðarstarf. Eitthvað vorum við vin-
konurnar báðar tvístígandi í valinu.
Jóna hafði áhuga á sálfræði, en til
þess að kynna sér starfið betur fékk
hún sér vinnu á Kleppsspítala. Mér
hætti að lítast á blikuna þegar mér
fannst hún vera farin að líkja of mikið
eftir skjólstæðingum sínum í hegðun
og bað hana að hætta og sjá hvort
ekki fyndist annað. Jóna hlýddi, fór
heim til Eyja og réð sig sem kennara
og þar var framtíðin ráðin. Næsta ár
var haldið til náms í Kennaraskólan-
um og kennaraprófi lokið.
Þegar við vorum í Menntaskólan-
um vorum við báðar vissar um að þar
væri ástina að finna en báðar fundum
hana hvor í sinni heimabyggð. Jóna
hitti Má sinn, innfæddan Eyjapeyja
sem verið hefur lífsförunautur henn-
ar til 40 ára. Saman eignuðust þau
börnin sín tvö. Í gosinu komu þau til
okkar en fengu síðan fljótt inni á
Bessastöðum. En dvölin varð ekki
löng í landi því þau voru komin fljótt
heim til Eyja og hér hafa þau búið
síðan. Jóna kenndi mér að þykja
vænt um Eyjarnar sínar og þegar
hún fékk krabbameinið langaði mig
að hafa meiri tíma með henni. Mér
bauðst að vinna við afleysingar í Eyj-
um þar sem við gátum átt samskipti
til hennar hinstu stundar. Guði sé
þökk fyrir þennan tíma. Takk fyrir
samveruna hér á jörð, elsku Jóna
mín, og Guð blessi minningu þína.
Við Gústi sendum Má, Markúsi,
Dröfn og fjölskyldu okkar innileg-
ustu samúðaróskir. Minningin um
frábæra konu lifir í hjarta ykkar.
María Ásgeirsdóttir.
„Ég leyfi mér bara að reikna með
þér!“ sagði hún á sinn snaggaralega
og léttlynda hátt. Þessi orð Jónu óma
í höfðinu á mér rétt eins og þau hefðu
verið sögð í gær.
Það var fyrir næstum tveimur ára-
tugum sem ég ræddi við Jónu í síma.
Jóna Ólafsdóttir
✝ Jóna Ólafsdóttirfæddist í Vest-
mannaeyjum 31. des-
ember 1946. Hún and-
aðist þar 29.
nóvember síðastliðinn
og fór útför hennar
fram frá Landakirkju
6. desember.
Hún aðstoðarskóla-
stjóri í Barnaskóla
Vestmannaeyja. Ég
rúmlega tvítug og ný-
útskrifaður kennari að
leita mér að kennslu
og nýrri lífsreynslu.
Orð Jónu og viðmót
urðu til þess að ég velti
ekki meira vöngum yf-
ir hvert skyldi halda.
Vestmannaeyjar voru
staðurinn. Barnaskól-
inn vinnustaðurinn.
Ég fann það og skynj-
aði á samtali mínu við
Jónu að ég gæti treyst henni og það
lagðist strax ótrúlega vel í mig að
leggja land undir fót og flytja til Eyja
enda þótt ég hefði aldrei stigið fæti
þar fyrr og þekkti ekki sálu.
Fyrsti veturinn var eftirminnileg-
ur og lærdómsríkur tími fyrir mig,
ævintýri, ógleymanlegt samfélag á
kaffistofunni í skólanum, frábærir
karakterar, þar á meðal móðurbróðir
Jónu, Súlli á Saltabergi, sem seint
líður mér úr minni. Jóna aðstoðar-
skólastjóri og Hjálmfríður skóla-
stjóri fóru fyrir flokknum og oft var
hlegið og það mikið. Ég starfaði í um
áratug í skólanum og hef alla tíð talið
mig ótrúlega heppna að hafa slitið
barnsskónum í mínu fagi í Barna-
skólanum umkringd úrvalsfólki sem
gaf mér svo gott veganesti. Jóna
reyndist mér einstaklega vel sem yf-
irmaður. Hún þreyttist aldrei á að
hlusta á mig á skrifstofunni sinni og
hún hafði svo létta lund og hafði gott
lag á að hjálpa manni að finna lausn-
ir. Stundum var bara spjallað um hitt
og þetta og þess á milli um áherslur í
kennslunni og kennsluhætti.
Í lífinu heilsumst við og kveðjumst
og mjög oft vitum við minnst um það
sjálf hvernig störf okkar skila sér á
lífsins vegi breiðum. Víst er að Jóna
ræktaði góðan og fallegan garð í sínu
lífi sem margir fengu að njóta.
Nú er komið að leiðarlokum hjá
Eyjakonunni, kjarnakonunni og
skólakonunni Jónu Ólafsdóttur. Hún
hefur allt of fljótt verið kölluð burt úr
okkar jarðvist. Mig langar að þakka
henni samfylgd góða og votta eigin-
manni hennar Má Jónssyni og öðrum
ástvinum mína dýpstu samúð. Megi
minningin um svipmikla, skemmti-
lega og góða konu lifa um ókomna
tíð.
