Morgunblaðið - 28.06.2009, Blaðsíða 30

30 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. JÚNÍ 2009
JÓRUNN Frí-
mannsdóttir, stjórn-
arformaður Strætó bs.,
skrifaði grein í Morg-
unblaðið fyrir stuttu.
Þar er ágætur rök-
stuðningur fyrir því að
almenningur nýti sér
almenningssamgöngur
nú þegar kreppir að og
einkabílaeign verður
mörgum ofviða.
Greinin hefst á fullyrðingu þess
efnis að almenningssamgöngur í
Reykjavík standist fyllilega sam-
anburð við þau lönd sem við berum
okkur helst saman við. Þessa full-
yrðingu setur greinarhöfundur fram
sem almennan sannleik og gerir
enga tilraun til rökstuðnings en hér
með er óskað eftir honum.
Jórunn segir að Strætó bs. sé að
vinna sér traust og fastan sess í
hugum íbúa höfuðborgarsvæðisins
og hún mælir með því að fólk nýti
sér netið til kaupa á farmiðum eða
strætókorti og láti senda sér kortin
heim. Jórunn segir að „sumarið sé
kjörinn tími til að prófa þetta“.
Formaður Strætó bs. hefði
kannski átt að velja sér heppilegri
tíma til að benda á því staðreyndin
er sú að yfir undirritaðan rignir
kvörtunum vegna niðurskurðar
vegna sumaráætlunar Strætó bs.
Dæmi um þetta er til að mynda
„þjónusta“ við starfsmann á Land-
spítala sem býr í Breiðholti og á að
hefja vinnu kl. 08.00. Í maí síðast-
liðnum gat hann tekið leið 3 og
gengið út úr strætó um 07:50 við
vinnustað sinn, en eftir að sum-
aráætlun er gengin í gildi þarf
starfsmaðurinn að fara mun fyrr af
stað frá heimili sínu og er mættur
skv. áætlun strætó kl. 07:31.
Fulltrúi VG í hverfisráði Laug-
ardals hefur bent á það að í hverf-
inu býr hátt hlutfall eldri borgara
sem nýtir strætó innan hverfis (m.a.
til að heimsækja heilsugæslustöð og
sækja vörur í verslanir) en breyting
leiðakerfisins gerir þetta í mörgum
tilvikum illmögulegt. Dæmin eru
fleiri og hvet ég notendur strætó til
að koma þeim á framfæri í fjöl-
miðlum.
Staðreyndin er
nefnilega sú að þjón-
usta Strætó hefur
versnað með árunum
og á því eru sjálfsagt
margar skýringar. Ein
ástæðan er sú að
sveitarfélögin á höf-
uðborgarsvæðinu
ganga ekki í takt hvað
þetta mál varðar þó
svo að samhljómur sé
meiri eftir að hægri-
menn tóku við í borg-
inni. Þannig voru átök innan
byggðasamlagsins um eflingu al-
menningssamgangna í tíð R-listans.
Fjárhagsáætlun 2005 var til að
mynda aðeins samþykkt með at-
kvæðum fulltrúa Reykjavík-
urborgar og Hafnarfjarðar þar sem
fulltrúar hinna sveitarfélaganna
vildu ekki setja meira fjármagn í
rekstur Strætó bs. á því fjárhagsári.
Vinstri græn í Reykjavík hafa frá
því í sveitarstjórnarkosningum 2006
lagt til að byggðasamlagið um
Strætó verði leyst upp eða a.m.k. að
veigamiklum þáttum í skipulagi
þess verði breytt. Ástæðan er sú að
samstarf sveitarfélaganna hefur
ekki skilað þeirri eflingu almenn-
ingssamgangna sem til var ætlast
og því ætti reksturinn að vera í
höndum hvers sveitarfélags fyrir
sig, þó að um sameiginlegt leiða-
kerfi verði að ræða.
Reykjavíkurborg á um 65% hlut í
Strætó bs. og ber í því ljósi ábyrgð
á jafn stóru hlutfalli af öllum kostn-
aði við rekstur byggðasamlagsins.
Það var hins vegar svo um hnútana
búið við stofnun samlagsins að því
verður ekki slitið nema tveir þriðju
hlutar fulltrúa sveitarfélaga sam-
þykki það en borgin á aðeins einn
fulltrúa af sjö í stjórn Strætó bs.
Einhliða úrsögn þýddi það að borg-
in fengi hlutinn sinn greiddan út á
20 árum.
