Árroði - 01.04.1947, Blaðsíða 13

Svar Braga SÉgurjónssonar, ritsfjóra ó Ákureyri,
við effirfarandi spurningu:
(Endurprentun úr „S\injaxa“ með leyji höfundar)
„Hvaða ráð teljið þér vænlegust til þess, að
fólk í sveitum landsins verði sem bezt og
fyrst aðnjótandi tækni, menntunar og menn-
ingar nútímans?"
I.
Islenzka þjóðin á sér mörg ævintýri, þar
sem lýst er skrautlegum húsum, íburðar-
mikilli hýbýlaprýði og dýrlegum veizlu-
föngum. Þó eru flestar lýsingar óljósar. Hér
birtist annars vegar þráin eftir lífsþægindum,
hins vegar þekkingarskorturinn á þeim.
Síðustu 60—70 árin hefur þjóðin verið að
lifa ævintýri, stórbrotnara, mikilfenglegra
heldur en hana hafði dreymt um í djörfustu
draumum sínum, og það er þráin eftir lífs-
þægindum, sem knýr hana fram.
Þjóð án húsa, þjóð án húsgagna, þjóð án
framleiðslutækja, vegalaus, hafnalaus, skipa-
laus, símalaus kastaði sér út í ævintýrið mikla
að öðlast þetta allt. Stundum hefur þráin
leitt einstaklinga í öfgar. Afkáralegustu hús
hafa verið byggð, óhófslegustu veizlur hafa
verið haldnar, þarflausum, ósmekklegum hús-
gögnum hefur verið hrúgað upp i sjald-
notaðar stofur. En þetta eru undantekningar,
sem að vísu hafa stungið í augun.
Hið óstöðvandi kapphlaup eftir lífsþæg-
indum hefur valdið slíkri byltingu í lífi þjóð-
arinnar, að skipt hefur um aðalatvinnuveg
þjóðarinnar og meirihluti íbúanna hefur flutzt
í kaupstaði en bjuggu áður nær eingöngu í
sveitum.
Hver er orsökin? Hún er sú, að atvinnu-
vegirnir við sjávarsíðuna, fyrst útgerðin, síðar
iðnaðurinn, urðu fyrri til að hagnýta sér
tæknina, landbúnaðurinn dróst aftur úr. Bilið
milli lífsþægindanna í bæjum og sveitum
breikkaði í sífellu og fólkið streymdi úr sveit-
unum, fyrst og fremst það yngra.
Þessi saga er svo alkunn, að óþarfi er að
rekja hana hér. Sumir telja orsökina tekju-
mismun sveita- og bæjafólks, en í flestum
tilfellum er þetta ekki rétt. Orsökin er eins
og fyrr segir misræmi lífsþæginda, það kostar
miklu meira að veita sér þau í strjálbýli
en þéttbýli. I bæjum þarf minna til að stofna
heimili, þar getur unga fólkið notið marg-
breytilegra skemmtana, þar eru flestir skól-
arnir og þannig má lengi telja.
Löggjafarvaldið hefur með ýmsum ráðum
reynt að sporna við þessari öru sókn úr sveit-
unum. Það hefur verið ríkjandi skoðun, að
hún væri þjóðarböl. Menning þjóðarinnar var
sveitamenning, bæirnir voru nýir, þar hafði
enn ekki skapazt sú menning, sem gæti tekið
við að vera þjóðinni sá bakhjallur, það hjart-
ans skjól, sem veitti henni stuðning, þegar
hún stæði hallt, og væri henni athvarf „þegar
burt var sólin“. Enn hafði þjóðin ekki eignazt
ÁRROÐI 13