Saga - 1984, Page 128

126
PÉTUR PÉTURSSON
viðvíkjandi, lætur maður sér í litlu rúmi liggja og breytir
ekki um stefnu ... Eg geng að því vísu, að þú munir kalla
þetta ofstækiskennt, hátt eða í hljóði. En eg hefi aldrei verið
rólegri í nokkru máli.18
Skúli Thoroddsen skrifar Þorsteini Erlingssyni í desember 1905,
en Þorsteinn var, að minnsta kosti þá, afhuga slíkum boðskap-
„En sleppum þessu, enda stúdera ég nú um jólin bók Wallaces urR
spíridsma, og þar opnast víðsýni mikið og gjörist bjart yfir
alheiminum.“19 Næsta ár skrifar hann í blað sitt Pjóðviljann:
En hvað sem þessu líður, virðist þó ýmislegt benda á það, að
spíritisminn geti ef til vill verið það þýðingarmikla málefni>
er leitt geti hið hulda í ljós, og hafi þá stórkostleg áhrif á sið'
ferði manna og skoðun þeirra á lífinu, ef sannanir fást
20
nægar.
Það er greinilegt, að þessir menn eru í dauðaleit að nýjum siðferð-
isgrundvelli íslenskra stjórnmála og félagsmála yfirleitt. Ekki var
vanþörfá. Eins og áður segir, voru menn í pólitískum sviptivind'
um þessara ára, jafnvel þeir er áður höfðu verið vinir og samherj'
ar, reiðubúnir að svipta hver annan ærunni opinberlega. Björn og
Skúli þekktu af eigin reynslu slík hjaðningavíg.
Á þessum árum efldist „Danahatur" á fslandi, og notfærði
stjórnarandstaðan sér það til pólitísks ávinnings, enda varð stl
þjóðernishreyfing, sem greip um sig og birtist í Blaðamannaa'
varpinu, á Þingvallafundinum 1907 og í andstöðunni gegn „UpP'
kastinu“, til þess, að stjórnarskipti urðu árið 1909 og BjörnJónS'
son settist í ráðherrastólinn. í blaði hans má sjá að því vikið, að h£'
ilsvirðing Dana almennt á sálarrannsóknum og spíritisma sé þetIj|
ekki til sæmdar, þótt raunar hafi mátt búast við slíku úr þeirri átt-
Á Þingvallafúndinum, sem Björn Jónsson setti, var Haraldnr
Níelsson einn af ræðumönnum og Einar H. Kvaran mjög ábet'
andi. Indriði miðill vakti þar mikla athygli, þegar hann reið ljðs'
gráum gæðingi, sem hann hafði fengið að gjöf frá Birni og het
18. Bréf Björnsjónssonar til Valtýs Guðmundssonar 4.2. 1906. í Launráð og lai^s'
feður, bls. 346.
19. Jón Guðnason, Skúli Thoroddseu II, Heimskringla, Rvík 1974, bls. 386.
20. Þjóðviljinn 20.10. 1906.
21. ísafold 7.2., 2.5. og 12.5. 1906.