Í grein sinni nefnir Jórunn það að
verið sé að vinna að stefnumótun
Strætó bs. og er henni nú lokið af
hálfu byggðasamlagsins og lítill
metnaður þar. Að þessari vinnu hef-
ur minnihlutinn í Reykjavík ekki
komið en þar er að finna fimm ára
áætlun um reksturinn. Borgarstjórn
á eftir að taka afstöðu til stefnunnar
og af því tilefni bókuðu borg-
arfulltrúar VG á síðasta borg-
arstjórnarfundi eftirfarandi:
„Áherslur Vinstri grænna voru
sendar fulltrúa borgarinnar í stjórn
Strætó bs. og nú þegar til stendur
að senda stefnumótunina til sveitar-
félaganna til umsagnar og af-
greiðslu munu Vinstri græn fylgja
þeim fast eftir. Markmið Vinstri
grænna eru að:
Haldið verði íbúaþing um málefni
Strætó bs. áður en stefnumótun er
kláruð. Það verði fullreynt að ekki
takist að slíta byggðasamlaginu án
þess að skaða borgina verulega.
Samkomulag verði gert um afmark-
að grunnet stofnleiða á milli sveitar-
félaganna en staðbundnar leiðir
verði á ábyrgð viðkomandi sveitar-
félags sem verði heimilt að auka og
bæta þjónustuna innan marka sveit-
arfélagsins á eigin kostnað og engin
skilyrði verði sett sem aftri því.
Ásættanlegt þjónustumarkmið sé í
samkomulaginu og trygging að það
haldi. Minnihlutinn í Reykjavík fái
aðkomu að stjórn Strætó bs. Innri
endurskoðun Reykjavíkurborgar
fari með innri endurskoðun Strætó
bs. á grundvelli verksamnings sem
þegar hefur verið lagður fram í
borgarráði. Engar gjaldskrárhækk-
anir í eitt ár. Felli ríkið niður gjöld
eða veiti fjármagn til almennings-
samgangna verði sveitarfélögunum,
hverju fyrir sig, heimilt að nýta það
fjármagn sem fengist vegna þeirrar
ákvörðunar, til aukinnar og bættrar
þjónustu.
Náist þessi markmið mun stefnu-
mótunin án efa nýtast í þágu fyr-
irtækisins og allra íbúa höfuðborg-
arsvæðisins.“
Sumarið í strætó
Eftir Þorleif
Gunnlaugsson » Samstarfið hefur ekki
skilað þeirri eflingu
almenningssamgangna
sem til var ætlast og því
ætti reksturinn að
vera í höndum hvers
sveitarfélags.
Þorleifur Gunnlaugsson
Höfundur er borgarfulltrúi Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs.
SÍÐAN hvenær
byrjuðu íslensk
stjórnvöld að leggja
niður ríkisstofnanir
með fréttatilkynn-
ingum?
Á upphafsárum
gsm-síma og SMS-
skilaboða fór fljótlega
að bera á því að ung-
lingar segðu upp
kærustum með SMS-
skilaboðum. Svo mik-
ið bar á þessu, að um það var
fjallað í fjölmiðlum. Þótti þessi að-
ferð til að losa sig við unnusta og
unnustur ekki stórmannleg né
bera vott um þekkingu á manna-
siðum eða þroska.
Fimmtudaginn 18. júní sl. fékk
Ellisif Tinna Víðisdóttir, forstjóri
Varnarmálastofnunar, nokkurs-
konar „SMS“-skilaboð frá utanrík-
isráðuneytinu um að til stæði að
leggja stofnunina niður. Þegar
leitað er skýringar í fréttatilkynn-
ingu utanríkisráðuneytisins, sést
að: „… ætlunin er að leggja stofn-
unina niður í núverandi mynd, án
þess þó að niðurskurður bitni á
varnar- og öryggisskuldbindingum
Íslendinga“.
Nú veit ég ekki hvort þau SMS-
skilaboð sem fóru á milli unglinga
og urðu umfjöllunarefni fjölmiðla
á árum áður, höfðu að
geyma jafn mótsagn-
arkennd skilaboð og
þessi, en mér virðist
sem vanþekkingin að
baki þeim sé síst
minni en hjá óþrosk-
uðum unglingum.
Varnarmálastofnun,
yngsta stofnun lýð-
veldisins rúmlega árs
gömul, var stofnuð í
kjölfar brottfarar
bandaríska hersins og
í framhaldi af áskorun
Atlantshafsbandalags-
ins um áframhaldandi þátttöku
okkar Íslendinga í sameiginlegum
vörnum. Það er ætlast til þess, að
Íslendingar séu ekki eingöngu
þiggjendur í samstarfinu, heldur
og þátttakendur.
