Morgunblaðið - 28.06.2009, Blaðsíða 26

D
auði Michaels Jackson er stór-
frétt, miklu meiri frétt en
hundraðasta fréttin um Ice-
save-samninginn og stöð-
ugleikasáttmála, þótt íslenskir
fjölmiðlar hafi verið nokkuð seinir að átta
sig á því. Það er einfaldlega stórfrétt þegar
goðsögn deyr langt um aldur fram. Heim-
urinn elskar goðsagnir, enda skapar hann
þær sjálfur.
Hinn sérkennilegi og einstaki Michael
Jackson varð goðsögn í lifanda lífi. Hann var
tónlistarséní, en þau hafa reyndar verið
mörg til og fæst þeirra orðið að goðsögn.
Það voru ekki nema að hluta til tónlist-
arhæfileikar Jackson sem gerðu hann að
goðsögn, þótt þeir hafi vissulega verið nauð-
synlegir til að skapa goðsögnina. Það sem fullkomnaði
goðsögnina var persónuleiki mannsins sjálfs og hin
draumkennda þrá hans eftir því að verða allt annar en
hann var. Umheimurinn horfði furðu lostinn og agn-
dofa á líkamlegar umbreytingar þessa mikla hæfileika-
manns.
Jackson var svartur en vildi vera hvítur. Hann var
barn og varð svo fullorðinn, en undi ekki því hlutskipti
því hann þráði fátt meir en að fá að vera barn að eilífu.
Þess vegna skapaði hann sinn eigin fullkomna ævin-
týraheim, Neverland. Hann vildi ekki eldast og þess
vegna reyndi hann að kaupa sér unglegt útlit. Löngu
fyrir dauða sinn var eins og Jackson væri hættur að
vera mannvera. Hann leit út eins og hann
hefði verið skapaður á tilraunastofu. Og ein-
hvern veginn sá maður hann aldrei fyrir sér
sem sjötugan mann.
Fyrir alla þá sem hafa áhuga á mannlegu
eðli er Jackson áhugavert rannsóknarefni
en þar virðist fátt gleðilegt hafa verið að
finna. Það er reyndar erfitt að ímynda sér
hann sem kynferðisglæpamann sem hafi
níðst á börnum, eins og einhverjir vilja
halda fram. Sennilegra er að hann hafi
heillast af sakleysi og fegurð barna og viljað
hafa þau í návist sinni en ekki haft kynferð-
islegan áhuga á þeim. En kannski er þetta
bara túlkun þeirra sem vilja trúa því besta,
ekki því versta.
Bak við allar þær umbúðir sem Jackson
kaus að skapa sér var lítill krúttlegur drengur sem
söng lagið Ben af svo mikilli tilfinningu. Hvað ná-
kvæmlega gerðist í sálarlífi þessa unga drengs sem
gerði það að verkum að hann virtist ófær um að horf-
ast í augu við raunveruleikann og skapaði sér því nýtt
útlit og tilbúinn heim er nokkuð sem væri forvitnilegt
að vita. Nú má búast við að ævisögur hans flæði á
markað og umfjöllunin mun fara í nýjar hæðir, og
sumar hverjar örugglega lítt geðslegar.
Það var ekkert venjulegt við Michael Jackson. Hann
hafði hæfileika umfram flesta aðra og lifði lífi sínu
öðruvísi en allir aðrir. Hann dó sem goðsögn og mun
lifa sem goðsögn. kolbrun@mbl.i
Pistill
Goðsögn deyr – goðsögn lifir
Kolbrún
Bergþórsdóttir
26
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. JÚNÍ 2009
1. júlí 1979: „Ríkisfjölmiðlarnir eru
alþjóðareign. Það verður ekki þolað
til lengdar að þeim sé beitt sérstak-
lega til framdráttar einum málstað
fremur en öðrum, að þeim sé beitt í
þágu einnar ríkisstjórnar en gegn
annarri. Fréttaflutningur hljóðvarps
og sjónvarps og þá ekki sízt hljóð-
varps hefur oft legið undir þungri
gagnrýni. Fréttaflutningur hljóð-
varps var mjög gagnrýndur á tímum
þorskastríðsins síðasta. Fréttaflutn-
ingur hljóðvarps lá einnig undir
gagnrýni á síðasta ári í sambandi við
þau hörðu átök, sem þá fóru fram á
vinnumarkaðnum og á hinum póli-
tíska vettvangi.
