Saga - 1984, Side 285

RITFREGNIR
283
Qöllum en þar telur hún að byggð hafi verið frá landnámsöld til 1889. Hún
kannaði einnig nærliggjandi rústir í Gerðakoti sem var í byggð frá 1270 til
1916. Rannsókn hennar miðaði að því að frjógreina jarðveginn og tímasetja
með hjálp öskulagafræði breytingar á gróðurfari sem greina mætti. Niður-
stöðurnar sýnir hún með frjókortum, sniðmyndum af rústum og súluritum
sem sýna öskulögin. Þá greinir hún frá þeim gróðri sem hefur borist með
tnonnum á þessar slóðir við landnám.svo og þeim gróðri sem horfið hefur úr
vistkerfi sveitarinnar eftir árið 1000.
Það eina sem ég sé ástæðu til að finna að við grein Guðrúnar er að lykil vantar
að sniðmynd þeirri sem birt er á bls. 245. Ljósmynd á bls. 244 hjálpar að vísu
n°kkuð upp á sakirnar. Þá verður súlurit á bls. 247 helst til ógreinilegt vegna
þess hve smágert það er.
Grein Harðar Ágústssonar, „Rekonstruktionen af Stöng“, er skemmtileg
aflestrar. Hörður telur Stöng besta dæmið um bæjarrústir frá þjóðveldis- eða
goðaveldisöld. Síðan þjóðveldisbærinn var reistur hafa verið grafnar upp
b*jarrústir í Vestmannaeyjum og á Hrafnseyri og verið er að rannsaka Stóru-
®°tg undir Eyjafjöllum. Á öllum þessum stöðum munu vera húsaleifar eldri
en rústirnar á Stöng (sem eru fyrirmynd þjóðveldisbæjarins) og eru engar
þeirra líkar bænum á Stöng. Fyrir 1974 þekktu menn ýmsar aðrar rústir af
b*jum frá goðaveldisöld, t.d. Þórarinsstaði sem eru frá sama tíma og Stöng
en afannarri gerð. Einnig mætti nefna bæinn í Hvítárholti ogjafnvel fleiri. Þá
^á ekki gleyma því að á Stöng var ekki grafið upp samkvæmt þeim kröfum
Sern nú eru gerðar og vitað er um byggingaleifar undir þeim rústum sem nú
sjast. Þar af leiðir að þjóðveldisbærinn er ekki dæmigerður íslenskur bær,
heldur dæmi um bæ í Þjórsárdal frá því á 11. eða 12 öld. Ekki skal að öðru
fundið í grein Harðar, en kennurum og öðrum skal bent á teikningar og
'Uyndir sem fylgja grein hans og segja meiri sögu en mörg orð.
Menn hafa reyndar oft velt fyrir sér gildi þess að „búa til“ fornminjar og jafn-
^el séð ofsjónum yfir því að fé sé veitt til slíks fremur en frumrannsókna. Er ég
1 hópi þeirra. Þó verður að viðurkenna að slík tilraunastarfsemi getur veitt
sthyghsverð svör, efvel er að verki staðið. Og ekki má gleyma því að auðveld-
ara er að heimfæra slík mannvirki sem þjóðveldisbæinn til veruleika barna, ef
^u geta séð hann. Verst er hvað hann er afskekktur og hversu erfitt er að kom-
ast þangað á þeim tíma þegar skólar starfa. Samt verður að hafa í huga að svona
úlraunastarfscmi er mikið iðkuð erlendis, hvað varðar fatnað, tæki og hús. Má
Þar nefna húsin í Trelleborg í Danmörku og fleira í þeim dúr en nærtækasta
fl*mið eru skip sem smíðuð hafa verið fyrir tyllidaga í víkingalöndum, t.d.
Pau sem hingað komu 1974 og allir eru búnir að gieyma hvað varð um. Brend-
an*vintýrið er líka dæmi um tilraun af þessum toga. í bókinni sem hér er til
Utlrræðu má í þessu sambandi benda á grein Ulfs Násmans en þar fjallar hann
Urn þróun og gerðir járnaldarhúsa. Verður betur vikið að grein hans síðar.
Grein Þórs Magnússonar, þjóðminjavarðar, heitir „Islándska boningshus
^nder vikingatid och medeltid". Þór fjallar, í mjög stuttum texta og myndum,