Morgunblaðið - 06.11.2009, Qupperneq 34

34 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. NÓVEMBER 2009
✝ Gunnar JóhannSteinþórsson Fló-
venz fæddist á Siglu-
firði 13. nóvember
1924. Hann lést á
Landspítalanum í
Fossvogi að kvöldi 28.
október 2009. For-
eldrar hans voru Jak-
obína Ingibjörg Fló-
venz, húsfreyja á
Siglufirði, f. á Hólum í
Hjaltadal 3.9. 1903, d.
4.2. 1977, og Steinþór
Hallgrímsson, kaup-
maður á Siglufirði, f.
á Laufási við Eyjafjörð 15.10. 1896,
d. í Winnepeg 3.4. 1957. Gunnar var
einkabarn foreldra sinna sem
skildu stuttu eftir fæðingu hans.
Hinn 7.10. 1950 kvæntist Gunnar
Sigrúnu Ólafsdóttur, f. í Viðey 17.8.
1927. Foreldrar hennar voru Jak-
obína Davíðsdóttir frá Akureyri, f.
17.8. 1882, d. 27.4. 1966, og Björn
Ólafur Gíslason frá Búðum á Fá-
skúrðsfirði, f. 4.9. 1888, d. 2.7. 1932.
Börn Gunnars og Sigrúnar eru: 1)
Ólafur, f. 1951, kvæntur Sigurrós
Jónasdóttur, f. 1952, og eiga þau
þrú börn; Gunnar Jóhann, f. 1976,
kvæntur Elínu S. Ásgeirsdóttur, f.
1979 og eiga þau soninn Ólaf, f.
2009; Sigrúnu, f. 1982, sem, gift er
borgarháskóla 1949-1950 og aftur
1959 í boði háskólans. Hann tók við
forstöðu nýrrar skrifstofu Síld-
arútvegsnefndar í Reykjavík árið
1950 og varð framkvæmdastjóri ár-
ið 1959. Því starfi gegndi hann til
ársloka 1989. Eftir það varð hann
formaður nefndarinnar í fullu
starfi til ársins 1998 og vann þá
m.a. að breytingu Síldarútvegs-
nefndar í hlutafélagið Íslandssíld
hf.
Gunnar átti sæti í fjölda samn-
inganefnda við erlend ríki á vegum
íslenskra stjórnvalda. Hann stjórn-
aði um áratuga skeið samn-
ingagerð um sölu íslenskrar salt-
síldar, ekki síst til landa Norður- og
Austur-Evrópu. Gunnar starfaði í
fjölda nefnda um sjávarútvegsmál
og utanríkisviðskipti. Þá hafði
hann frumkvæði að og umsjón með
ritun síldarsögu Íslands, er út kom
árið 2007 undir heitinu Silfur hafs-
ins – gull Íslands.
Gunnar var sæmdur ridd-
arakrossi hinnar íslensku fálka-
orðu árið 1983, stórriddarakrossi
1989, riddarakrossi finnsku Ljóns-
orðunnar 1977 og kommandör-
krossi finnsku Hvítu rósarinnar
1982.
Gunnar og Sigrún bjuggu í
Barmahlíð 5 í Reykjavík til 1956 er
þau fluttu að Kópavogsbraut 88.
Gunnar verður jarðsunginn frá
Dómkirkjunni í dag, 6. nóvember,
klukkan 15.
Sigurði Stefánssyni,
f. 1982, og Árna Jak-
ob, f. 1988. 2) Bryn-
hildur, f. 1954, gift
Daníel Friðrikssyni,
f. 1952, og eiga þau
fjögur börn; Sigrúnu,
f. 1977 sem, gift er
Gissuri P. Giss-
urarsyni, f. 1977, og
eiga þau dótturina
Hildi, f. 2006; El-
ísabetu, f. 1983; Dav-
íð, f. 1989, og Birtu, f.
1993. 3) Margret, f.
