Morgunblaðið - 14.02.2009, Blaðsíða 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. FEBRÚAR 2009
Jólasveinn í febrúar Þótt íslensku jólasveinarnir hafi nú allflestir haldið heim á leið flæktist einn þeirra úr Dimmuborgum og álpaðist alla leið í Ráðhús
Reykjavíkur. Hann ákvað nefnilega að heiðra Vetrarhátíð með nærveru sinni. Ketill Larsen gæti eflaust kennt þessum jólasveini ýmis brögð.
Golli
Ásta Möller | 13. febrúar 2009
VG virðir meirihlutavilja
þingsins
Það vakti eftirtekt í þing-
sölum í gær að formaður
utanríkismálanefndar
Árni Þór Sigurðsson,
treysti sér ekki til að
skrifa undir meirihlutaálit
utanríkismálanefndar og
skilaði einn og sér minnihlutaáliti við
frumvarp um staðfestingu á samningi
um aðild Króatíu og Albaníu að NATO.
Þetta er mjög óvenjulegt, svo ekki sé
fastar að orði kveðið og segir töluvert
um stöðu þessarrar minnihlutastjórnar
sem nú er starfandi. Í umræðum um
frumvarpið sagði formaðurinn að hann
gerði sér „grein fyrir því að meiri-
hlutavilji er fyrir því á Alþingi og hann
virði ég“.
Meira: astamoller.blog.is
Kristbjörg Þórisdóttir | 13. febrúar
Mikilvægi
stjórnlagaþings
Ég tel það algjört grund-
vallaratriði að stjórnlaga-
þing verði haldið og
stjórnarskráin endur-
skoðuð. Þetta er rétti tím-
inn til þess að byggja upp
að nýju þegar kerfið hefur hrunið til
grunna. Það er mun skynsamlegra að
skoða allt frá grunni núna með það fyrir
augum að byggja upp nýtt og betra kerfi
og það sé klárlega hinn íslenski almenn-
ingur sem hafi þar valdið. Seinna er of
seint...
Meira: kristbjorg.blog.is
ÞEGAR fjárlög ársins 2009
voru samþykkt 22. desember sl.
var staðfest að heilbrigðisyf-
irvöldum var ætlað að draga úr
rekstrarkostnaði í heilbrigð-
iskerfinu um 6,7 milljarða
króna. Þá liggur fyrir að sparn-
aðarkrafan mun að öllum lík-
indum verða enn meiri á næsta
ári. Það er ekki síst af þeirri
ástæðu sem mikilvægt er að
grípa til skipulagsbreytinga í
heilbrigðiskerfinu sem ekki hafa
eingöngu áhrif á þessu ári, heldur jafnframt á
árinu 2010.
Eins og kunnugt er kynnti ég í upphafi árs
skipulagsbreytingar sem ætlað var að lækka
kostnað í heilbrigðiskerfinu um allt að 1,3
milljarða kr. Einnig var hafinn undirbúningur
að því að lækka lyfjakostnað um einn milljarð
króna til viðbótar þeim eins og hálfs milljarðs
króna sparnaði sem þegar hafði náðst frá vor-
inu 2007. Þá var gerð hagræðingarkrafa upp á
2,6 milljarða kr. á sjúkrahúsin á höfuðborg-
arsvæðinu. Auk þess gerðu fjárlög ráð fyrir
nýrri gjaldtöku upp á 360 milljónir króna í
heilbrigðiskerfinu svo eitthvað sé nefnt.
Við fjárlagagerðina markaði ég þá stefnu að
staðinn yrði vörður um heilbrigðisþjónustu við
aldraða og langveika í samræmi við stefnu-
yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar frá því í maí
2007. Þannig var heilbrigðisþjónusta í heima-
húsum efld samhliða því að framboð á hvíldar-
og endurhæfingarúrræðum fyrir langveika á
öllum aldri var aukið. Þessar aðgerðir draga
úr þörf fyrir kostnaðarsama langtímavistun á
hjúkrunarheimilum til framtíðar og gera jafn-
framt að verkum að lífsgæði fólks aukast, því
flestir kjósa að vera sjálfs sín ráðandi á eigin
heimilum eins lengi og kostur er.
Skipulagsbreytingar á Kragasvæðinu
Vorið 2008 fól ég nefnd undir forystu Guð-
jóns Magnússonar, læknis og fyrrverandi
framkvæmdastjóra hjá Alþjóðaheilbrigð-
isstofnuninni, að kanna starfsemi heilbrigð-
isstofnana á svokölluðu Kragasvæði: Akra-
nesi, Selfossi, Reykjanesbæ og í Hafnarfirði.
Nefndin skilaði minnisblöðum með at-
hugasemdum og tillögum á haustmánuðum
2008 en þar er mörkuð sú stefna að auka
áherslu Kragasjúkrahúsanna á lyflækningar
sem eru vaxandi þáttur í nærþjónustu en jafn-
framt að hagræða í skurðstofurekstri.