Ef ætlunin, sem virðist koma
fram í tilkynningunni, er að leggja
niður loftrýmiseftirlit og samstarf
í öryggismálum Atlantshafs-
bandalags ríkjanna, er í raun ver-
ið að leggja inn úrsögn okkar Ís-
lendinga úr
Atlantshafsbandalaginu. Það virð-
ist vera mjög algengur misskiln-
ingur hjá flestum stjórnmála-
mönnum og reyndar fleirum, að
íslenska ríkið hefði óskoruð yf-
irráð yfir mannvirkjum og búnaði
Atlantshafsbandalagsins, stæðum
við utan þess. Eignir Atlantshafs-
bandalagsins hér á landi eru í dag
metnar á u.þ.b. 1 milljarð evra. Ef
Íslendingar hættu samstarfi við,
eða segðu sig úr bandalaginu, yrði
að sjálfsögðu allur færanlegur
búnaður eins og t.d. ratsjárkerfið
o.fl., fluttur þangað sem þörf er
fyrir hann við eftirlitsverkefni Atl-
antshafsbandalagsins, en fyrir
mannvirkin þyrfti íslenska ríkið að
greiða, vegna þess að þau eru ekki
„fé án hirðis“.
Óskýrt og loðið innihald frétta-
tilkynningar utanríkisráðuneyt-
isins, skilur tæplega 50 starfs-
menn Varnarmálastofnunar
Íslands eftir í fullkominni óvissu
um framtíð sína og starfsöryggi.
Ég skora á utanríkisráðherra að
sýna starfsmönnum þann mann-
dóm, tillitssemi og virðingu, að
upplýsa þá strax um stefnu og
áform stjórnvalda varðandi rekst-
ur íslenska loftvarnarkerfisins og
starfsöryggi.
Eru ríkisstofnanir lagðar nið-
ur með fréttatilkynningum?
Eftir Steingrím B.
Gunnarsson » Fimmtudaginn
18. júní sl. gaf utan-
ríkisráðuneytið út
fréttatilkynningu um
að til stæði að leggja
niður Varnarmálastofn-
un Íslands.
Steingrímur B.
Gunnarsson
Höfundur er starfsmaður Varn-
armálastofnunar Íslands.
AÐ UND-
ANFÖRNU hefur
mikið verið rætt um
inntökuskilyrði og há-
ar einkunnir sem kraf-
ist er hjá framhalds-
skólum landsins. Ég
tel að allir hafi reynt
það á eigin skinni að
vera misjafnlega í
stakk búnir til að tak-
ast á við verkefni
hvers dags sem okkur er gefinn. Við
getum verið illa sofin, þreytt, haft
áhyggjur, jafnvel lasin eða þá vakn-
að hress og full af orku og sam-
kvæmt því farnast okkur verkin.
Slík verk geta þó stundum haft
meiri þýðingu en flest annað sem við
tökum okkur fyrir hendur, eins og
það að þreyta erfið próf sem munu
fylgja okkur inn í framtíðina.
Af eigin reynslu og annarra tel ég
að fólk geti af þessum sökum liðið
miklar kvalir vegna prófkvíða sem
kemur í veg fyrir að þekking við-
komandi komist til skila. Hvert er
þá hið raunverulega gagn af því að
taka slíkt hefðbundið próf, annað en
það að prófa það hversu miklu and-
legu álagi nemandinn getur risið
undir?
Í aðalnámsskrá grunnskóla stend-
ur eitthvað í þá veru að skólum og
kennurum beri að stuðla að velferð
og vellíðan nemenda og að allir fái
að njóta sín sem einstaklingar. Þótt
þetta sé afskaplega almennt orðað
fæ ég ekki séð með nokkru móti að
prófpyntingar geti stuðlað að vel-
ferð nemenda. Auðvitað þarf ein-
hvern námsmælikvarða þótt ekki
þurfi hann að vera í formi hefðbund-
inna prófa og nú þegar er það gert í
nokkrum skólum. Símat á hæfni
þeirra yfir námstímann ætti þannig
ekki vera flókið fyrirbæri og hlýtur
að gefa miklu sannari mynd af því
hvar hver og einn nemandi er raun-
verulega staddur, eða hvort honum
hæfi ef til vill annars konar nám.
Samt er það ótrúlega ríkt í skóla-
kerfinu að steypa alla einstaklinga í
sama farið og virðist sem fátt eitt
hafi þar breyst að heitið geti síðan
um miðbik síðustu aldar.
