Morgunblaðið - 28.06.2009, Side 14

14 Viðtal
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. JÚNÍ 2009
Eftir Orra Pál Ormarsson
orri@mbl.is
Þ
að dettur hvorki af honum né drýpur
þar sem hann situr við borð á ver-
öndinni við heimili sitt. Ég virði
hann fyrir mér meðan ég nálgast
húsið. Það er ekki að sjá að þessi
maður sé nýstiginn út úr pólitískum fellibyl.
Hann er spurður hvernig hann hafi það. „Bless-
aður vertu. Ég er hertur í lífsins ólgusjó og læt
þetta ekki buga mig,“ segir hann með þessari
óvenju djúpu röddu sem maður tengir ósjálfrátt
við heimabæ hans, Kópavog. Brosir út í annað.
Gunnar I. Birgisson er hættur sem bæjar-
stjóri eftir að snörp atlaga var gerð að honum á
síðustu dögum og vikum. Atburðarásin var hröð
og það hrikti í stoðum. Morguninn eftir að hann
vék til hliðar bærist hins vegar ekki hár á höfði í
garðinum hjá Gunnari. „Það er ekkert að veðri,“
segir hann og horfir til himins. „Það er að vísu
heldur kalt til að sitja lengi hérna á pallinum en
það gerir ekkert til – hann spáir hlýnandi.“
Að svo mæltu höldum við til stofu. Tilgang-
urinn er að rekja úr Gunnari garnirnar á þess-
um tímamótum á pólitískum ferli hans og bein-
ast liggur við að spyrja hann fyrst hvaða
tilfinningar bærist með honum.
„Þær eru sérstakar eins og alltaf við svona
aðstæður. Ég var ráðinn til að vera ár í viðbót
og hefði viljað klára það með eðlilegum hætti.
En ég hef áður sagt að pólitík sé skrítin tík og
svo mikið er víst að maður ræður ekki alltaf för
sjálfur. Það var krafa samstarfsflokksins að ég
myndi víkja sem bæjarstjóri og það hef ég nú
gert. Með því tel ég mig vera að setja hagsmuni
Sjálfstæðisflokksins og bæjarbúa ofar mínum
eigin hagsmunum. Það var líka mikilvægt að
halda samstarfi Sjálfstæðisflokks og Framsókn-
arflokks áfram enda hefur það gengið afar vel
undanfarin nítján ár. Ég gat ekki hugsað mér að
vinstristjórn kæmist til valda hér í bænum.“
Íbúum fjölgað um helming
Þú komst inn í bæjarstjórn árið 1990 og þekk-
ir fyrir vikið ekkert annað en samstarf við
Framsókn.
„Það er rétt. Þetta hófst með því að við Sig-
urður heitinn Geirdal, sá mikli öðlingsdrengur,
rugluðum saman reytum okkar. Við vorum ólík-
ir karakterar en náðum afskaplega vel saman.
Ímynd bæjarins var ekkert sérstaklega góð á
þessum tíma og við byrjuðum á því að taka til í
rekstri, efla þjónustu, endurbyggja gamlar göt-
ur og horfa til framtíðar. Að vísu vorum við ekk-
ert sérstaklega heppnir í upphafi því við lentum
mitt í djúpri efnahagslægð. Á þessum tíma vildi
enginn byggja í Kópavogi. Við keyptum land en
komum lóðunum ekki út. Fyrir vikið fórum við í
herferð með ímynd bæjarins og náðum að snúa
þessu við á nokkrum árum. Eftir sjö til átta ár
var Kópavogur orðinn allra bæja vinsælastur að
búa í. Það segir sína sögu að þegar við tókum
við bjuggu hér 16.200 manns en nú eru íbúarnir
orðnir ríflega 30.000. Það hefur líka orðið gífur-
leg fjölgun á fyrirtækjum. Árið 1990 voru fleiri
störf en hendur en núna hefur þetta snúist við.“
Þú varst lengi í fyrirtækjarekstri samhliða
störfum þínum hjá bænum, bæði með Klæðn-
ingu og Gunnar og Guðmund. Það mæltist mis-
vel fyrir.
„Já, ég var ekki fyrr kominn í bæjarpólitíkina
að menn byrjuðu að hamast á mér ef ég fékk
einhver verkefni hjá bænum. Menn reyndu að
gera það tortryggilegt og hafa gert allar götur
síðan. Sigurður Geirdal varði það hins vegar
alltaf og sagði eðlilegt að ég fengi að vinna fyrir
bæinn eins og aðrir svo framarlega sem það
væri á heiðarlegum og eðlilegum grunni.“
Eðlileg viðskipti
Þú stóðst þessar skærur af þér en nú eru það
viðskipti bæjarins við fyrirtæki dóttur þinnar,
Frjálsa miðlun, sem verða til þess að þú víkur
sem bæjarstjóri. Ertu sannfærður um að þau
viðskipti hafi verið eðlileg?