Í ljósi fyrirsjáanlegs niðurskurðar á fjár-
lögum var hraðað til muna vinnu við að móta
skipulagsbreytingar sem gætu orðið til þess
að ná inn sem stærstum hluta
þess niðurskurðar sem fyrir
höndum var án þess að skerða
þjónustu, lengja biðlista, auka
kostnaðarhlutdeild sjúklinga eða
grípa til uppsagna starfsfólks
nema í sem allra minnstum mæli.
Síðustu daga ársins 2008 lögðu
sérfræðingar heilbrigðisráðu-
neytis nótt við dag við að útfæra
hugmyndir að skipulagsbreyt-
ingum sem að stórum hluta
byggðust á niðurstöðum fyrr-
nefndrar nefndar. Ég fundaði
með stjórnendum heilbrigð-
isstofnana á Kragasvæðinu og
Landspítala, bæjarstjórnarmönnum á viðkom-
andi stöðum og þingmönnum viðkomandi kjör-
dæma. Einnig kynnti ég fyrirhugaðar skipu-
lagsbreytingar á fundi ríkisstjórnar.
Markmiðið var að leita leiða til að hámarka
nýtingu þeirra mannvirkja og þess búnaðar
sem til var og losna við ríkisábyrgð á
verktakarekstri í Hafnarfirði. Þar liggur m.a.
fyrir að lítið samræmi er á milli launa þeirra
lækna sem þar starfa og þeirra sem starfa
annars staðar í heilbrigðiskerfinu.
Færri skurðstofur, sami fjöldi aðgerða
Í byrjun janúar sl., eftir að skipulagsbreyt-
ingarnar höfðu verið kynntar, tóku fjórir
vinnuhópar, skipaðir fagfólki af viðkomandi
heilbrigðisstofnunum, til starfa um nánari út-
færslur og lágu niðurstöður hópanna fyrir í
janúarlok.
Hugmyndafræðin á bak við fyrirhugaðar
skipulagsbreytingar á skurðstofurekstri á
Kragasvæðinu er einföld. Ætlunin var að
fækka skurðstofum í fullum rekstri úr fimm í
tvær, með sama heildarfjölda aðgerða að
teknu tilliti til þeirra sem flytja átti inn á
LSH. Verkefni skurðstofuhóps var ekki síst í
að greina kostnað við aðgerðir. Í ljós kom að
samkvæmt bestu fáanlegum upplýsingum var
óverulegur munur á kostnaði við samsvarandi
aðgerðir milli LSH og St. Jósefsspítala þó að
viðurkennt sé að grunnkostnaður LSH sé mun
hærri vegna fræðsluhlutverks, vakta, gjör-
gæslu og reksturs blóðbanka, svo dæmi sé
tekið. Almennt mætti gera kröfu um að
sjúkrahús á borð við St. Jósefsspítala væri
með um 25-30% lægri gjaldskrá en LSH.
Þessi staðreynd sýnir svo ekki er um villst að
breytinga er þörf.
Lagt var til að sérstök rekstrareining undir
stjórn fagfólks á St. Jósefsspítala tæki að sér
þann hluta skurðaðgerða sem felst í kven-
lækningum, bæklunarlækningum og lýtalækn-
ingum. Forsenda þess var að starfsemin færð-
ist í aðstöðu Heilbrigðisstofnunar Suðurnesja
sem er talin fyrsta flokks. Jafnframt var gert
ráð fyrir að skurðstarfsemi sem nú er á Suð-
urnesjum færðist inn í þann rekstur.
Þá var gert ráð fyrir að almennar skurð-
lækningar, háls-, nef- og eyrnaaðgerðir, augn-
lækningar og tannlækningar færðust tíma-
bundið inn á LSH á grundvelli jaðarkostnaðar
eða yrðu boðnar út fyrir milligöngu Sjúkra-
trygginga Íslands.
Útreikningar vinnuhópsins sýndu mögulega
hagræðingu að fjárhæð um 160 milljónir kr.
Stofnkostnaður á fyrsta ári á Suðurnesjum
var metinn um 40 milljónir kr. en Reykjanes-
bær hafði boðist til að standa straum af þeim
kostnaði, næðist sátt um aðkomu sveitarfé-
lagsins að þessu verkefni. Þá var stefnt að því
að LSH yfirtæki rekstur skurðstofu Heil-
brigðisstofnunar Suðurlands með tilheyrandi
60 milljóna króna árlegum sparnaði.
