Morgunblaðið - 21.05.2009, Blaðsíða 22

Viðræður aðilavinnumark-
aðarins um endur-
skoðun kjarasamn-
inga eru nú hafnar.
Bæði atvinnurek-
endur og launþegar
leggja áherzlu á að ríkisvaldið
komi að endurskoðuninni.
„Við teljum okkur eiga ým-
islegt vantalað við ríkisstjórnina
hvað varðar efnahagsstefnuna,
vaxtamál og ég tala nú ekki um
það sem snýr að velferðar-
kerfinu,“ sagði Gylfi Arnbjörns-
son, forseti ASÍ, í Morgunblaðinu
í gær.
Við endurskoðun samninganna
hlýtur fernt að vera mönnum efst
í huga.
Í fyrsta lagi að lagfæra stöðu
þeirra verst settu, sem margir
hverjir ná nú ekki endum saman.
Þeir, sem hafa hærri laun, geta
ekki búizt við hækkunum.
Í öðru lagi að vinna gegn at-
vinnuleysinu. Það gerist ekki með
launahækkunum, sem fyrirtækin
geta ekki borið. Ef kostnaður fyr-
irtækjanna hækkar vegna óskyn-
samlegra launakrafna, munu
fleiri missa vinnuna.
Í þriðja lagi að ná niður vöxt-
um í landinu eins og
hægt er með ónýtan
gjaldmiðil. Bæði al-
menningur og fyr-
irtækin eru að slig-
ast undan háum
vöxtum.
Í fjórða lagi að vinna bug á
verðbólgunni. Stöðugt verðlag er
eitt allra stærsta hagsmunamál
launafólks; mikilvægara en
launahækkanir, sem fyrirtækin
munu freistast til að velta út í
verðlagið.
Sömuleiðis hlýtur launafólk að
gera þá kröfu til ríkisstjórn-
arinnar að hún auki ekki á verð-
bólguna að óþörfu með hækk-
unum skatta og gjalda á
neyzluvörur.
Það er ekki raunhæft að engin
velferðarþjónusta verði skorin
niður. Jafnvægi í ríkisrekstrinum
er einn lykillinn að stöðugleika.
Færa verður fórnir, meðal ann-
ars í velferðarkerfinu, til að ná
því.
Endurheimt stöðugleika í
efnahagsumhverfinu er lang-
brýnasta hagsmunamál bæði fyr-
irtækja og launafólks. Við núver-
andi aðstæður hljóta allir að hafa
skilning á því.
Ef kostnaður fyrir-
tækja hækkar vegna
launakrafna munu
fleiri missa vinnuna}
Stöðugleikinn er brýnastur
22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. MAÍ 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Allir fjölmiðlará Íslandihafa glatað
trausti meðal al-
mennings á undan-
förnum mánuðum
samkvæmt nýrri könnun MMR.
Þessi niðurstaða ber vitni þeirri
tortryggni, sem um þessar
mundir ríkir á Íslandi. Stjórn-
málamenn hafa fengið að finna
rækilega fyrir henni og sömu
sögu er að segja um ýmsar lyk-
ilstofnanir samfélagsins. Það
þarf því kannski ekki að undrast
að þessi tortryggni nái einnig til
fjölmiðla.
Niðurstaða könnunar MMR er
fjölmiðlum tilefni til að líta í eig-
in barm og velta fyrir sér með
hvaða hætti þeir geti gert betur.
Morgunblaðið var á sínum
tíma gagnrýnna en margir aðrir
fjölmiðlar í garð íslenska fjár-
málaundursins. Reyndu sumir
að halda fram að sú gagnrýni
væri sprottin af annarlegum
hvötum.
Eftir að bankarnir hrundu
hefur verið leitast við að fjalla
um alla þætti þess í Morgun-
blaðinu, bæði með því að fara of-
an í ástæður hrunsins og starfs-
hætti á fjármálamörkuðum og
með því að rýna í hvernig upp-
byggingunni hefur verið háttað
eftir hrunið og þær aðgerðir,
sem stjórnvöld hafa boðað.