„Algjörlega. Fyrir það fyrsta tók ég ekki við
sem bæjarstjóri fyrr en árið 2005 en þessi við-
skipti hafa staðið mun lengur. Í annan stað er
það eins hjá Kópavogsbæ og annars staðar að
einstaklingar og fyrirtæki eru ráðin til hinna
ýmsu verkefna að undangengnum tilboðum eða
verðkönnunum. Líki mönnum svo vel við ein-
hvern er ekkert óeðlilegt að því samstarfi sé
haldið áfram. Ég kom aldrei að þessum við-
skiptum og datt ekki í hug að ýta fyrirtækinu að
bænum. Dóttir mín á ekki að njóta þess að vera
dóttir mín en hún á heldur ekki að gjalda fyrir
það.
Þetta er ekki í fyrsta skipti sem spurt er um
þessi viðskipti. Það gerðist einnig fyrir tíu ár-
um. Þá var líka reynt að gera þau tortryggileg
en Sigurður Geirdal svaraði því til að hann væri
að hugsa um hagsmuni bæjarsjóðs en ekki að
þóknast mér. Þetta fyrirtæki væri best í verði
og gæðum og því væri eðlilegt að skipta við það.
Það svar var tekið gott og gilt í það skiptið.“
Þú hafðir sumsé engin bein afskipti af þess-
um viðskiptum við Frjálsa miðlun?
„Engin. Eðli málsins samkvæmt vildi ég ekki
koma nálægt þeim.“
Eitt af verkefnunum sem Frjáls miðlun fékk
greitt fyrir var afmælisrit sem aldrei kom út.
Var það ekki óheppilegt?
„Það má vel vera. Annars hafði ég ekki hug-
mynd um það mál. Var ekki í nefndinni og vissi
ekki einu sinni að til stæði að gefa þetta rit út.
Í þessu sambandi er mikilvægt að halda því
til haga að heilmikil vinna hafði verið lögð í
þetta rit, textinn var að mestu tilbúinn, búið að
litgreina 200 myndir, hanna útlit og velja pappír
í prentun. Það er ekki eins og vinnan hafi ekki
verið unnin. Af einhverjum ástæðum þróaðist
það síðan þannig að verkefnið datt upp fyrir.“
Skjóta fyrst og spyrja svo
Hvers vegna vatt þetta mál svona upp á sig?
„Ég held að helsta skýringin sé sú að komin
er upp allt önnur staða og viðhorf í samfélaginu
eftir efnahagshrunið. Í andrými dagsins í dag
þykir allt tortryggilegt.“
Hefði þetta jafnvel farið öðruvísi hefði málið
komið upp fyrir tveimur árum?
„Örugglega. Ég hugsa að enginn hefði hlust-
að á þessar ávirðingar þá. Nú er viðhorfið að
skjóta fyrst og spyrja svo. Ég skil vel að þjóðin
sé sár og reið eftir hrun efnahagskerfisins og
glæfraskap bankanna. Almenningur situr uppi
með hluta ábyrgðarinnar vegna þess ævintýris.
Við verðum samt að stíga varlega til jarðar. All-
ir menn eru saklausir uns sekt þeirra er sönn-
uð.“
Hvernig upplifðir þú atburðarásina?
„Þetta byrjaði með breiðsíðu í DV, þar sem
farið var yfir viðskipti Frjálsrar miðlunar við
Kópavogsbæ. Það er afar sérstakt að DV hafi
fengið upplýsingar úr viðskiptamannabókhaldi
bæjarins en það er önnur saga. Þarna voru við-
skiptin frá 2003 til 2009 upp á krónu. Í fram-
haldi af því kom fyrirspurn frá Samfylkingunni
og þá byrjuðu fjölmiðlarnir að spila með og gera
þetta tortryggilegt eins og hægt var. Rauði
þráðurinn var sá að ég hefði verið að reyna að
koma dóttur minni á framfæri. Ótrúlegustu
menn létu til sín taka. Mér sárnaði t.d. við Ólaf
Þór Gunnarsson, oddvita vinstri grænna, sem
sagði á bæjarstjórnarfundi um daginn að ég
hefði staðið með svipuna yfir starfsmönnum til
að láta þá kvitta undir reikninga. Það er með
ólíkindum hvað fólk hefur gengið langt.“
Hafa farið offari
Finnst þér þínir pólitísku andstæðingar hafa
farið offari í þessu máli?
