SunnudagsMogginn - 13.02.2011, Qupperneq 42

42 13. febrúar 2011
O
rðið viðmót er merkilegt orð,
við-mót. Mót er það sem
mætir okkur en fyrri hlut-
inn, við, tengist orða-
samböndum eins og brosa við eða hlæja
við, þar sem brosið og hláturinn snýr að
tiltekinni manneskju. Páll Ólafsson orti:
Sólskríkjan mín situr þarna á sama
steini
og hlær við sínum hjartans vini,
honum Páli Ólafssyni.
Merkilegt er hvernig viðmót hefur
áhrif á hegðun okkar og líðan. Alveg
ósjálfrátt lögum við okkur að því viðmóti
sem okkur er sýnt. Frekjulegt viðmót eða
dónaskapur æsir okkur upp í að sýna
dónaskap en vingjarnlegt viðmót og ást-
úð laðar fram það besta í fari okkar. Sól-
skríkjan hans Páls Ólafssonar getur enn
þann dag í dag kallað fram svolítinn un-
að.
Nú á dögum, þegar fólk dvelur ekki í
lyngmóum heldur á skjá, er eflaust mik-
ilvægara að huga að viðmóti í skjálífinu.
Sé leitað að notkun orðsins „viðmót“ á
vefnum koma upp nokkrar greinar.
Flestar þeirra fjalla um mikilvægi við-
móts í viðskiptum. Fyrirtæki hafa lagt
mikla vinnu í að þróa þægilegt og einfalt
viðmót og jafnvel fengið sérstök vefverð-
laun þegar vel hefur tekist. Svo virðist
sem viðmót alfræðirits, vefjar, farsíma,
fyrirtækis eða vörukerfis skipti megin-
máli fyrir öll samskipti og aðgengi að
upplýsingum og tækni.
Nýlega birtust fréttir af athugun á
notkun íslensks viðmóts í hugbúnaði frá
Microsoft. Um er að ræða langalgengasta
hugbúnað í tölvukerfum landsmanna,
Windows-stýrikerfið og skrifstofubún-
aðinn Office. Þessi hugbúnaður mótar
allar venjulegar skjámyndir í langflestum
fyrirtækjum, stofnunum, heimilum og
skólum í landinu.
Frá árinu 2004 hefur íslenskt viðmót
verið innbyggt í hugbúnaðinn sjálfan af
hálfu framleiðandans, enda er það stefn-
an að gera viðmót tölvunnar aðgengilegt
almenningi í öllum heimshornum. Ís-
lenskt viðmót er jafn sjálfsagt og eðlilegt
af hálfu framleiðandans og enskt, þýskt,
franskt, ítalskt, sænskt eða danskt við-
mót. Með þeirri tækni sem nú er notuð
við að þýða notendaviðmót hugbúnaðar
er íslensk gerð komin á markað einungis
örfáum mánuðum eftir að ný útgáfa birt-
ist á ensku. Um áramótin var unnt að
sækja íslenska viðmótið á Office 2010 sér
að kostnaðarlausu.
Notkun landsmanna á íslensku viðmóti
var síðast könnuð 2008. Könnunin núna
sýnir að notkun íslenskunnar fer hægt
vaxandi nema í framhaldsskólum, þar
dregst hún saman, fer úr 16 prósentum í
12 prósent. Þorgerður Katrín, þáverandi
menntamálaráðherra, var viðstödd þegar
þýðing Windows- og Office-búnaðarins
var afhent árið 2004. Merkilegt má heita
að hún hafi ekki beitt sér fyrir því að ís-
lenskt viðmót skyldi tekið upp í öllum
skólum landsins þegar í stað. Sýnt hefur
verið fram á að fólk, sem lærir á tölvur á
móðurmáli sínu, er fljótara að læra og
skilur betur hvernig skipanir vinna sam-
an. Þess vegna á það auðveldara með að
nýta sér tölvutæknina. Þegar fólk lærir á
tölvur á erlendu máli lærir það að þekkja
skipanirnar eins og páfagaukar miðað við
staðsetningu á skjánum, þriðja orð frá
vinstri í fyrstu línu, án þess að botna sér-
staklega í merkingu hugtakanna og sam-
hengi þeirra.
Þessi afturför í skólum gengur þvert á
aðra þróun í notkun hugbúnaðar í land-
inu. Fólk velur íslenskt viðmót um leið
og það uppgötvar að það er fáanlegt og
sér að skjálífið verður miklu auðveldara.
Þetta gildir til dæmis um Fésbókina og
Twitter. Ýmis annar hugbúnaður er fá-
anlegur á íslensku, sem of langt yrði upp
að telja, en kemur þægilega á óvart. Og
þá vantar ekkert nema sólskríkjuna.
Áhrif viðmóts
’
Sýnt hefur verið
fram á að fólk,
sem lærir á tölvur
á móðurmáli sínu, er
fljótara að læra og skilur
betur hvernig skipanir
vinna saman.
El
ín
Es
th
er
Málið
Já, það? Bíddu,
ég ætla fyrst að
seiva fælnum á
desktoppinn...
Nei, ég er
með XP bara.
Nei, sko,
vista skrána á
skjáborðið?
Ertu búinn
að vista?