14.8. 1959, gift
Tryggva Stefánssyni, f. 1954, og
eru þeirra börn Birgir, f. 1979,
kvæntur Ýri Geirsdóttur, f. 1979,
og eiga þau synina Egil, f. 2007, og
Snorra, f. 2008; Hildur, f. 1981,
Unnur, f. 1988, og Sólrún Lára, f.
1996. 4) Gunnar, f. 19.3. 1963,
kvæntur Beru Pálsdóttur, f. 1962,
og eiga þau synina Kára, f. 1991,
Ívar, f. 1995, og Egil, f. 1997.
Gunnar ólst upp hjá móður sinni
og móðurforeldrum á Siglufirði. Að
lokinni skólagöngu á Siglufirði árið
1942 nam hann við Verzlunarskóla
Íslands og lauk þaðan prófi 1946.
Að því loknu vann hann sem fulltrúi
hjá Síldarútvegsnefnd á Siglufirði.
Gunnar nam hagfræði við Ham-
Með Gunnari Flóvenz er genginn
síðasti karlmaðurinn í frændgarði
bernskuheimilis míns á Leifsgöt-
unni þar sem amma okkar, Jak-
obína Davíðsdóttir, var höfuð fjöl-
skyldunnar með systrunum Huldu,
Þorbjörgu og Sigrúnu, Gísli bjó í
kjallaranum með móður minni
Hólmfríði, en Davíð og Margrét
flutt að heiman. Mér er það enn í
fersku minni þegar Gunnar kom
fyrst í fjölskylduna; hann kom ak-
andi í hlaðið á siglfirskum Willy’s-
jeppa, fullur af lífsgleði, orku og
sjálfstrausti. Það mun hafa verið í
kringum 1950, ég var kannski orð-
inn sjö ára, og skildi að hann
renndi hýru auga til Sigrúnar
frænku. Þó ekki væri nema fyrir
jeppann kom Gunnar eins og fersk-
ur stormsveipur inn í líf okkar
barnanna á Leifsgötunni, Mar-
grétar Láru, Jakobínu, Björns
Ólafs og mitt. Það var ekki bara
jeppinn, það var líka viðmót hans
sem gladdi okkur og efldi með okk-
ur sjálfstraust. Á þessum árum
voru fáir bíleigendur á Leifsgöt-
unni, enda gatan frekar leikvöllur
barnanna en bílanna. Það var ein af
þessum undarlegu stundum í lífi
ungs drengs þegar Gunnar bauð
mér einum í bíltúr í jeppanum upp í
Rauðhóla og leyfði mér að setjast
undir stýrið inni í hraungígunum.
Þessi atburður skapaði dýrðar-
ljóma í kringum Gunnar í augum
ungs pilts.
Það eru örlög allra barna að fæð-
ast inn í heim annarra. Það er í
þessu undarlega stefnumóti hins
nýfædda við foreldra sína og nán-
asta umhverfi sem einstaklingurinn
mótast. Mín kynslóð er sú síðasta
sem mótaðist fyrir tíma sjónvarps-
ins og þurfti því að læra að þekkja
sjálfa sig í gegnum kynni af raun-
verulegu fólki sem forsjónin hafði
valið henni. Í frændgarði okkar
barnanna var litríkur hópur heim-
ilisfeðra, sem var okkur fyrirmynd
og spegill, sem við lærðum að
þekkja okkur sjálf í. Nú er sá hóp-
ur allur, og ástæða til að staldra
við. Lárus Blöndal skipstjóri, eig-
inmaður Margrétar frænku, dó
þegar ég var barnungur. Andlát
hans skildi eftir stórt tóm og stórar
spurningar fyrir ungan dreng.
