Organistablaðið - 01.12.1994, Qupperneq 7

Nokkru seinna fór ég í fyrsta orgeltímann hjá Páli hér í Dómkirkjunni og var síðan
samfellt við orgelnám hjá honum upp frá því í tæp finim ár, frá 1962 til 1967. Þegar
ég hóf nám hjá Páli var hann tæplega sjötugur að aldri og hafði þá lokið drýgstum
hluta síns margþætta ævistarfs við uppbyggingu tónlistarlífs hér á landi.
Frá þessum námsárum er vissulega margs að minnast, en það er allt annað en
auðvelt að lýsa fyrir öðrunt með orðum einum þeim áhrifum sem það hafði á ungan
og óþroskaðan menntaskólapilt að komast til náms hjá listamanni á borð við Pál
Isólfsson og njóta leiðsagnar hans.
Og hvernig var svo Páll sent orgelkennari? Því er ekki auðsvarað í fáum orðum.
Orgeltímarnir hjá honum voru, einkum framan af, mjög sérstæðir og hef ég á löngum
námsferli hér á landi og erlendis ekki upplifað kennslu al'því tagi hjá öðrunt kenn-
urum. Það fór ofl heill eftirmiðdagur í það að fara í einn orgeltíma. Að vísu átti
maður að mæta á einhverjum tilsettum tíma, en oftast kont ég miklu fyrr og dvaldi
miklu lengur, til þess aðallega að hlusta á Pál sjálfan og hvernig hann kenndi hinum
nemendunum sem llestir voru komnir miklu lengra í listinni heldur en ég. Kennsla
af þessu tagi heitir víst á erlendu fagmáli „master-class" en þannig minnist ég
orgelkennslunnar hjá Páli. Venjulega byrjaði hann á því að spila fyrir ntann þau
verkefni sem hann setti fyrir að æfa, útlistaði einstök túlkunaratriði, sérstaklega
„fraseringar", hraðaval og heildarsvip hvers verkefnis. Hann lagði alltaf mikið upp
úr því allt frá byrjun að nemendur næðu góðum tökum á að spila vel bundið, eða
„legato“ á orgelið og sýndi það með fingrasetningum og fótsetningum. Síðan fór
ntaður heim, sat svo við orgelið eins og tíminn leyfði í heila viktt og æfði sig og
reyndi eftir megni að ná fram þeirri ímynd verksins sem meistarinn hafði kynnt með
sínum snilldarbrag. Og vikunni seinna var svo undir hælinn lagt hversu vel manni
tókst til þegar í næsta tíma var kontið. Þegar búið var að fara einu sinni yfir verkefnið
komu ýmsar ábendingar Páls um það sent betur mátti fara. Og svo reyndi maður öðru
sinni, og þriðja sinni og alltaf kontu nýjar ábendingar. Oft kom það fyrir að hann stóð
upp af stólnum, sem hann sat á við hliðina á orgelbekknum, ýtti góðlátlega við manni
og sagði: „Færðu þig aðeins". Svo settist hann sjálfur á bekkinn og töfraði fram af
sinni ógleymanlegu snilld, öryggi og listfengi þá staði og þau atriði í hverju verkefni
sem í einhverju hafði verið ábóta vant. Og eftir þessar útlistanir sagði hann: „Við
skulum reyna þetta aftur“. Og aftur var skipt unt sæti og aftur var farið yfir
verkefnið. Þannig þokaðist hægt en bítandi til aukinnar tækni, vaxandi valds yfir
þessu mikilfenglega og margslungna hljóðfæri, orgelinu, og síðast en ekki síst
vaxandi þroska til þess að túlka tónsmíðar meistaranna svo vel sem leikni, kunnátta
og „músíkalítet" hvers nemanda leyfði hverju sinni. Leiðbeiningar Páls fundust mér
ávallt vera hvatning til frekari dáða, hann var strangur og sjálfum sér samkvæmur en
ekki neikvæður í sinni gagnrýni. Þó gat komið fyrir, ef honum oftauð, að hann taldi
sig knúinn til að taka djúpt í árinni og það gerði Itann einstaka sinnum með háði í stað
þess að skamma nemandann. Ég man sérstaklega eftir einu slíku atviki. Eins og allir
7 ORGANISTABLAÐIÐ