Það er kominn tími til, að þeir sem
bera ábyrgð á störfum þessara
fréttastofa taki þessa gagnrýni al-
varlega, líti í eigin barm og spyrji
sjálfa sig þeirrar spurningar, hvort
ef til vill sé ekki hægt að gera betur
og gæta meira jafnræðis í frétta-
flutningi en gert er.“
. . . . . . . . . .
2. júlí 1989: „Þegar sagt var frá því á
forsíðu Morgunblaðsins, að Ashke-
nazí ætlaði til Sovétríkjanna, birtist
á þeirri sömu síðu frétt þess efnis, að
20.000 hermenn sovéska innanrík-
isráðuneytisins, sem fer með yf-
irstjórn KGB, öryggis- og njósna-
stofnunarinnar, gættu friðar í
sovésku Mið-Asíulýðveldunum. Þar
hefur hvað eftir annað komið til
blóðugra átaka milli manna af ólíku
þjóðerni. Þessi mikla íhlutun lög-
reglunnar bendir síður en svo til að
undir forystu Míkhaíls Gorbatsjovs
hafi skapast friðsamlegt ástand inn-
an Sovétríkjanna. Lífskjör almenn-
ings hafa ekki batnað í réttu hlutfalli
við aukið svigrúm menntamanna.
Sovéskur veruleiki er flóknari nú en
fyrir aldarfjórðungi. Hin breytta
staða vekur vonir um að frekari
skref verði stigin í átt til frjálsræðis.
Óvissan er hins vegar gífuleg og enn
vantar mikið á að almenningur njóti
til fulls góðs af þeim breytingum
sem gera Vladímír Ashkenazí og
Þórunni Jóhannsdóttur kleift að láta
þann draum rætast að stíga aftur á
rússneska grund.“
Úr gömlum l e iðurum
Jóni Bjarnasynilandbúnaðar-
ráðherra verður tíð-
rætt um að vernda
þurfi innlenda land-
búnaðarframleiðslu.
Hann var óvenju-
lega hreinskilinn um aðferðir
sínar í viðtali við Ríkisútvarpið í
liðinni viku, þegar hann var
spurður af hverju landbún-
aðarráðuneytið hefði breytt út-
reikningi sínum á tollum til að
gera innflutning búvara enn dýr-
ari en ella og útiloka hann frá ís-
lenzkum markaði: „Við þessar
aðstæður velur maður þá aðferð
sem uppfyllir alþjóðlega samn-
inga og skuldbindingar gagnvart
Alþjóðaviðskiptastofnuninni en
velur jafnframt þá aðferð sem
gefur innlendri framleiðslu sem
besta vernd.“
Ráðherrann hefði alveg eins
getað sagt: „Við þessar aðstæður
velur maður þá aðferð sem gerir
manni bezt fært að svína á neyt-
endum.“ Í stað þess að velja þá
aðferð, sem hefði skilað lægstum
tolli, lækkað verð til neytenda og
aukið erlenda samkeppni við
landbúnaðinn, valdi
landbúnaðarráðherrann leiðina
sem kemur neytendum verst.
Ráðherrann fór reyndar ekki
rétt með, þegar hann sagðist
uppfylla alþjóðlegar skuldbind-
ingar og samninga Íslands. Sam-
kvæmt WTO-samningunum ber
að veita erlendum búvörufram-
leiðendum markaðsaðgang á lág-
um tollum. Nú breytir land-
búnaðarráðuneytið útreikningi
tollanna og fær út að tollur á inn-
flutningskvótanum verði enn
hærri en almennu ofurtollarnir.