Helgi Þorsteinsson dó seinna, en
langt fyrir aldur fram. Kjarna
þessa frændgarðs okkar, barna-
barna Jakobínu Davíðsdóttur,
mynduðu bræðurnir Gísli og Davíð
Ólafssynir og mágar þeirra Lárus
Blöndal bókavörður og Gunnar
Flóvenz. Ótaldar eru samveru-
stundirnar og fjölskylduboðin sem
við sóttum þar sem þessir herra-
menn mynduðu kjarna sem greini-
lega var bundinn traustum vináttu-
böndum er gerðu þessar
samverustundir að eilífu tilhlökk-
unarefni okkar unga fólksins. Á
þessum samverustundum lærðum
við hreina samræðulist þar sem
gagnkvæm virðing og vinátta
blandaðist hárfínu skopskyni og
glaðværð: tístandi hlátur Lárusar,
örlæti Davíðs, snerpa Gunnars og
hógværð Gísla var sú fyrirmynd,
sem kenndi okkur börnunum um-
fram annað hver við vorum og hvað
það var að vera manneskja. Allir
áttu þeir það sameiginlegt að örva
okkur og stappa í okkur stálinu.
Allir áttu þeir sinn stóra þátt í að
gera okkur að því sem við erum í
dag. Með Gunnari Flóvenz kveðj-
um við síðasta læriföður okkar úr
þessum hópi. Hann var gæfumaður
í lífi sínu og við þökkum honum fyr-
ir samfylgdina.
Ólafur Gíslason.
Við Gunnar Flóvenz áttum það
sameiginlegt að alast upp í síld-
arbænum Siglufirði. Uppvaxtarárin
eru sveipuð ljóma þessa óvenjulega
bæjarfélags. Siglufjörður stækkaði
á sumrin þegar síldarbátarnir
lögðu drekkhlaðnir að landi með
silfur hafsins sem var undirstaða
gjaldeyristekna íslensku þjóðarinn-
ar. Fjöldi fólks hjálpaðist að við að
vinna sem mest verðmæti úr síld-
inni. Fólk kom hvaðanæva af land-
inu en líka frá öðrum löndum –
Siglufjörður var suðupottur á
sumrin, skip fylltu fjörðinn og ský
frá bræðslunni lá yfir bænum með
tilheyrandi peningalykt. Mannlífið
var fjölbreytilegt og þroskandi og
frá unga aldri áttum við þess kost
að leggja okkar af mörkum í verð-
mætasköpuninni. Á veturna var
Siglufjörður fámennari og friðsælli.
Þar var gott að vaxa úr grasi og við
Gunnar áttum samleið bæði í
barna- og gagnfræðaskóla. Við vor-
um líka saman í fótboltanum og í
sama liði þegar keppt var milli
hverfa.
Þegar framhaldsskólinn tók við
skildi leiðir – Gunnar fór í Verzl-
unarskóla Íslands en ég í Mennta-
skólann á Akureyri. En síldin átti
eftir að leiða okkur saman á ný. Ég
tók sæti í síldarútvegsnefnd árið
1962 og var í nefndinni samfellt til
1979, lengi vel sem formaður. Allan
tímann var Gunnar framkvæmda-
stjóri nefndarinnar og sinnti því
starfi með einstakri prýði. Utanrík-
isviðskipti voru þá með allt öðru
sniði en nú – m.a. sá síldarútvegs-
nefnd um vöruskiptasamninga í
Austur-Evrópu. Mér eru minnis-
stæðar margar langar lotur við
samningaborð í Sovétríkjunum,
Póllandi og víðar. Þar var vélað um
mikla fjárhagslega hagsmuni fyrir
íslenskt þjóðarbú. Ég fullyrði að
betri fulltrúa en Gunnar Flóvenz
hefðu Íslendingar ekki geta valið
sér í þessar viðræður. Nákvæmni
hans, þekking og samviskusemi var
einstök. Undirbúningur var alltaf
upp á 10, þekking óbrigðul og
hvergi var komið að tómum kof-
unum. Gunnar var ekki bara íhug-
ull og nákvæmur, hann bjó líka yfir
tækni hershöfðingjans sem sá
marga leiki fram í tímann og þekkti
viðsemjandann og þarfir hans út í
hörgul. Í mínum huga er enginn
vafi á því að fyrir vikið náðu Íslend-
ingar iðulega mun betri samning-
um í sölu síldar en ella hefði orðið.