Markmið Morgunblaðsins er
að draga ekkert undan. Mik-
ilvægt er fyrir íslenskt samfélag
að rannsókn hrunsins fari fram
fyrir opnum tjöldum og sömu-
leiðis meðferð fyrirtækja, sem
komin eru í þrot. Hlutverk fjöl-
miðla er að veita aðhald í þessu
ferli, krefjast upplýsinga, sem
varða almenning, og
spyrjast fyrir um
stöðu mála.
Morgunblaðið
hefur ekki alltaf val-
ið þægilegustu leið-
ina í þessari viðleitni sinni; blað-
ið birti til dæmis gögn úr
lánabókum Glitnis og Kaupþings
þótt ljóst væri að það yrði gagn-
rýnt. Þær upplýsingar áttu hins
vegar fullt erindi við almenning,
vegna þess að þær gáfu innsýn í
hvernig tengslum bankanna við
stærstu eigendur sína var hátt-
að.
Í því andrúmslofti, sem nú rík-
ir í samfélaginu, má sanngirnin
hins vegar ekki gleymast. Í bæði
Hafskips- og Geirfinnsmálinu
var mikill þrýstingur á Morg-
unblaðið að birta staðhæfingar,
sem reyndust ekki eiga sér stoð í
raunveruleikanum. Blaðið lét
ekki undan þrýstingnum um að
birta þessar staðhæfingar.
Nú hefur blaðið sömuleiðis
lagt áherslu á að birta ekki frétt-
ir nema hafa öruggar heimildir
fyrir sannleiksgildi þeirra. Á
þeim vinnubrögðum verður eng-
in breyting.
Fjölmiðlar ávinna sér ekki
traust með því að berja sér á
brjóst. Það gera þeir með vönd-
uðum og ágengum vinnubrögð-
um. Það gera þeir með því að
vera á vaktinni á hverjum degi.
Það gera þeir með því að spyrja
erfiðra og óþægilegra spurninga
og hætta ekki fyrr en þeir fá
svör. Það gera þeir með því að
taka undanbragðalaust á þeim
málum, sem varða hagsmuni al-
mennings. Þessu hlutverki ætlar
Morgunblaðið áfram að gegna.
Það er verk að vinna.
Óánægja almenn-
ings beinist einnig
að fjölmiðlum}
Verk að vinna
Þ
rátt fyrir dýrkun á norræna ofur-
kyninu höfðu leiðtogar nasista ekki
allt of mikið álit á grönnum sínum,
Dönum. Í leiðbeiningum sem þýsk-
ir hermenn fengu áður en þeir
lögðu landið undir sig 1940 var þeim m.a. sagt
að íbúarnir myndu vafalaust verða þægir við
hernámsliðið. Það væru Danir yfirleitt allir ef
þeir fengju nóg að borða. Og landsstjóri Hitlers
í Danmörku, Werner Best, talaði síðar opin-
berlega um „þetta hlægilega, litla land“.
Hvenær er þjóð lítil og hlægileg, jafnvel fyr-
irlitleg? Ekki voru Danir það 1940, þeim var
einfaldlega nauðgað af hernaðarlega risa-
veldinu. Seinna í stríðinu sýndu Danir með
ýmsum hætti að þeir létu ekki kúga sig og ekki
má gleyma að þeim tókst að koma nær öllum
dönskum gyðingum í skjól í Svíþjóð. Það var
reisn yfir þeirri björgun.
Öðru hverju reynir á sómatilfinningu smáþjóða í sam-
skiptum við stórþjóðir. Ég held að fáir gleymi því hvernig
Jiang Zemin, forseta Kína, var fyrir fáeinum árum sýnd sú
einstaka tillitsemi að nokkrir andófsmenn úr röðum Falun
Gong-hreyfingarinnar, sem komu til að minna á mannrétt-
indabrot í Kína, voru kyrrsettir í Keflavík til að þeir trufl-
uðu ekki hátignina. Þeir ætluðu að standa í gulu búning-
unum sínum og bregða upp mótmælaspjöldum þar sem
ekið var með forsetann.