Tungutak
Baldur Sigurðsson
balsi@hi.is
S
tjórnarskrá lýðveldisins Íslands
verður flutt í Hafnarborg í dag
klukkan 15 sem tónlistar- og
myndlistargjörningur. Flutning-
urinn tekur um 40 mínútur og að honum
loknum verður opnuð sýning höfunda
verksins, listamannanna Libiu Casto og
Ólafs Ólafssonar, þar sem myndbands-
verk með sama titli skipar meginsess.
Myndbandsverkið, sem er upptaka frá
flutningi þess í sjónvarpssal, verður síðan
flutt í Sjónvarpinu á miðvikudaginn
kemur, 16. febrúar og endursýnt sunnu-
daginn 20. febrúar.
Upphaf verksins má rekja til ársins
2007 er þau Libia og Ólafur fengu Karó-
línu Eiríksdóttur tónskáld til liðs við sig
og báðu hana að semja tónverk við 81
grein stjórnarskrár Íslands. Verkið var
fyrst flutt á Akureyri árið 2008 og var
tónlist Karólínu við þennan grundvall-
arlagatexta tilnefnt til íslensku tónlistar-
verðlaunanna það ár. Verkið er flutt af
kammerkórnum Hymnodiu undir stjórn
Eyþórs Inga Jónssonar, ásamt einsöngv-
urunum Ingibjörgu Guðjónsdóttur og
Bergþóri Pálssyni, Tinnu Þorsteinsdóttur
píanóleikara og Gunnlaugi Torfa Stef-
ánssyni kontrabassaleikara. Sýningar-
stjóri er Hanna Styrmisdóttir.
Tónlist Karólínu eins og ferðalag
Libia Castro, sem er spænsk, og Ólafur
Ólafsson hafa starfað saman frá árinu
1997. Þau eru þekkt fyrir verk sem ein-
kennast af opnum og gagnrýnum vinnu-
brögðum þar sem listamennirnir takast á
við spurningar úr samtímanum, sem þau
greina og setja fram í listrænni útfærslu.
Þau hafa sýnt víða og verða fulltrúar Ís-
lands á Feneyjatvíæringnum í sumar.
Í verkinu fá áhorfendur að kynna sér
efni stjórnarskárinnar gegnum listræna
framsetningu og jafnframt gefst tækifæri
til að velta fyrir sér ýmsum formrænum
og hugmyndalegum möguleikum sem
standa listamönnum til boða.
„Tónlist Karólínu er eins og ferðalag
sem spannar ólíkar tilfiningar,“ segir
Libia þegar þau Ólafur gera hlé á upp-
setningu sýningarinnar til að ræða bak-
grunn og eðli hennar. „Ákveðin spenna
myndast milli tilfinningaríkrar tónlistar-
innar og textans, sem er hreinn og klár
og býr ekki yfir miklum tilfinninga-
sveiflum.“
Þau segja að þegar verkið var sýnt á
Akureyri árið 2008 hafi þau strax rætt
um að ákjósanlegt væri að setja það líka
upp á Reykjavíkursvæðinu auk þess sem
þau langaði að taka flutninginn upp á
myndband og fá að sýna í sjónvarpi, eins
og nú hefur gengið eftir.
„Það eru nokkrar ástæður fyrir því að
við byrjuðum að vinna með stjórnar-
skrána en það ætti samt ekki að koma á
óvart að sjá okkur vinna með þetta plagg
á okkar hátt,“ segir Ólafur. „Þetta kom í
framhaldi af verki sem við gerðum á ár-
unum 2005-2006, Ó heilaga tímanna
þúsund!, en það var fyrsta verkið okkar
með tónlist. Þá unnum við með þjóð-
sönginn og breyttum uppröðun orðanna
með litlum leik og útkoman var í anda
titilsins. Verkið var flutt af Hrólfi Sæ-
mundssyni söngvara í Kolaportinu og
tekið þar upp.
Með því að breyta röð orðanna kom út
absúrd skáldskapur sem við töldum
verða illskiljanlegan en staðreyndin er
samt sú að þau orð í textanum sem hafa
sterka trúarlega og rómantíska merkingu
stóðu samt alltaf út úr.
Rétt eins og stjórnarskráin er nú flutt
sem myndverk, þá höfum við gjarnan
unnið á mörkum hins hefðbundna rýmis
listarinnar og almenningsrýmis. Við
vildum flytja Ó, heilaga tímanna þús-
und! í almenningsrými og hér á landi er
hvergi að finna viðlíka menningarlegan
fjölbreytileika og í Kolaportinu.“
Þau Libia og Ólafur komust þarna að
því að þeim þótti áhugavert að blanda
tónlist við sýn þeirra, tilfinningarnar
sem tónlistin miðlar tengjast umfjöll-
unarefnum á forvitnilegan hátt.
„Tónlist er vinsæl og nær til fólks á
annan hátt en sjónlistir,“ segja þau. „Við
Listin getur
verið eins og
límleysir
„Þegar tekið er á viðfangsefni sem ekki hefur
verið álitið listrænt og því breytt í listrænt verk,
þá mun fólk alltaf upplifa það á nýjan hátt,“ segja
Libia Castro og Ólafur Ólafsson. Í dag verður
flutt verk þeirra sem byggist á stjórnarskrá Ís-
lands, við tónlist Karólínu Eiríksdóttur.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
Lesbók