„Það er alveg ljóst. Þeir hafa farið út yfir öll
mörk. Það er með ólíkindum að ráðast svona á
eina fjölskyldu en tilgangurinn virðist hafa verið
að skapa þannig pressu og andrými að ég færi
frá. Það er mjög alvarlegt ef þetta á að vera lín-
an í pólitískri umræðu í þessu samfélagi.
Ég skil alveg að menn vilji koma sér að í póli-
tík en það verður að vera með málefnalegum
rökum. Málefnafátækt vinstrimanna hérna í
Kópavogi hefur verið með ólíkindum, sér-
staklega á þessu kjörtímabili. Það hefur ekkert
uppbyggilegt komið úr þeirri áttinni. Helstu
baráttumál hjá þeim hafa verið að drepa ketti í
bænum og verð á jólakökusneiðum hjá eldri
borgurum.“
Hafa fjölmiðlar líka farið of geyst að þínu
áliti?
„Já, það hafa þeir gert. Fjölmiðlarnir kyntu
undir umræðunni og af hálfu sumra þeirra hafa
þetta verið pólitískar ofsóknir af verstu sort.
Eins og við þekkjum hefur ritstjóri DV talað um
að „taka menn niður“. Ef það er orðið æðsta
takmark fjölmiðla veit ég ekki hvert sú ágæta
stétt er komin. Hvað varð eiginlega um fagleg
vinnubrögð?
Annars er þetta mál greinilega spunnið upp
með mjög faglegum hætti. Ég verð að taka hatt
minn ofan fyrir því. Meira að segja Morgun-
blaðið lét draga sig inn í það með allskonar sér-
kennilegum fréttaskýringum og fyrirsögnum.
Það kom mér mjög á óvart.“
Mikið álag á fjölskylduna
Er vont að verjast þessu?
„Það er vonlaust. Þetta er einskonar múgsefj-
un. Það er bara keyrt á mann án þess að maður
fái rönd við reist. Þetta hefur verið mikið álag á
fjölskylduna, konu mína og ekki síst dóttur, sem
komin er sjö mánuði á leið. Hún hefur tekið
þetta mjög nærri sér. Fyrirtæki hennar hefur
beðið verulega hnekki af þessu máli og óvíst að
hún geti starfað áfram í faginu.“
Var tilgangur minnihlutans í bæjarstjórn að
þínu mati að sprengja samstarf Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknarflokks eða koma þér frá?
„Ég held að tilgangurinn hafi fyrst og fremst
verið að sprengja samstarfið. Atburðarásin var
reyndar mjög einkennileg í alla staði á vettvangi
bæjarstjórnar. Samfylkingin lagði fram tillögu
þess efnis að PricewaterhouseCoopers, sem
annast hefur endurskoðun fyrir bæinn, gerði út-
tekt á viðskiptunum við Frjálsa miðlun sem var
gott og blessað. Tíu dögum síðar voru þeir hjá
PWC allt í einu ekki nógu góðir lengur til að
gera þetta og Samfylkingin vildi fá Deloitte í
verkið. Mér þótti þetta undarleg tillaga og
grunaði strax að eitthvað lægi þar að baki.
Síðan kom þessi skýrsla, lituð og full af get-
gátum. Bærinn m.a. sakaður um hugsanlegt
lögbrot. Það er raunar búið að hrekja því
ákvæðið sem vitnað var til gildir ekki um sveit-
arfélög. Lögmannsstofan LEX hefur tætt þetta
í sig og hrakið lið fyrir lið.
Skýrslan kom á þriðjudegi. Venjan er að
Mér líður vel í hjarta
Gunnar I. Birgisson steig upp úr stóli bæjarstjóra í Kópavogi í vikunni eftir snarpar deilur um viðskipti bæjarins við
fyrirtæki dóttur hans. Hann segir ekkert hafa verið bogið við þessi viðskipti en breytt viðhorf í samfélaginu hafi reynst
honum erfitt. „Nú er viðhorfið að skjóta fyrst og spyrja svo.“ Gunnar undrast heift pólitískra andstæðinga og fjöl-
miðla, það hafi bersýnilega átt að koma sér frá. Hann er þó hvergi af baki dottinn og snýr aftur í bæjarstjórn í haust.
Morgunblaðið/Eggert
Álag „Þetta hefur verið mikið álag á fjölskylduna, konu mína og ekki síst dóttur, sem komin er
sjö mánuði á leið. Hún hefur tekið þetta mjög nærri sér,“ segir Gunnar I. Birgisson.