Hér er rétt að rifja upp að þúsundir liðsmanna Falun
Gong sitja í fangelsum í Kína og vitað er að margir þeirra
hafa verið pyntaðir og sumir myrtir.
Ráðamenn okkar afsökuðu sig með því að
við yrðum að sýna gestunum kurteisi, annað
væri brot á siðareglum í samskiptum ríkja. En
sums staðar þar sem leiðtogar alræðisríkja
koma í heimsókn er talið að réttur fólks til að
sýna hug sinn með friðsömum mótmælum sé
mikilvægari en siðareglur í samskiptum ríkja.
Tjáningarfrelsi eigi að ríkja í lýðræðisríkjum.
Og sómatilfinning.
Hvað með það, segir vafalaust einhver, ekki
stýrum við því hvernig stjórnarfar ríkir í Kína.
Við eigum nóg með okkur. Rétt og rangt, við
getum vel lagt okkar litla lóð á vogarskálarnar
til að reyna að bæta heim okkar allra, líka heim
Kínverja og Tíbeta.
Sagt er að utanríkismálanefnd Alþingis sé
„að íhuga“ hvort til greina komi að hún eða
fulltrúi hennar hitti Dalai Lama að máli þegar hann kemur
hingað í nokkurra daga heimsókn. Ekki opinbera heim-
sókn, rétt er það, Ísland viðurkennir ekki útlagastjórn
Tíbets. En ráðamenn okkar geta sýnt hug sinn og fagnað
af heilum hug trúarleiðtoganum og þjóðhöfðingjanum sem
alls staðar boðar frið.
Forseti, ráðherrar og þingmenn geta hundsað mótmæli
Kínverja og hyllt Dalai Lama með því að eiga með honum
fund. Þeir geta sagt að við látum ekki viðskiptahagsmuni í
Kína (og siðareglurnar) taka af okkur ráðin. Nema okkur
finnist að Ísland sé hlægilegt og lítið land, að við eigum
bara að vera södd og þæg – og þegja. kjon@mbl.is
Kristján
Jónsson
Pistill
Getum hundsað mótmæli Kínverja
Sterkasti fiskstofninn
í NA-Atlantshafi
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
N
orsk-íslenski síld-
arstofninn er nú
stærsti einstaki nytja-
stofn í Norð-
austur-Atlantshafi. Í
fyrra var stærð hrygningarstofnsins
metin um 12,6 milljónir tonna og hef-
ur stofninn ekki verið metinn svo
stór síðan fyrir hrun. Er það mat vís-
indamanna að stofninn sé mjög
sterkur, en hann hefur verið vaxandi
á síðustu árum.
Eftir hrun norsk-íslenska stofns-
ins í lok sjöunda áratugarins, með til-
heyrandi áfalli fyrir íslenskt atvinnu-
líf, hefur stofninn hægt og bítandi
náð sér. Í byrjun þessarar aldar fór
síldarinnar að verða vart að nýju inn-
an íslenskrar lögsögu og árið 2006
hófu Íslendingar að nýju veiðar úr
stofninum innan lögsögunnar.
Fyrstu skipin hófu síldveiðar ársins í
vikunni, Ásgrímur Halldórsson og
Jóna Eðvalds frá Hornafirði.
Samkvæmt tillögum Alþjóðahaf-
rannsóknarráðsins er heimilt að
veiða 1643 þúsund tonn í ár og er
aflamark Íslendinga 238 þúsund tonn
fyrir árið 2009 samkvæmt núgildandi
samkomulagi milli ríkjanna sem nýta
stofninn. Verðmæti þess afla gæti
numið um 12 milljörðum króna. Af
þessum afla mega Íslendingar veiða
44.361 lest innan norskrar lögsögu.