Í upphafi dró ráðuneytið þá
ályktun að ekki ætti þá einu
sinni að auglýsa innflutnings-
kvóta. Það er klárt brot á samn-
ingum WTO, enda breytti land-
búnaðarráðuneytið ákvörðun
sinni eftir að Samtök verzlunar
og þjónustu gerðu við hana at-
hugasemdir. Tollkvótarnir verða
þannig boðnir út, en
ráðuneytið breytir
ekki útreikningi sín-
um, þannig að neyt-
endur eru líklega
lítið betur settir.
Af sama toga er
ákvörðun Jóns Bjarnasonar, sem
Morgunblaðið sagði frá á þriðju-
dag, að reyna að breyta mat-
vælafrumvarpinu um aðlögun Ís-
lands að heilbrigðisreglum
Evrópusambandsins í landbún-
aði þannig að áfram verði hægt
að hindra innflutning á fersku
kjöti. Það er mikið vafamál að
þau ákvæði standist ákvæði
reglnanna, sem á að innleiða með
frumvarpinu. Aukinheldur eru
slíkar hindranir fyrst og fremst
skálkaskjól; með þeim á að veita
innlendum framleiðendum vernd
fyrir samkeppni, fremur en að
verið sé að vernda heilbrigði ís-
lenzks landbúnaðar eða heilsu
neytenda. Ekki eru mörg ár síð-
an íslenzkar kjötvinnslur gátu
ekki fengið leyfi til að flytja út
kjöt til ESB vegna þess að þær
stóðust ekki heilbrigðiskröfur
sambandsins. Jafnvel yf-
irdýralæknir, sem ekki kallar
allt ömmu sína, hefur ekki treyst
sér til að leggjast gegn innflutn-
ingi á hráu kjöti, sem háður er
ströngum heilbrigðisreglum og
stöðlum ESB.
Ef hætta er talin á smiti eða
sýkingum með slíkum innflutn-
ingi, er hægt að beita almennum
öryggisákvæðum EES-
samningsins – í undan-
tekningartilfellum.
Neytendur þurfa ekki á því að
halda að dregið verði úr sam-
keppni á búvörumarkaði. Frjáls
samkeppni er ein forsenda þess
að það takist að vinna á móti sí-
felldum verðhækkunum. Rík-
isstjórnin á að vera í liði með al-
menningi í baráttunni gegn háu
matvöruverði. Ekki stilla sér
upp með úreltu landbún-
aðarkerfi, sem vill helzt ekki
þurfa að þola neina samkeppni.
Ráðherrann vill
vernda framleið-
endur, á kostnað
neytenda}
Jón svínar á neytendum
Króötum vísað í
skammarkrókinn
FRÉTTASKÝRING
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
K
RÓATAR eru nú að
átta sig á því að hliðið í
Brussel er ekki gal-
opið öllum; sett eru
skilyrði fyrir inngöngu
í Evrópusambandið. Tékkar, sem
eru í forsæti sambandsins þetta
misserið, ákváðu í liðinni viku að af-
lýsa um óákveðinn tíma næstu lotu
aðildarviðræðna við Króata. Ástæð-
an er deilur Króata og Slóvena um
Piran, litla borg og landsvæði við
hana, deila sem hefur staðið frá því
að ríkin lýstu bæði einhliða yfir sjálf-
stæði frá Júgóslavíu árið 1991.
Heimildarmenn í Brussel segja að
fyrst og fremst sé verið að þrýsta á
Króata með þessari ákvörðun, fá þá
til að slaka til. En málið rifjar um
leið upp öll vandamálin sem því
fylgja að taka inn í ESB ríki á Balk-
anskaga og jaðri hans, ekki síst ríki í
gömlu Júgóslavíu. „Menn hafa það á
tilfinningunni að þeir hafi verið of
fljótir á sér þegar Búlgaría og Rúm-
enía fengu aðild,“ segir einn heimild-
armaðurinn en illa hefur gengið að
fá ráðamenn þessara tveggja landa
til að taka af hörku á spillingu og
skipulagðri glæpastarfsemi.
