Morgunblaðið - 21.12.2009, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 21.12.2009, Blaðsíða 20
20 MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. DESEMBER 2009 Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/ Hverri kyn-slóð ber aðleysa sín vandamál og skila þeim verðmætum, sem hún hlaut í arf, óskertum í hendur þeirrar næstu og bæta við þau ef vel á að vera. Engin kynslóð hefur leyfi til að taka út á kostnað næstu kynslóðar eða velta vandamálum sínum yfir á hana. Nú glímir íslenskt samfélag við afleiðingar hruns. Vandinn kom berlega í ljós í greinaflokki Steinþórs Guðbjartssonar blaðamanns í Morgunblaðinu í liðinni viku um skólakerfi á krossgötum. Niðurskurðurinn er hafinn og nær að tala um að fallöxi sé á lofti en hnífur. Í greinaflokknum var farið yfir öll skólastig, allt frá leik- skóla til háskóla. Kristín Bjarnadóttir hjá Samtökum for- eldrafélaga leikskóla segir að gengið hafi verið of langt í hag- ræðingu og hún bitni á fæði, hreinlæti, búnaði og öryggi. Sagt er að standa eigi vörð um gæðin í grunnskólum en það verður erfitt þegar á að skera niður um þrjá til þrjá og hálfan milljarð á næsta ári. Ef til vill er sóknarfæri í því að samkvæmt niðurstöðu skýrslu OECD um menntamál segir að hægt sé að lækka útgjöld um 30% án þess að minnka gæði og umfang kennslu. Þetta má þó ekki mis- skilja með þeim ætla að ætla að við það að skera niður um þriðj- ung haldist gæðin sjálfkrafa. Framboð á námi í kvöld- skólum og fjarkennslu í fram- haldsskólum mun dragast saman um helming. Það þýðir ásamt öðrum nið- urskurði fækkun um 820 ársnem- endur eins og það er kallað. Á háskólastiginu verður einn- ig dregið saman á sama tíma og fleiri leita í frekara nám, meðal annars vegna þess að minni vinnu er að hafa í samfélaginu og fólk vill nota tækifærið til að byggja sig upp á meðan þess er beðið að atvinnuástandið batni. Ekki þarf að undirstrika mik- ilvægi menntunar í nútíma- samfélagi. Framtíð íslensks samfélags veltur á því að hér búi vel menntað fólk. Góð menntun er grunnur uppbyggingarinnar. Hver einstaklingur á framtíð sína að miklu leyti undir mennt- un sinni. Í henni felst eign sem heldur gildi sínu þótt verð hlutabréfa og fasteigna hrynji. Þegar að kreppir á að verja skólakerfið og réttast væri að bæta í. Nú er svo komið að ekki er lengur hægt að tala bara um hagræðingu heldur skerðingu á grunnþjónustu. Í greinaflokki Steinþórs kem- ur fram að verði lenging á skóla- árinu látin ganga til baka sé hægt að spara í akstri, mötu- neyti og víðar, en hjá kennurum sé dagafjöldinn bundinn í kjara- samninga og þar við sitji. Börn- in hafa ef til vill ekki við neina formlega kjarasamninga að styðjast en til er óformleg skuldbinding sem nú er í hættu. Hrunið er þegar farið að bitna á komandi kynslóðum. Hrunið er þegar farið að bitna á næstu kynslóðum} Menntun á höggstokki Fundurinn íKaupmanna- höfn fór fyrir lítið. Og kom svo sem ekki á óvart. Þótt allir veraldlegir leiðtogar tali einum rómi og dragi hvergi undan að út- mála þá vá sem fylgi vaxandi út- blæstri koltvísýrings gerðist ekkert þegar þeir komu saman. Hvernig má það vera? Það er all- ur heimurinn búinn að kaupa kenninguna um hlýnun and- rúmslofts af mannavöldum. Að minnsta kosti þorir enginn al- vöruleiðtogi að orða gagnrýna hugsun af ótta við að vera út- skúfaður sem fórnarlamb afneit- ara sem sumir eru grunaðir um að trúa enn á flatkökumynd jarð- ar. Og þeir voru allir þarna. „Það gefur sérstaka von um árangur að yfir hundrað leiðtogar ríkja eru samankomnir í Kaupmanna- höfn,“ sagði einhver til að yf- irvinna eigið vonleysi. En sam- kvæmt fréttum af fundinum voru það bara fjórir sem funduðu. Bandaríkjaforseti, forseti Kína, forseti Indlands og forseti Suð- ur-Afríku. Því var svo bætt við að þeir fjórir hefðu viðrað sjónarmið sín sím- leiðis við forseta Brasilíu. Ekki þótti einu sinni taka því að tala við Evrópu- sambandið. Og leið- togarnir hundrað sátu spenntir úti í hinum flottu