SunnudagsMogginn - 31.01.2010, Síða 28

28 31. janúar 2010
P
abbi, það er síminn, einhver kall,“ hrópaði Darri
sonur minn, sex ára. Halló! „Hæ Raxi, þetta er Ein-
ar Falur [myndstjóri Morgunblaðsins]. Kemstu í
flug á Vatnajökul? Við getum flogið með þyrlu sem
við deilum með sjónvarpinu og það á að reyna að lenda ofan í
gígnum. Það hefur ekki verið hægt að lenda þar vegna veð-
urs.“ Já, ég skal fara, svaraði ég. Ég var að vísu í fríi og við
Darri ætluðum að fara í fótbolta. Nú hófust samninga-
viðræður milli okkar feðganna um það hvort við gætum farið
í fótbolta þegar ég kæmi til baka, ég varð eiginlega að fljúga í
eldgosið. „Já, allt í lagi ef ég má koma með,“ svaraði Darri.
Nei þú ert of lítill og það getur verið hættulegt fyrir litla
stráka, við þurfum að fljúga milli hárra ísveggja og lenda á
eldfjallinu. „Hvað heitir eldfjallið?“ spurði hann. Það heitir
ekki neitt ennþá, svaraði ég. „Viltu þá skíra það Darra?“ Já,
ég skal gera það, svaraði ég. Við kvöddumst sáttir og með
bros á vör, við færum bara í fótbolta í kvöld eða á morgun.
Til stóð að fara á tveimur þyrlum og lenda í fyrsta sinn á
eyjunni eða fjallinu sem hafði myndast í gossprungunni í
jöklinum. Við Ómar Ragnarsson vorum í annarri þyrlunni og
Ari Trausti Guðmundsson og Sigmundur Arthúrsson í hinni
fyrir Stöð tvö. Flugmenn voru Halldór Hreinsson og Jón
Björnsson eða Jón spaði eins og hann er stundum kallaður.
Hann er eiginlega alltaf á flugi með spaða fyrir ofan sig. Báðir
eru þeir frábærir þyrluflugmenn.
Ég hafði smátíma áður en við fórum loftið og kom við í
Rammagerðinni og keypti íslenska fánann úr tusku til þess
að stinga í fjallið ef við næðum að lenda í gígnum.
Á leiðinni að jöklinum dundaði ég mér við það að grafa
nöfn allra sem voru í leiðangrinum á fánaspýtuna og skrifaði
einnig á fánann „fjallið heitir Darri“, eins og ég hafði lofað
syni mínum.
Á leiðinni sagði Ómar mér að Ari Trausti myndi lenda á
undan okkur. Það leist mér ekkert á því þótt Ari sé flottur
sjónvarpsmaður sem hefur fært okkur mikinn fróðleik og
skemmtun með þáttum sínum gegnum árin þá hefur Ómar
gert það líka. – Ómar, ætlar þú að láta Stöð tvö segja að þeir
hafi lent fyrstir á nýja fjallinu, þú sem ert búinn að brillera í
gosinu, fljúga mest af öllum á svæðinu. Sérðu það ekki fyrir
þér, við verðum eins og aular! Ég sat fyrir aftan Ómar í þyrl-
unni og sá að honum var ekki rótt. Hann iðaði allur í sætinu.
„Ég var búinn að lofa því,“ svaraði Ómar, „og get ekki svikið
það.“ – Allt í lagi, ég skil það, svaraði ég, ekki búinn að gefa
upp alla von um að lenda á undan. Þetta er nú einu sinni
samkeppni þótt allt sé í góðu á milli okkar allra í leiðangr-
inum. Við nálguðumst jökulinn og sprunguna með háum ís-
veggjum og horfðum á litlu eyjuna sem hafði myndast á milli
hárra ísveggja í gígnum. Við flugum nokkra hringi og mynd-
uðum. Þá gerðist það að Ari og Sigmundur lentu til þess að
taka „stand“ uppi á brúninni áður en þeir mundu lenda á
fjallinu sjálfu. – Ómar, það er nú ekki gefins að fljúga í hringi
og bíða eftir Stöð tvö. Það kostar mikið að leigja þyrlu. „Já,
þetta er eiginlega ómögulegt,“ svaraði Ómar. – Ómar, við
lendum bara og ég tek mynd af þér að taka fyrsta skrefið á
tunglinu! Það er ekki hægt að bíða, við verðum bensínlausir
með þessu áframhaldi. Ómar og Halldór samþykktu þetta
enda vorum við í vonlausri stöðu til að gera annað. – Ómar,
þegar við lendum fer ég út á undan og stend á skíðinu á þyrl-
unni og svo banka ég í hurðina hjá þér, þú stígur fyrsta
skrefið og ég mynda það, OK? „Já, OK,“ svaraði Ómar. Hann
hefði átt að sjá glottið á mér! Halldór flaug af öryggi milli ís-
veggjanna og snjórinn þyrlaðist upp fyrir framan okkur.
