Saga - 1984, Síða 64

62
SIGFÚS HAUKUR ANDRÉSSON
flutningstillögum. Pontoppidan var vissulega hinn mætasti
maður. Ymis skrif hans benda þó til þess, að hann hafi verið
nokkuð hégómlegur.
Við umrætt orðalag er það einkum að athuga, að fyrst talar
Pontoppidan um að „transportere Indbyggerne fra et saa lidet
Folkerigt Land som Island“, en seinna um að „fore Islændere fra
Huus og Hiem“. í fljótu bragði gæti virzt, að með orðinu „Ind-
byggerne“ sé átt við alla íslendinga. Það kemur hins vegar ekki
heim við samhengið. Jafnframt er nefnilega talað um, hve
fámennir íbúar landsins séu og með því greinilega átt við, að ekki
megi fækka þeim með brottflutningi neins fólks. Orðið „Islænd-
ere“ tekur svo af allan vafa, þar eð það táknar einungis einhvern
óákveðinn fjölda íslendinga en alls ekki alla þjóðina. Þá fjallar sú
áætlun, sem um er að ræða, aðeins um flutning 500 manns við þær
aðstæður, að kaupförin sigldu hvort sem væri mörg hver frá ís-
landi með ærið litlar vörur sumarið eða haustið 1785. Þessi áætlun
náði því alls ekki til neinna frekari mannflutninga úr landi.
Þessi bók Pontoppidans kom út nægilega snemma til þess, að
hún gæti hafa komizt til Hannesar Finnssonar, áður en hann lagði
síðustu hönd á mannfækkunarrit sitt, eða hann a.m.k. fréttaffyrr-
greindum ummælum þar. Magnús Stephensen vitnar í síðara
bindi hennar í áðurnefndu verki sínu, þar sem hann ræðir um
Kollektusjóð.6 Hann hefur því greinilega notað hana, þótt hann
vitni ekki í hana í sambandi við þjóðarflutningssöguna.
Þjóðarjlutningssagan rifjuð upp i sjálfstceðisbaráttunni
Löngu síðar vitnaði Jón Sigurðsson í framangreind atriði í bók
Pontoppidans til sönnunar þjóðarflutningssögunni. Það gerði
hann í blaðadeilu við hinn volduga íslandskaupmann P.C. Knudt-
zon í Kjöbenhavnsposten íjúnímánuði árið 1840. Málið snerist aðal-
lega um íslenzku verzlunina. Eftir að hafa rakið stuttlega sögu ein-
okunarinnar, segirjón:
Hvad Godt kan trives i Monopolets golde Jord? Tilsidst
efter næsten 200 Aar, var man bleven saa vant til Aaget, at
Mange troede, det kunde kun være til Landets 0delæggelse
6. Island i det Attende Aarh., bls. 290.