Morgunblaðið - 01.07.2009, Blaðsíða 18

18 Daglegt líf
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. JÚLÍ 2009
Eftir Halldór Armand Ásgeirsson
haa@mbl.is
Við Grandagarð í Reykjavíkvex og dafnar afar merki-legt safn um íslenskansjávarútveg. Víkin – Sjó-
minjasafnið í Reykjavík var form-
lega stofnað árið 2004 og fyrsta sýn-
ingin var haldin 2005. Á þeim tíma
var safnið starfrækt í 300 fermetra
húsnæði en í dag er sýningarplássið
um 1.200 fermetrar. Brátt verður
jafnframt opnað kaffihús í safninu
með mögnuðu útsýni yfir gömlu
höfnina í Reykjavík.
Eftirmynd af farþega-
skipinu Gullfossi 1
Nýjasta viðbótin er stór sýning-
arsalur sem vígður var á Hátíð hafs-
ins, sem haldin var í tilefni af sjó-
mannadeginum, dagana 6.-7. júní.
Á safninu kennir ýmissa grasa. Á
neðri hæð safnsins er meðal annars
salur sem er nákvæm eftirmynd af
landganginum á Gullfossi 1, farþega-
og flutningaskipi sem sjósett var ár-
ið 1915, og gömlu höfninni í Reykja-
vík. Þar geta gestir safnsins upplifað
hvernig það var að ganga niður land-
ganginn á skipinu og drukkið í sig
stemmninguna sem ríkti niðri á höfn
hér á árum áður þegar hún var
mesta lífæð borgarinnar. Salurinn er
nefndur Bryggjusalur og var opn-
aður árið 2007 á 90 ára afmæli hafn-
arinnar í Reykjavík.
„Frá örbirgð til allsnægta“
Á efri hæð safnsins er að finna
ýmsar sýningar. Þar er meðal ann-
ars að finna sumarsýningu frá Ís-
lenska bútasaumsfélaginu sem nefn-
ist Hafið. Annar salur er tileinkaður
seglinu og er ætlað að minna á mik-
ilvægi þess hér á landi. Skútuöld
hófst hér á landi árið 1870 og henni
lauk þegar vélaöld tók við árið 1920.
Stærsta sýningin á Sjóminjasafn-
inu er vafalaust sú sem ber heitið
„Frá örbirgð til allsnægta“ og veitir
gestum innsýn í þróun fiskveiða hér
á landi og ýmsar hliðar þeirra. Í þús-
und ár glímdu Íslendingar við óblíð
náttúruöfl og um aldir var fiskur
sóttur á smáum árabátum. Þegar
leið á síðari hluta 19. aldar breyttust
aðstæður gífurlega og verulegur
uppgangur varð í sjávarútvegi. Á
sýningunni er þessi þróun rakin og
gestir geta kynnt sér hefðbundnar
vistarverur togarasjómannsins,
hvers kyns togara og vélar tengdum
fiskveiðum.
Varðskipið Óðinn til sýnis
Einn merkasti sýningargripur
safnsins er varðskipið Óðinn sem
liggur við bryggjuna og safngestir
geta fengið leiðsögn um. Safnið tók
skipið til varðveislu og sýninga á síð-
asta ári.
Að sögn aðstandenda Sjóminja-
safnsins hefur aðsókn að því aukist
til muna að undanförnu og eru gestir
þegar orðnir 1.000 fleiri en allt árið í
fyrra.
Húsið sjálft var upphaflega reist
árið 1947 undir starfsemi Fisk-
iðjuvers ríkisins. Aðdraganda þess
má rekja til ársins 1945 þegar Fiski-
málanefnd ríkisins sótti um leyfi til
að reisa hraðfrystihús á nýrri upp-
fyllingu við Grandagarð og jafn-
framt eins konar fisksölumiðstöð
fyrir neyslufisk í Reykjavík. Þegar
Ísbjörninn hf. og Bæjarútgerð
Reykjavíkur sameinuðust í Granda
hf. árið 1985 var frystingu hætt í
húsinu og hafði það að mestu staðið
autt fram að stofnun Sjóminjasafns.
Morgunblaðið/Heiddi
Höfnin Á Sjóminjasafninu geta gestir upplifað hvernig það var að ganga niður landganginn á farþega- og flutningaskipinu Gullfossi 1, sem sjósett var árið 1915, og stíga niður á gömlu bryggjuna í
Reykjavík. Þar ríkti jafnan sérstök stemmning enda var höfnin á þeim tíma helsta lífæð Reykjavíkur. Fyrsta sýningin á Sjóminjasafninu var opnuð árið 2005 og safnið hefur vaxið ört síðan.
Saga og þróun íslensks sjávarútvegs
Vog Á safninu eru margvíslegar sýningar um allar hliðar fiskveiðanna. Þar eru til dæmis til sýnis gamaldags
vistarverur togarasjómanna og einnig ýmis tæki og tól sem notuð voru við fiskiðju á landi og sjó.
Í HNOTSKURN
»Víkin – Sjóminjasafnið íReykjavík var formlega
stofnað árið 2004. Þá var hús-
næði safnsins um 300 fermetr-
ar að stærð en í dag er sýning-
arplássið á um 1.200 fermetra
svæði.
»Ýmsar sýningar eru settarupp á safninu. Ein þeirra
er til að mynda tileinkuð sögu
seglsins og einnig er sérstök
sumarsýning í safninu um
þessar mundir frá Íslenska
bútasaumsfélaginu, sem ber
yfirskriftina „Hafið“.
» Í fyrra tók safnið varð-skipið Óðin til sýningar og
gefst gestum kostur á að fá
leiðsögn um skipið á daginn.
»Sjóminjasafnið stendur viðGrandagarð í Reykjavík.
 Víkin – Sjóminjasafnið í Reykjavík hefur stækkað ört undanfarin ár og aðsókn eykst jafnt og þétt
 Fjölbreyttar sýningar um allar hliðar fiskveiðanna  Varðskipið Óðinn var til sýnis í fyrra
Varðskipið Óðinn var smíðað í
Álaborg í Danmörku árið 1959
og er 950 tonn. Það er 10
metra breitt og 63 metrar á
lengd. Óðinn tók þátt í öllum
þremur þorskastríðunum á 20.
öld.
Skipið er búið 57 mm fall-
byssu en árangursríkasta og
þekktasta vopnið voru þó tog-
víraklippurnar sem sjá má á
afturdekki skipsins.
Óðinn dró alls tæplega 200
skip til lands eða í landvar
vegna bilunar, veiðarfæra í
skrúfu eða eldsvoða um borð.
Einnig dró hann flutninga- og
fiskiskip 14 sinnum úr strandi.
Þá bjargaði skipið áhöfnum
strandaðra skipa í þrjú skipti
og tvisvar bjargaði það áhöfn-
um sökkvandi skipa.
Óðinn sinnti jafnframt al-
mennu veiðieftirliti alla tíð sem
beindist að innlendum skipum
jafnt sem erlendum.
Daglega er boðið upp á þrjár
ferðir um skipið með leiðsögu-
manni í Sjóminjasafninu.
Varðskipið Óðinn
Grandagarður Safnið er glæsilegt ásýndar við Grandagarð. Húsið var hálf-
gert draugahús áður en starfsemin hófst en hefur nú verið gert upp.
Óðinn Varðskipið Óðinn er einn merkasti sýningargripur safnsins. Þar getur
fólk meðal annars skoðað „klippurnar“ frægu og farið upp í byssuturninn.