sölum og biðu eftir alþjóðlegu samkomulagi og veltu fyrir sér hvort það yrði lagalega bindandi fyrir alla. Það skýrðist þegar bandaríkjaforseti hélt blaðamannafund með fáein- um handvöldum bandarískum blaðamönnum og sagði hver nið- urstaðan hefði orðið. Hún væri fín en ekki lagalega bindandi. Svo fór hann út á Kastrup í álíka góðu skapi og síðast þegar hann var þar og gat ekki tryggt hags- muni síns heimabæjar sem vildi hýsa íþróttakeppni. Þegar hinir hundrað miklu leiðtogar heyrðu niðurstöðuna, sem enginn ræddi við þá, sögðu þeir: „Það var og“ og fóru svo heim, væntanlega til að útskýra málið fyrir sínum al- menningi, þótt þess hafi ekki enn orðið vart. Það er ráðgáta hvernig „alþjóða- samfélagið“ tekur ákvarðanir fyrir heimsbyggðina } Alþjóðasamfélagið fundar V ið lifum í samfélagi ímyndar og tákna, samfélagi sem er á sífelldri hreyfingu og stöðugt að birta okkur nýja ásýnd, en sjaldnast höfum við tök á að skyggnast undir yfirborðið. Þessi grunna heimsmynd ímyndar og tákna er óhjákvæmilegur fylgikvilli nútímasamfélags, hraðans og neyslunnar. Og blaðamenn finna sár- lega fyrir því. Einu gildir hvort fjallað er um hlutabréfamarkaðinn sem var, stjórnmál líðandi stundar, fjölmiðlana eða bloggið. Eftir því sem fyrirbærin eru flóknari, þeim mun frábrugðnari er upplifun fólks af þeim. Þess vegna verðum við ásátt um ákveðnar stað- almyndir í opinberri umræðu, sem oft eru ansi fjarri raunveruleikanum og geta verið stór- varasamar. Við erum dæmd til þess að fjalla um veru- leikann út frá ónógum forsendum. Og upplýsingarnar eru orðnar svo miklar og margslungnar að við neyðumst til að treysta orðum annarra, dómgreind þeirra og heiðarleika, nánast í hverri röksemdafærslu sem við köstum fram. Smám saman lærum við af reynslu, stundum biturri, hverju má treysta. Það var meðal annars þess vegna, sem hrunið varð svona mikið áfall. Þegar allt í einu kom í ljós að ekkert var sem það sýndist og hagnaður bankanna blekking; þeir voru ekki fjármagnaðir ár fram í tímann eins og haldið hafði verið fram og kom á daginn að hátimbruð útrásin var byggð á sandi. Þegar spilaborgin hrundi hafði það skelfi- legar afleiðingar fyrir íslenskt efnahagslíf, skuldir heimila og fyrirtækja tvöfölduðust með falli krónunnar og hjól efnahagslífsins stöðvuðust. En alvarlegast var að traustið hvarf; nú getum við ekki lengur treyst orðum annarra um veruleikann sem við deilum. Brýrnar á milli okkar hrundu, brýrnar sem nauðsynlegar eru til þess að hægt sé að fjalla með eðlilegum hætti um samfélagið. Eftir stóð gjáin. Svo hófst hrunadansinn á ný, en nú með öf- ugum formerkjum. Og kannski sökkvum við alveg til botns áður en viðspyrna næst. En höfum hugfasta áminningu Jónasar Hallgrímssonar í prófræðu í Bessastaða- kirkju árið 1829, að það er ekki fyrr en jarð- neska lukku þrýtur, „þegar heimurinn snýr við blaðinu – og það mun hann gjöra oftast nær – þá vakn- ar fyrst fyrir alvöru einhvör æðri löngun í mannsins sálu. Þegar þú sem fyrrum varst heill þjáist af örðugum sjúk- dómi, þú sem varst ríkur verður að líða nauð, þú sem varst virtur verður óvirtur, þegar vondir menn umsitja þig eða vinir þínir bregðast þér eða ástvinum þínum er burtu svipt eða hjarta þitt kvelst af einhvörri hulinni sorg sem þú verður að dylja fyrir heiminum – þegar þú þannig yfirgef- inn hlýtur einmana að ganga þungan gang í lífsins eyði- mörku – hvar er þá, ó maður! þitt athvarf?