Gunnar var mikill gæfumaður í
einkalífi. Hann og eiginkona hans,
Sigrún Ólafsdóttir, eiga fjögur
börn, tengdabörn og fjölda mann-
vænlegra afkomenda. Þau hjónin
voru afar samrýnd, heimili þeirra
við Kópavogsbrautina bar vitni ein-
stakri smekkvísi og snyrti-
mennsku. Reisulegt húsið og glæsi-
legur garðurinn vakti athygli allra
þeirra sem um Kársnesið áttu leið.
Sigrún og Gunnar voru einstakir
gestgjafar og góðir grannar. Við
Hólmfríður höfum notið gestrisni
þeirra og vináttu um áratugaskeið.
Fyrir það erum við ákaflega þakk-
lát. Að leiðarlokum minnumst við
vinar sem var einstakur um margt,
en fyrst og síðast var hann grand-
var og gegnheill. Við hjónin, börn
okkar og fjölskyldur þeirra, send-
um Sigrúnu og öllum eftirlifandi
ástvinum Gunnars vinar okkar
hugheilar samúðarkveðjur,
Jón Skaftason.
Gunnar Flóvenz var um margt
mjög merkur maður. Ég varð
þeirrar gæfu aðnjótandi að kynnast
Gunnari mjög náið og eignast hans
vináttu og traust í gegnum sautján
ára samstarf okkar hjá Síldarút-
vegsnefnd.
Síldin, silfur hafsins, sem stóran
hluta síðustu aldar var ein mik-
ilvægasta útflutningsafurð Íslend-
inga átti hug hans allan og henni
helgaði hann lífsstarf sitt. Fullyrða
má að enginn maður hafi á þessum
tíma haft eins yfirgripsmikla þekk-
ingu á öllu sem að síldinni laut, líf-
ríki, stofnum, veiðisvæðum, veiði,
nýtingu, mörkuðum og markaðs-
setningu. Gunnar hafði frumkvæði
að því að Síldarsaga Íslendinga
„Silfur hafsins – Gull Íslands“, sem
út kom árið 2007 í mjög veglegum
þremur bindum, var rituð og átti
auk þess drjúgan hlut í ritun henn-
ar og ritstjórn.
Allt sem Gunnar tók sér fyrir
hendur gerði hann af fádæma
vandvirkni og alúð. Hann var í eðli
sínu alvörugefinn nákvæmnismað-
ur, en með mjög næman og góðan
húmor, sem vel kom í ljós á glað-
værum stundum. Gunnar var vel
lesinn og fjölfróður sem ég fékk oft
að njóta á ferðum okkar erlendis.
Landafræði var í sérstöku uppá-
haldi og gat hann teiknað fríhendis
strandlínur og landamæri landa
heimsins af mikilli nákvæmni og á
flugferðum átti hann það til að
teikna varnar- og sóknar-línur
herja á heimsstyrjaldatímum og
rekja herkænskulist stórhershöfð-
ingja þeirra tíma. Sjálfur var
Gunnar mikill hershöfðingi í sér,
bjó yfir mikilli og sterkri framtíð-
arsýn og var einkar kænn í allri
stefnumótun sem hann tók sér fyrir
hendur. Hann var varkár fyrirvara-
maður og lét sér aldrei duga plan
B, þegar mikið var í húfi, heldur
lagði niður fyrir sér alla hugsan-
lega kosti sem upp gætu komið og
átti í handraðanum svör við þeim
öllum. Margan lærdóm á ég Gunn-
ari að þakka og meira lærði ég af
honum í fyrirhyggju, vönduðum
undirbúningi verka, staðfestu og
stefnumótun en af skólagöngu og
annarri lífsreynslu. Gunnar gerði
miklar kröfur til samstarfsfólks um
leið og hann leiðbeindi því vel um
til hvers hann ætlaðist. Hann var
gagnrýninn en að sama skapi mjög
þakklátur fyrir vel unnin verk.
Þessir eiginleikar urðu til þess að
honum hélst vel á samstarfsfólki og
á vinnustaðnum ríkti mikil sam-
heldni og starfstryggð.