Rósa Signý Baldursdóttir.
Ekki datt mér í hug að fyrsta
minningargreinin sem ég skrifa yrði
um mína ástkæru frænku. En sú er
raunin. Ég er enn að átta mig á því að
hún er farin frá okkur og sit hér og
rifja upp allar minningarnar sem ylja
mér núna.
Við áttum einstaklega gott
frænkusamband þar sem ríkti trún-
aður og traust. Eyjaferð var ekki
Eyjaferð nema ég kæmist í kaffi til
Jónu frænku. Þá hellti hún upp á,
alltaf á gamla mátann, bakaði gjarn-
an vöfflur og svo spjölluðum við
frameftir degi. Ég sakna þessara
stunda. Símtölin voru ófá eftir að ég
flutti til Reykjavíkur, ég hringdi út af
öllu. Hvort sem eldamennskan var að
hrella mig eða heimanám Tómasar
Árna að vefjast fyrir mér, þá var gott
að hringja í Jónu frænku og fá lánað
vit eins og við sögðum. Við gátum tal-
að lengi um allt milli himins og jarð-
ar, hamingju og óhamingju, fortíð og
framtíð, vinnuna, áhugamálin, vin-
ina, fjölskylduna og allt sem okkur
datt í hug. Oftar en ekki fékk hún
mig til að hugsa hlutina upp á nýtt og
skoða alla möguleika í rólegheitum.
„Lífið er ekki bara bein braut Anna
mín, stundum þurfum við að beygja
líka,“ sagði hún gjarnan ef ég var
eitthvað ómöguleg. Við tókum oft
„Pollýönnu“ á þetta og skemmtum
okkur vel yfir því.
Jóna gaf mér mörg góð ráð. Hún
hafði alltaf tíma til að hlusta á mig og
var alltaf til staðar. Í veikindum
hennar ræddum við mikið saman,
veltum lífinu fyrir okkur og litum yfir
farinn veg. Hún var svo dugleg og já-
kvæð. Ég dáðist að því hvernig hún
tókst á við veikindin, hún var sam-
kvæm sjálfri sér eins og alltaf. Hún
var orðin svo mikill göngugarpur og
hafði gaman af því að ganga. Það var
yndislegt að fara með henni í göngu-
túr um eyjuna og ræða málin á leið-
inni, setjast svo heim á Heiðarveginn
og fá sér kaffi á eftir.
Það að Jóna frænka sé farin frá
mér veldur mér óbærilegri sorg en
ég á allar þessar minningar sem
munu fylgja mér um ókomna tíð.
Samt líður mér eins og ég sé í lausu
lofti. Það vantar svo mikið núna þeg-
ar hún er ekki lengur hér en ég veit
að hún verður ávallt með mér. Ég
mun enn leita til hennar á minn hátt.
Með sorg í hjarta og söknuði hugsa
ég til frænku minnar en um leið er ég
þakklát fyrir allt sem hún gaf mér í
lífinu.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(V. Briem)
Elsku Már, Markús og Dröfn, ykk-
ur sendi ég mínar innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Anna Svala Árnadóttir.
Nú hefur hún Jóna vinkona mín
kvatt þetta líf. Við kynntumst árið
1995 þegar ég hóf kennslu við Barna-
skóla Vestmannaeyja þar sem hún
hafði starfað til margra ára. Það var
mér mikill styrkur, nýútskrifaðri og
enn blautri á bak við eyrun, að geta
leitað til hennar því hún var algjör
viskubrunnur þegar kom að kennslu.
Með okkur tókst vinskapur sem ent-
ist allt til hins síðasta. Á skrifstofunni
hennar var oft glatt á hjalla og mikið
hlegið. Dyrnar stóðu alltaf opnar en
Jóna var ávallt tilbúin að hlusta og
ráðleggja ef svo bar undir. Við rædd-
um líka lífið og tilveruna og gerðum
tilraun til að leysa mörg heimsins
vandamál. Ég hafði það stundum á
tilfinningunni að tíminn stæði kyrr á
þessum notalega stað því æsingi og
stressi var ekki fyrir að fara.
Jóna skipti um starfsvettvang fyr-
ir nokkrum árum og tók að sér for-
stöðu í skólaathvarfinu. Þar var hún
mjög vel liðin enda ákveðin en sann-
gjörn og vildi skjólstæðingum sínum
vel. Ég saknaði hennar mjög eftir að
hún hætti í Barnaskólanum og við
áttum ævinlega gott spjall þegar við
hittumst á förnum vegi. Ég geymi í
farteskinu margt af því sem Jóna
leiðbeindi mér um, bæði sem kenn-
ari, aðstoðarskólastjóri og vinkona.
Elsku Már, Markús, Dröfn, Gulli
og barnabörnin, megi Guð vera með
ykkur og veita ykkur styrk. Við eig-
um öll margar góðar minningar um
yndislega konu.
