Saga - 1984, Blaðsíða 27

STAÐA KVENNA Á ÞJÓÐVELDISÖLD
25
og ríklunduðu kvenna sem einnig er sagt frá í norrænum heimild-
um. Samkvæmt norrænni hjúskaparlöggjöf á þriðja áratug þess-
arar aldar voru norrænar konur naumast fjár síns ráðandi.
Þar við bætast svo sérstakar aðstæður í sagnfræðirannsóknum.
Þegar heimildarannsóknir, þar sem áherslan var lögð á staðreynd-
ir, höfðu snemma á þessari öld einangrað nokkrar nothæfar stað-
reyndir úr fyrmefndum heimildum, var rannsóknarsviðið látið í
hendur bókmenntafræðingum. Og rökum samkvæmt hlaut nú
allt, sem ekki voru staðreyndir, að vera skáldskapur. Ókennilegir
drættir fjarlægs og að sumu leyti horfins menningarmynsturs
voru gerðir að skáldsögu. Og eftir duttlungum tískunnar hafa
menn auðveldlega getað fellt þetta viðamikla efni inn í svo til allar
bókmenntastefnur.
í stuttu máli má segja að það séu fleiri þættir þjóðveldissamfé-
lagsins sem falla undir hina almennu skilgreiningu á kvenveldi.
Þannig hvíldi framfærsla móður fyrst og fremst á börnum og varð
ekki undan henni vikist þó svo hún leiddi til skuldaþrælkunar.
Ennfremur má benda á mannúðlega meðferð betlikvenna og amb-
atta í tengslum við sjúkdóma eða barnsfæðingar. Einnig er athygl-
isvert hversu bæði karl og kona gátu auðveldlega fengið skilnað án
allra hleypidóma, ásamt því hve vitnisburður konu í bæði barns-
faðernismálum og nauðgunarntálum vó þungt á metunum. Á
hinn bóginn skorti á þátttöku kvenna í þeim störfum samfélags-
]ns, sem nú á tímum eru skilgreind sem „opinber“, og þar sem
pólitískar ákvarðanir eru teknar. Það er því ekki hægt að lýsa
tslenska þjóðveldinu sem mæðraveldi en konurnar létu mjög til
S]n taka vegna sjálfstæðrar og sterkrar efnahagsstöðu sinnar og
niikilvægs hlutverks síns í framkvæmdavaldinu sem að sumu leyti
var háð búsetuháttum.
Leyfist mér að lokum að láta hugann reika frá fortíð til nútíðar.
Á táknmáli er ísland oft nefnt Qallkonan fríð og ekki alls fyrir
löngu æsktu einkum sjómenn og bændur þess að æðsta embætti
landsins yrði fengið konu í hendur. Skyldu það hafa verið æva-
gamlar hugmyndir í þjóðarvitundinni sem leiddu til þess að
'slenska þjóðin valdi konu sem forseta, fyrst allra þjóða í heimin-
um?
Unnur Ragnarsdóttir þýddi.