Kvóti Íslendinga á síðasta ári var um
220 þúsund tonn, en eftir er að veiða
um 12 þúsund tonn frá síðasta ári.
Síldin sunnar og vestar
Á þriðjudag lauk árlegum leið-
angri Hafrannsóknastofnunarinnar á
Árna Friðrikssyni, en leiðangurinn
er hluti af sameiginlegri leit og berg-
málsmælingum Íslendinga, Norð-
manna, Færeyinga, Rússa og Evr-
ópusambandsins á útbreiðslusvæði
norsk íslensku síldarinnar og kol-
munna. Niðurstöðurnar eru notaðar
við mat á stærð stofnanna, en einnig
er stuðst við sýni úr afla og fleiri
gögn. Útbreiðsla síldarinnar var
svipuð og í maí síðustu tveggja ára
eða mun sunnar og vestar en áratug-
ina þar á undan.
Alls mældust 1,4 milljónir tonna
innan íslensku landhelginnar nú í
samanburði við 1,4 og 2,4 milljónir
tonna árin á undan. Líkt og árið
2008, var leiðangurinn um viku fyrr á
ferðinni þetta árið í samanburði við
fyrri ár og síld enn að ganga inn á
miðin í fæðuleit. Síld úr 2002 árgang-
inum var mest áberandi en síld úr
1998 og 1999 árgöngunum var einnig
áberandi, og þá einkum á syðri hlut-
anum.
Lítið af kolmunna
Í upphafi leiðangurs Hafró var far-
ið með landgrunnskantinum fyrir
suðvestan og sunnan land til að
kanna útbreiðslu ungkolmunna. Frá
því um miðjan síðasta áratug var
mikið af ungkolmunna á þessum
slóðum, sem gaf fyrirheit um nýlið-
un. Núna fannst hins vegar enginn
kolmunni fyrr en komið var á Ís-
lands-Færeyjahrygginn en þar var
magnið minna en undanfarin ár.
Talið er að stofninn sé nýttur um-
fram afrakstursgetu. Í fyrra var gert
ráð fyrir að hrygningarstofn kol-
munna yrði rétt yfir varúðarmörkum
í byrjun þessa árs.
Ljósmynd / Guðmundur Bjarnason.
Norsk íslensk Síldin er mæld og vigtuð og sýni tekin m.a. til að kanna aldur
og ástand auk þess sem magn er metið með bergmálsmælingum.
Stofn norsk íslensku síldarinnar
nálgast sögulegt hámark og skil-
yrði virðast fyrir góðri vertíð í
sumar. Fiskifræðingar sakna
þess þó að síldin skuli ekki vera
farin að ganga á sínar gömlu
sumarslóðir úti fyrir Norðurlandi.
Íslendingar veiddu um 112 þúsund
tonn af makríl í fyrrasumar og hef-
ur sjávarútvegsráðuneytið heimilað
að veiða sama aflamagn í ár. Fyrri
hluta síðasta sumars fékkst makríll
sem meðafli með síldinni, en er leið
á var makríllinn nánast hreinn í afl-
anum. Íslendingar hafa til þessa
ekki fengið að taka þátt í stjórnun
makrílveiða þrátt fyrir ítrekaðar
tilraunir.
Í síðasta mánuði gerðist það hins
vegar að Íslandi barst boð frá ESB,
Færeyjum og Noregi um þátttöku í
fundi um stjórn veiðanna í London í
lok júní og hefur boðið verið þegið.
Með fundarboði hinna strandríkj-
anna telur Ísland að mikilvægt
skref sé stigið í þá átt að koma við-
ræðum um stjórn makrílveiða í við-
eigandi farveg. Dagskrá fundarins
liggur ekki fyrir en ekki er ólíklegt
að það verði ámálgað við Íslend-
inga að þeir dragi úr makrílveiðum.
Í vetur er leið sátu Íslendingar slík-
an fund sem áheyrnarfulltrúar, en
var gert að sitja frammi á gangi
þegar kom að ákvarðanatöku.
RÆÐA
MAKRÍL
››