Í einkalífinu var Gunnar mikill
gæfumaður og samband þeirra Sig-
rúnar sterkt og náið. Eigum við
Maja margar og góðar minningar
frá samveru með þeim hjónum í
leik og starfi, sem við minnumst nú
með gleði og þakklæti.
Við Maja og fjölskylda okkar
vottum Sigrúnu, börnum þeirra
Gunnars og fjölskyldum þeirra
okkar dýpstu samúð.
Einar Benediktsson.
Margs er að minnast þegar vinur
okkar, Gunnar Flóvenz, er kvadd-
ur. Við hjónin höfum þekkt Gunnar
frá því að við vorum í barnaskóla á
Siglufirði og fylgst með lífshlaupi
hans æ síðan enda þau hjón meðal
okkar allra bestu vina. Gunnar var
mikill Siglfirðingur og fylgdist alla
tíð með mannlífi þar eftir að hann
flutti suður. Þegar talið barst að
mönnum spurði Gunnar: Var hann
af Bökkunum, Brekkunni eða Eyr-
inni?
Alla starfsævi sína starfaði
Gunnar hjá Síldarútvegsnefnd,
lengst af sem framkvæmdastjóri.
Þekking hans á sögu síldveiða og
verkun síldar var með ólíkindum og
er óhætt að fullyrða að enginn stóð
honum þar framar. Eftir að hann
hætti störfum hjá Nefndinni vann
hann það þrekvirki að sjá um út-
gáfu á síldarsögu Íslands í þremur
stórum bindum: Silfur hafsins, Gull
Íslands, og ber útgáfan vott um ná-
kvæmni Gunnars og smekkvísi.
Oft átti Gunnar í samningum um
sölu síldarinnar til hinna ýmsu
þjóða en óhætt mun að fullyrða að
langerfiðustu samningarnir munu
hafa verið við Rússa og gátu þær
samningaferðir tekið fleiri vikur.
Reyndi þá mikið á þrek og kjark og
var til þess tekið hve langt Gunnar
komst með þá erfiðu samninga.
Framhaldsmenntun hlaut Gunn-
ar í Þýskalandi og bar hann alltaf
mikla virðingu fyrir Þjóðverjum og
skipulagi þeirra og nákvæmni.
Fylgdist hann mjög vel með hvað
þar fór fram og las reglulega „Der
Spiegel“ og „Frankfurter Allge-
meine Zeitung“. Oft hringdi Gunn-
ar og sagði fréttir úr þessum blöð-
um, t.d. um fjármál, og spurði álits.
Varð þetta iðulega kveikjan að
löngum samræðum.
Dagarnir við Dunká eru ógleym-
anlegir, auðvitað alltaf sól og sunn-
anvindur. Ekki alltaf mikil veiði en
gaman, gleði og söngur fram eftir
öllu enda kunnu Gunnar og Sigrún
þau ósköp af ljóðum og lögum. Við
rifjuðum upp gömlu ljóðin sem
Tryggvi Kristinsson söngkennari
kenndi okkur í Barnaskólanum
ásamt öllu hinu. Allt varð að
skemmtilegheitum hjá okkur,
gamlar grínsögur frá Siglufirði
sagðar, sem nóg virðist til af. Allt
varð ógleymanlegt. Eitt sinn er við
komum að veiðistað þar sem Gunn-
ar og Sigrún höfðu dregið 7 laxa
sagði Gunnar að þetta væri nú orð-
ið ágætt „og takið þið nú við“. Það
var eins og við manninn mælt, við
tókum aðra 7, við mikinn fögnuð
þeirra.
Gunnar var frábær teiknari. Eitt
sinn, er við sátum nokkrir Siglfirð-
ingar í sumarbústað okkar í Grafn-
ingi, settist Gunnar afsíðis. Eftir
stutta stund hafði hann teiknað
mynd af fjallahring Siglufjarðar,
svo nákvæma að engu skeikaði, allt
eftir minni.
Við þökkum Gunnari margra ára
vináttu og tryggð og sendum Sig-
rúnu og börnum þeirra, tengda-
börnum og barnabörnum innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Guðný og Sigurður Njálsson.