Hann snerti varlega til að vita hvort undirlagið héldi okkur
uppi.
Í snarhasti opnaði ég dyrnar og gerði mig kláran til að stíga
út á skíðið á þyrlunni. Í flýtinum flæktust sætisólarnar í
myndavélinni og utan um lærið á mér og það skipti engum
togum að ég flaug út úr þyrlunni þegar ólunum sleppti og
datt á bakið. Lá þarna í svörtum vikrinum. Ég horfði upp í
spaðana á þyrlunni og skíðið við hliðina á mér. Rauk síðan
upp, stóð á skíðinu og bankaði í hurðina hjá Ómari eins og
ekkert hefði ískorist. Ómar fór út og steig fyrsta opinbera
skrefið á nýju fjalli. Fjalli sem enginn hafði stigið á áður.
Ég eiginlega skammaðist mín og hef aldrei sagt Ómari frá
þessu. Í Morgunblaðiðnu birtist myndin sem fyrsta skrefið á
nýju fjalli. Kæri vinur, Ómar! Ég verð eiginlega að biðja þig
afsökunar, ég ætlaði ekki að gera þetta. Þetta voru mannleg
mistök. Myndin átti að vera þér til heiðurs. Það var eins þeg-
ar Armstrong steig á tunglið í fyrsta sinn; hann átti að stíga
með hægri fæti en ruglaðist á þrepunum og steig með vinstri
á undan. Í spenningnum hjá þeim geimförum gleymdist að
mynda fyrsta sporið á tunglinu, það var gert daginn eftir. Í
sjokkinu við það að detta út gleymdi ég líka að mynda fyrsta
sporið hans Ómars.
Nú komu Jón spaði, Ari Trausti og Sigmundur kvik-
myndatökumaður inn til lendingar. Það var magnþrungið
augnablik, það mátti ekkert klikka. Það yrði erfitt að bjarga
okkur ef eitthvað færi úrskeiðis. Við stoppuðum stutt, átta til
níu mínútur, tókum myndir sem óðir menn, stungum fán-
anum á fjallið með nafninu á fjallinu og nöfnum allra
leiðangursmanna. Þá stuttu stund sem við vorum í gígnum
féll jaki úr ísstálinu og flóðbylgjan sem myndaðist náði næst-
um því í aðra þyrluna sem var í flæðarmálinu. Ég fyllti alla
vasa og filmubox af gjalli úr fjallinu og kom með hluta af
þessu nýja fjalli inn á ritstjórn. Einnig sendi ég sýnishorn á
vísindamenn ef það væri nýtilegt til rannsókna.
Það var mikill léttir á heimleiðinni að allt tókst vel. Þetta
var 4. nóvember 1996, við höfðum lent á fjallinu klukkan
hálffjögur. Um kvöldið byrjuðu jarðskjálftamælar á Gríms-
fjalli að sýna óróa sem þýddi að annaðhvort væri eldgos hafið
á ný eða hlaupið að brjótast niður jökulinn. Hlaupið hófst
daginn eftir og það gaus þar sem við höfðum staðið daginn
áður.
Flugmenn sem flugu yfir lýstu því að gosstrókurinn hefði
náð upp í tólf þúsund fet en staðið stutt. Á sama tíma og
Kæri vinur, Ómar! Ég verð
eiginlega að biðja þig afsök-
unar. Þú varst ekki fyrsti
maðurinn til að stíga fæti á
fjallið Gjálp haustið 1996. Ég
datt þangað á undan þér.
Sagan bak
við myndina
Ragnar Axelsson
rax@mbl.is
Gengið
á Gjálp