Sigurhanna Friðþórsdóttir.
Að koma einhverju á blað reynist
okkur vinkonunum mjög erfitt. Að
rifja upp fallegar minningar um Jónu
okkar fær mann til að hugsa um að
ekkert er sjálfsagt í lífinu.
Jónu kynntumst við í gegnum
Bjarnaborg en hún var forstöðukona
þar. Synir okkar áttu stundir þar eft-
ir að venjulegum skólatíma lauk, og
undu sér mjög vel.
Jóna hafði sérstaka tækni og um-
burðarlyndið var einstaklega mikið
svo hún náði til allra. Hafði hún einn-
ig skemmtilegar aðferðir við að gera
námið skemmtilegt og reyndist það
oft á tíðum mjög vel.
Jónu fannst það nú ekki mikið mál
að mæta með okkur á foreldrafundi í
skólanum, bara svona til að styðja við
bakið á okkur, því litlu villingarnir
okkar áttu það nú oft til að vera líf-
legir.
Jóna leit á þessa krakka eins og sín
„barnabörn“ og bar hlýju og alúð til
þeirra.
Það var oft sem við leituðum ráða
hjá henni og undantekningarlaust
var hún með svarið á reiðum hönd-
um, og sagði svo skemmtilega: „Við
bara reddum þessu, ekki málið.“ Svo
kom sá dagur að tíminn á Bjarna-
borg var liðinn og kvöddumst við
með þakklæti.
Ekki var þar með sagt að Jóna
væri búin að skila sínu starfi því ef
við hittumst á förnum vegi þá var
gott spjall og í lokin kom: „Hvað er
að frétta af strákunum mínum?“
Hún hafði gaman af að heyra að
búið væri að ferma þá og gladdi það
hana mjög þegar önnur okkar sendi
henni tölvupóst með myndum af
fermingarstráknum og þakkaði mik-
ið vel fyrir að fá að fylgjast með þeim
áfram.
Í lokin langar okkur að þakka fyrir
að hafa fengið að kynnast svona
manneskju sem var algjört gull og
þökkum fyrir alla hjálpina í gegnum
árin. Takk fyrir okkur.
Elsku fjölskylda, missir ykkar er
mikill og vottum við ykkur okkar
dýpstu samúð á þessum erfiðu tím-
um.
Stefanía Ársælsdóttir
og Sonja Andrésdóttir.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náð-
arkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Sveinbjörn Egilsson.)
Góður drengur hefur kvatt okk-
ur.
Borgarfjörður eystra er magnað-
ur staður og í æsku heyrði ég marg-
ar skemmtilegar sögur frá móður
minni um Borgfirðinga. Fyrir mér
er Helgi Arngrímsson andlit Borg-
arfjarðar. Einstaklega vinalegt og
sposkt andlit. Helgi hefur gert al-
veg ótrúlega margt fyrir staðinn
sinn. Hann stofnaði Álfastein, það
stórmerka fyrirtæki, og vann mjög
ötullega að því, og um leið að kynna
Borgarfjörð. Helgi er dæmigerður
Borgfirðingur; stoltur af staðnum
sínum. Ég kynntist Helga fyrst
þegar ég var að vinna við tölvukerfi
Helgi Magnús
Arngrímsson
✝ Helgi MagnúsArngrímsson
fæddist á Borgarfirði
eystri 12. júní 1951.
Hann lést á sjúkra-
húsinu á Egilsstöðum
22. nóvember síðast-
liðinn og fór útför
hans fram frá Egils-
staðakirkju 29. nóv-
ember.
Álfasteins. Helgi var
framarlega í tækninni
og nýtti sér hana
skynsamlega. Hann
var alltaf kátur og
alltaf brosandi. Við
áttum margar góðar
stundir og hann sagði
mér skemmtilegar
sögur af gömlum
Borgfirðingum og oft-
ar en ekki skyld-
mennum mínum.
Hann var einstaklega
skemmtilegur sögu-
maður og alltaf stutt í
skopskynið hans. Helgi var líka
ótrúlegur göngugarpur og fann
þeirri þörf sinni einstaklega
skemmtilegan farveg. Með stofnun
gönguhópsins og kortlagningu
gönguleiða um Víkurnar lyfti hann
grettistaki. Skemmtileg ferða-
mennska og markaðssetning á
Borgarfirði eystra.
Þrátt fyrir veikindi var alltaf
mjög stutt í skopskyn Helga. Í
heimsóknum mínum gerði hann
alltaf að gamni sínu og sýndi ótrú-
legt æðruleysi, það var sko enga
uppgjöf þar að finna. Helgi er svona
maður sem maður er stoltur af að
þekkja, stór manneskja.
Elsku drengurinn minn, þín er
sárt saknað. Ég sendi innilegustu
samúðarkveðjur til fjölskyldunnar.
Bjarni Þór Haraldsson,
Álaborg, Danmörku.