Vinur minn Gunnar Flóvenz hef-
ur kvatt þennan heim. Ég átti því
láni að fagna að eiga góða samleið
með Gunnari en leiðir okkar lágu
fyrst saman fyrir tæpum þremur
áratugum þegar ég var blaðamaður
á Morgunblaðinu. Þar fjallaði ég
um sjávarútvegsmál og að sjálf-
sögðu um sölumál saltsíldar sem
skiptu þá þjóðina afar miklu máli.
Fullyrða má að enginn maður á Ís-
landi, og þótt víðar væri leitað, hafi
vitað meira um saltsíldarmarkaðina
en Gunnar Flóvenz. Við samninga-
gerðina hagaði hann sér svipað og
pókerspilari eða herforingi. Hann
sá jafnan fyrir helstu klæki „óvin-
arins“ og kom jafnan með krók á
móti bragði.
Gunnar var nokkuð sérstæður í
háttum. Nákvæmni hans var með
ólíkindum og þótti mörgum full-
langt gengið, þegar hann gat vitnað
orðrétt í ummæli manna á fundum
Síldarútvegsnefndar eða við önnur
tilefni mörg ár aftur í tímann.
Hann skrifaði nákvæmlega hjá sér
þau atriði sem honum þóttu skipta
máli. Dagbækur hans eru einstakar
heimildir frá starfsævi hans og
samtíma.
Þegar ég leitaði frétta frá Gunn-
ari var það skilyrði að koma á skrif-
stofu hans við Garðastræti. Mik-
ilvæg málefni voru ekki leyst í
gegnum síma. Þegar til Gunnars
var komið vissi hann auðvitað er-
indið og var búinn að ákveða hvað
hann ætlaði að láta eftir sér hafa.
Því varð ekki breytt. Mér er minn-
isstætt að einu sinni var Gunnar
nánast tilbúinn með efni í frétt inn í
blaðið og ekki nóg með það, heldur
tilvísun í fréttina á forsíðu. Sam-
starf mitt við Gunnar sem blaða-
maður var ætíð gott en síðar tókst
með okkur enn nánara samstarf
þegar hann réðst í það þrekvirki að
láta rita Íslandssögu síldveiða,
vinnslu og markaðsmála.
Gunnar hélt sína eigin skrifstofu
á heimili sínu við Kópavogsbraut
og þar sat ég reglulega fundi með
honum í nokkur ár vegna síldarsög-
unnar. Í þeim samskiptum varð
mér enn ljósara en áður hvílíka
þekkingu og yfirsýn Gunnar hafði
yfir síldarmálin. Ekkert var honum
óviðkomandi og segja má að allt
hafi hann vitað. Fundirnir með
Gunnari voru stundum tímafrekir
og jafnvel erfiðir á köflum en ekki
hefði ég viljað missa af þessum
samskiptum þótt stundum hafi ég
verið þreyttur þegar heim var kom-
ið að loknum fundi. Þar var margt
rætt og einu sinni bar það á góma
að á æskuárunum í Siglufirði hefði
hann stundað skíðastökk. Einhvern
veginn fannst mér það skrítin til-
hugsun að sjá Gunnar fyrir mér í
skíðastökki. Hann hefur hins vegar
örugglega gert það með miklum
glæsibrag eins og allt annað sem
hann hefur gert um ævina.
Gunnar var mikilmenni sem
hafði það að markmiði að vinna
þjóð sinni gagn. Það tókst honum
svo sannarlega. Síðasta þrekvirki
Gunnars var að koma út síldarsög-
unni sem hlaut nafni Silfur hafsins
– Gull Íslands, Síldarsaga Íslend-
inga. Hún kom út í þremur bindum
árið 2007, glæsilegt verk. Einstök
heimild um síldarútveg Íslendinga.
Eftirlifandi eiginkona Gunnars
er Sigrún Ólafsdóttir. Hún var
hans stoð og stytta alla tíð. Henni
og afkomendum Gunnars votta ég
samúð mína við fráfall hans.
Hjörtur Gíslason.
Gunnar J.S. Flóvenz