Hvað á það annars að þýða að
njörva hin hefðbundnu „fög“ niður í
kassalaga uppsetningu? Af hverju
má ekki láta þessi fög „flæða“ svolít-
ið saman, eins og raunar margar
heiðarlegar tilraunir hafa verið
gerðar með og gefist vel? Nei, enn
skal námsefninu troðið með ferkant-
aðri hugmyndafræði í nemendurna
og þeir síðan píndir til páfagauks-
lærdóms fyrir lokapróf grunnskóla
til að þeir komist inn í „elítu-
skólana“. Ef fram fer sem horfir
munu innan tíðar margir okkar
ágætu framhaldsskólar óvart safna
að sér einsleitum „gáfumannahópi“
þar sem allir einstaklingarnir verða
gæddir sömu eiginleikunum, eig-
inleikunum til að taka próf. Er þetta
ekki líka grófleg vanvirðing við þá
framhaldsskóla sem ekki setja slíkar
einkunnakröfur og skila af sér síst
verri nemendum? Þetta góða fólk er
að sjálfsögðu í sínum rétti til að fá að
njóta hæfileika sinna eins og öllum
ber. Þeir nemendur sem ekki kom-
ast inn í slíka skóla, eiga þó á hinn
bóginn sama rétt til að njóta sinna
eiginleika, að finna sinn farveg.
Þarna geta verið á
ferðinni einstaklingar
sem hafa ýmsa þá kosti
til að bera sem ekki er
hægt að taka próf í né
eru mælanlegir með
hefðbundnum próf-
mælikvörðum. Hefur
annars nokkru sinni
verið tekið próf í hæfni
í mannlegum sam-
skiptum? Einlægni?
Hreinskiptni? Ósíng-
irni? Hjálpsemi? Glað-
lyndi? Mannkærleika?
Jákvæðni? Hrokagikkurinn getur
hins vegar fengið 9,5 í aðaleinkunn,
verið „afburðanemandi“ allt til dokt-
orsprófsins, fengið margvísleg verð-
laun og viðurkenningar en verið full-
komlega ófær til einföldustu verka
og afleitur í öllum mannlegum sam-
skiptum. Slíkt var kallað mennt-
unarskortur í minni sveit. Þegar svo
er komið að jafnvel þeir nemendur
sem fá háar einkunnir brotna niður
og þurfa á áfallahjálp að halda þegar
þeir komast ekki inn í viðkomandi
skóla þá sér hver heilvita maður að
hér er eitthvað meira en lítið alvar-
legt á seyði. Eða var ekki ætlunin
með náminu að byggja einstakling-
inn upp, láta hann finna til sjálfs-
trausts, gera hann að hamingju-
samri manneskju?
Ég vona að þeir framhaldsskólar
sem velja nemendur eftir prófgetu
beri gæfu til að breyta slíku nú þeg-
ar. Er ekki kominn tími til að hleypa
inn ferskum vindum og nýrri hugs-
un hvað varðar uppbyggingu og mat
á menntun á okkar góða landi? Vilj-
um við ekki stuðla að því að hér lifi
og starfi hamingjusamir ein-
staklingar við störf sem hæfa getu
og áhuga hvers og eins? Er ekki
kominn tími til að við leggjumst öll á
eitt til að finna hæfileika hvers ein-
asta barns svo það fái notið sín og
verði fullgildur þjóðfélagsþegn?
Þurfum við ekki líka að kenna því að
njóta þess ferðalags sem lífið er hér
og nú? Markmiðið ætti að vera tóm
fangelsi og atvinnulausar lögreglur.
Útópía? Jú, kannski, en ættum við
ekki að láta af græðgi og eiginhags-
munum, vinna saman og taka svolít-
ið utan um hvert annað? Börnin og
unglingarnir okkar þurfa þess öðr-
um fremur í dag. Þann mannauð og
hæfni sem býr í hverju einasta ný-
fæddu barni ber okkur öllum skylda
til að rækta og finna réttan farveg
fyrir. Við erum öll nákvæmlega jafn
mikilvæg og jafn merkileg og við
getum ekki verið án hvert annars.
Við búum yfir mismunandi blæ-
brigðum og lit og tónum en það er
pláss fyrir okkur öll, við þurfum
bara hjálp til að finna okkur réttan
stað þar sem við fáum notið sólar og
dafnað, svo aldrei þurfi að rífa okkur
upp eins og illgresi.
Einkunnir og próf
Eftir Gróu
Finnsdóttur
Gróa Finnsdóttir
» Var það ekki ætlunin
með náminu að
byggja einstaklinginn
upp, láta hann finna til
sjálfstrausts, gera hann
að hamingjusamri
manneskju?
Höfundur er bókasafnsfræðingur og
móðir þriggja hálffullorðinna barna., ,ímorgungjöf?