“ Lífið er stöðug leit að athvarfi. Kannski er það handan gjárinnar? pebl@mbl.is Pétur Blöndal Pistill Hvar er þá, ó maður! þitt athvarf? STOFNAÐ 1913 Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík. Ritstjórar: Davíð Oddsson Haraldur Johannessen Aðstoðarritstjóri: Karl Blöndal Útgefandi: Óskar Magnússon Samningur við Verne ryður braut annarra FRÉTTASKÝRING Eftir Björn Jóhann Björnsson bjb@mbl.is Þ eir aðilar sem hafa verið að undirbúa uppbygg- ingu gagnavera hér á landi fylgjast grannt með umræðunni á Alþingi um frumvarp iðnaðarráðherra til stað- festingar fjárfestingarsamnings vegna gagnavers Verne Holdings á Ásbrú í Reykjanesbæ. Um er að ræða félögin Greenstone, sem er í eigu bandarískra, hollenskra og ís- lenskra aðila, og Titan Global, sem er í aðaleigu Jónasar Tryggvasonar og Arnþórs Halldórssonar. Þó að hugmyndir séu uppi um að breyta eðli og gerð svona samninga um erlendar fjárfestingar hér á landi er samningurinn við Verne talinn ryðja brautina fyrir önnur gagnaver á Íslandi. Búið sé að skapa ákveðið for- dæmi og tæpast verði mikil frávik í samningum við aðra. Frumvarp iðn- aðarráðherra á þó enn eftir að kom- ast í gegnum þingið en miklar um- ræður hafa sprottið upp um eignarhald á Verne að undanförnu. Þá þarf fjárfestingarsamningurinn að fara fyrir Eftirlitsstofnun EFTA, sem skoðar alla slíka samninga þegar um ríkisstuðning á Evrópska efna- hagssvæðinu ræðir. „Við erum enn að vinna í okkar málum og þá sérstaklega væntan- legur viðskiptavinur Greenstone sem er enn að meta verkefnið út frá fjár- hagslegum þáttum, stöðu efnahags- mála í heiminum og áhættumati sem snertir fjölmarga þætti,“ segir Sveinn Óskar Sigurðsson hjá Greenstone. Hann reiknar með breytingu eftir áramót á ferli fjárfestingarsamninga ríkisins vegna erlendra fjárfestinga. „Við teljum það ferli mjög áhuga- vert og í raun nútímalegra en það sem verið hefur við lýði til þessa. Iðn- aðarráðuneytið hefur kynnt okkur þetta ferli og við teljum það henta Greenstone afar vel og betur en hinn eldri ramma,“ segir Sveinn og telur mikilvægt að gagnsæi og jafnræði ríki í þessum málum. Ísland alvöruvalkostur Jónas Tryggvason segir samning- inn við Verne Holdings gera þessum iðnaði auðveldara með að fara af stað hér á landi. Fylgst sé grannt með þróun hér af erlendum aðilum. Titan Global hyggst ekki reka sjálft gagna- verið heldur selja það áfram í hendur eins stórs aðila. Jónas segir stórfyr- irtæki í upplýsingatækniheiminum hafa sýnt Íslandi mikinn áhuga. Nú sé hægt að kynna landið sem alvöru- valkost í gagnaversiðnaðinum. „Við vonumst til að innan þriggja mánaða verði komin endanleg nið- urstaða í þetta hjá okkur,“ segir Jón- as en Titan Global gerir sér vonir um að fá sambærilega ívilnun og eig- endur Verne, sá fjárfestingarsamn- ingur hafi skapað ákveðið fordæmi. „Ég hef skoðað samninginn við Verne og margt lítur þarna vel út. Það geta varla orðið mikil frávik,“ segir Jónas en þeir Arnþór hafa átt viðræður við m.a. iðnaðarráðherra og Fjárfestingarstofu Íslands. Þar hafa þau svör yfirleitt fengist, að sögn Jón- asar, að fyrst þyrfti að ljúka samn- ingum vegna Verne áður en farið yrði að semja við aðra aðila. „Við höfum því setið rólegir og beð- ið en þetta hefur tafið okkar áform töluvert. Nú tel ég að hlutirnir geti loksins farið að hreyfast fyrir alvöru,“ segir Jónas. Gagnaver Athafnasvæði gagnavers Verne Holdings á Ásbrú í Reykjanesbæ þar sem Bandaríkjaher hafði áður aðstöðu á Vellinum. Önnur gagnaversfyrirtæki bíða spennt eftir því að fjárfesting- arsamningur við Verne Holdings verði staðfestur á Alþingi. Sá samningur gæti skapað fordæmi fyrir önnur gagnaver. ÓLJÓST er hvar gagnaver Green- stone og Titan Global verða. Meðal staða sem hafa komið til greina hjá Greenstone er Blönduós. Vænt- anlegur viðskiptavinur félagsins mun hins vegar ákveða staðarvalið en félagið hefur gert viljayfirlýs- ingar um lóðir við nokkur sveit- arfélög víða um land, m.a. Ölfus, Þingeyjarsveit og Hafnarfjörð. Titan Global er að hefja viðræður við Faxaflóahafnir um lóð undir gagnaver við Grundartanga. Félag- ið leitar sér að hentugu skrifstofu- húsnæði og hyggst ráða til sín starfsfólk á næstunni. Setja á auk- inn slagkraft í starfsemina eftir áramót en til þessa hefur undirbún- ingsvinnan verið hlutastarf þeirra Jónasar Tryggvasonar, sem áður starfaði sem framkvæmdastjóri hjá Actavis, og Arnþórs Halldórssonar, fv. framkvæmdastjóra Hive, IP Fjarskipta og fleiri fyrirtækja. ÓVISSA UM STAÐI ››

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.