Vinnuhópur um fæðingarþjónustu lagði upp
með spara 65 milljónir kr. árlega með því að
leggja niður vaktir skurðstofu á Selfossi og í
Keflavík. Niðurstaða hópsins var að líklega
þyrfti að bæta við stöðugildum á LSH til að
taka við aukinni starfsemi. Einnig var tillaga
hópsins að koma á bakvöktum ljósmæðra á
Selfossi og í Keflavík til reynslu í 6 mánuði. Að
teknu tilliti til þessara athugasemda vinnu-
hópsins næðist 35 milljóna kr. árlegur sparn-
aður af þessum aðgerðum.
Niðurstaða vinnuhóps um göngudeild melt-
ingarsjúkdóma og lyflækningar staðfesti að
með því að greiða LSH aðeins jaðarkostnað af
þeim viðbótarverkefnum sem áætlað var að
færa frá St. Jósefsspítala til LSH væri mögu-
legt að spara á ársgrundvelli um 200 m.kr. Á
móti var stofnkostnaður á fyrsta ári vegna
breytinganna áætlaður 20-100 milljónir kr.
eftir því hvaða leið var farin við val á nýrri að-
stöðu.
Endurskipulagning á St. Jósefsspítala
Fjórði vinnuhópurinn vann að því að skoða
mögulega endurskipulagningu á starfsemi í
húsnæði St. Jósefsspítala. Til þess að koma til
móts við óskir Hafnfirðinga um möguleika á
lyfjadeildarinnlögnum í Hafnarfirði lagði hóp-
urinn til að haldið yrði áfram þeirri þjónustu
sem falist hefur í innlögnum sjúklinga sem
koma frá LSH og frá heilsugæslu. Að öðru
leyti var miðað við að ný þjónusta kæmi í hús-
ið með þeirri fjármögnun sem henni fylgdi.
Þessi breyting myndi þannig skila 95 milljóna
kr. sparnaði af þeim 175 milljónum sem upp-
haflega var stefnt að.
Að auki var gert er ráð fyrir að stofnkostn-
aður vegna þessa á fyrsta ári gæti numið 100-
120 milljónum kr. Á móti er hér gengið út frá
aðkomu Hafnarfjarðarbæjar enda óskaði heil-
brigðisráðuneytið eftir því í lok janúar þegar
niðurstöður vinnuhópa lágu fyrir, að Hafn-
arfjarðarbær tilnefndi þrjá fulltrúa í starfshóp
sem hefði það hlutverk að móta skipulag fram-
tíðarstarfsemi St. Jósefsspítala, Sólvangs og
annað sem snýr að heilbrigðisþjónustu í Hafn-
arfirði.
Hagræðing upp á 600 milljónir kr.
Til viðbótar við ofangreint var gert ráð fyrir
að rannsóknarstofa sem verið hefur á heilsu-
gæslunni legðist af en lágmarksrannsókn-
araðstöðu viðhaldið í St. Jósefsspítala. Lækk-
un kostnaðar vegna húsnæðis, röntgen og
rannsókna ætti því að verða um 55 mkr.
Samkvæmt þessum niðurstöðum liggur fyr-
ir eftir allnákvæma athugun með aðkomu
hlutaðeigandi fagfólks að raunhæft er að
skipulagsbreytingarnar skili um 600 milljóna
sparnaði. Hér er þannig um að ræða tæp 10%
af þeim heildarniðurskurði sem bíður heil-
brigðisyfirvalda á þessu ári.
Að lokum
Fyrir liggur að ríkissjóður er nú rekinn með
150 milljarða króna halla. Það þarf að halda
vel á spilunum til þess að koma fjárhag rík-
isins og þjóðarbúskapnum aftur á réttan kjöl.
Aðhald í ríkisfjármálum spilar þar lykilhlut-
verk.
Hvað varðar heilbrigðismálin er mikilvægt
að áfram sé unnið að því markmiði að Íslend-
ingar hafi aðgang að fyrirmyndar heilbrigð-
isþjónustu óháð efnahag, eins og kveðið er á
um í lögum um heilbrigðisþjónustu. Hins veg-
ar væri óábyrgt að horfast ekki í augu við þær
staðreyndir sem við blasa í íslenskum þjóð-
arbúskap. Heillavænlegast væri að menn
tækju saman höndum við að ná inn sem
stærstum hluta fyrirhugaðs niðurskurðar í
heilbrigðisþjónustu með aðgerðum sem lág-
marka eftir því sem kostur er þjónustuskerð-
ingu, lengingu biðlista, aukinn kostnað sjúk-
linga og uppsagnir heilbrigðisstarfsfólks.
Eftir Guðlaug Þór
Þórðarson »Heillavænlegast væri að
menn tækju saman hönd-
um við að ná inn sem stærstum
hluta fyrirhugaðs niðurskurð-
ar í heilbrigðisþjónustu með
aðgerðum sem lágmarka eftir
því sem kostur er þjónustu-
skerðingu …
Horfst í augu við staðreyndir
Guðlaugur Þór
Þórðarson
Höfundur er fyrrverandi heilbrigðisráðherra.
BLOG.IS