En einnig eru viðkvæm deilumál
óleyst. Grikkir munu t.d. aldrei sam-
þykkja að Makedónía fái aðild ef rík-
ið heldur nafninu sem einnig er not-
að yfir grískt hérað.
Slóvenar geta sagt nei
Talsmenn ESB nefndu enga nýja
dagsetningu í tengslum við næstu
lotu en sögðu að þau mál myndu fara
eftir því hvort „jákvæð þróun“ yrði í
viðræðum Slóvena og Króata. Sló-
venar standa betur að vígi en Króat-
ar: þeir eru þegar komnir inn og
geta notað þann rétt sem öll aðild-
arríkin 27 hafa til að hafna nýju ríki,
jafnvel þótt samningar takist um að-
ild Króata.
Gert hefur verið ráð fyrir því að
Króatía fengi aðild 2010 eða 2011.
Landamæradeilan er snúin. Minnstu
munaði að hún kæmi í veg fyrir að
Króatar fengju aðild að Atlantshafs-
bandalaginu fyrr á árinu. En Slóven-
ar, sem einnig urðu NATO-þjóð á
undan Króötum, ákváðu á síðustu
stundu að láta af andstöðu sinni.
Áhrif á stöðu Íslands?
Tekið er fram í yfirlýsingum ESB
um viðræðurnar við Króata að vel
hafi gengið í þeim og tilgreindir
nokkrir mikilvægir málaflokkar sem
nánast sé búið að ganga frá. Hins
vegar standi deilan við Slóvena í vegi
fyrir því að hægt sé að staðfesta
formlega þann árangur og halda
áfram. Finninn Olli Rehn, stækk-
unarstjóri ESB, hefur sagt að Kró-
atía verði vafalaust 28 aðildarríkið
en hefur einnig viðrað þá skoðun að
Íslendingar gætu orðið á undan ef
þeir sæktu um í sumar.
En hefur snurðan sem komin er á
þráðinn í viðræðum við Króatíu eitt-
hvað breytt stöðu Íslendinga ef til
umsóknar kemur? Talskona Rehns,
Krisztina Nagy, var spurð en hún
taldi að svo væri ekki.
„Eitt af grundvallaratriðunum í
stækkunarstefnu ESB er að sérhver
þjóð sem sækir um aðild er metin á
eigin forsendum. Sá árangur sem
hver þjóð nær fer eftir því hve vel
henni gengur að fullnægja skil-
yrðum fyrir aðild,“ sagði Nagy.
Friðsæld Verndardýrlingurinn Bernardín vakir yfir Piran, deilan sem hef-
ur stöðvað viðræður ESB og Króata snýst um hafnarborgina við Adríahaf.
Evrópusambandið þrýstir á Kró-
ata um að samþykkja mála-
miðlun í gamalli deilu við Slóvena
um landamæri. Hefur ESB nú
frestað um óákveðinn tíma aðild-
arviðræðum við Króatíu.
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Deila Króata og Slóvena snýst um
litla hafnarborg, Piran, og flóann
við hana, alls er um 20 km² að ræða.
Borgin er sögð heillandi, í Fen-
eyjastíl, blátt Adríahafið sleikir
ströndina, fegurðin ríkir.
Vandi Slóvena er að þeir hafa lít-
inn aðgang að sjó, öll strandlengja
þeirra aðeins um 46 km löng.
Strandlengja Króata er hins vegar
um 1700 km löng. Landamærin
skiptu litlu þegar bæði löndin voru
hluti af Júgóslavíu. En Króatar
vilja að landamærin verði um miðj-
an flóann við Piran. Slóvenar óttast
að skip þeirra fái þá ekki beinan að-
gang að úthafinu.
Slóvenar vilja að sáttasemjari á
vegum ESB, t.d. Finninn Martti
Ahtisaari, finni lausn en Króatar að
málið fari fyrir Alþjóðadómstólinn í
Haag. En þjóðríki standa fast á
sínu, hvort sem þau eru innan ESB,
á leiðinni inn eða standa fyrir utan.
SVOLÍTIL
ÞÚFA
››