SunnudagsMogginn - 16.10.2011, Blaðsíða 36

36 16. október 2011
Ferðalög
Þ
arna er vændishúsið,“ segir
leiðsögumaðurinn og bendir út
um gluggann á rútunni. Allir líta
við í sætum sínum, gáttaðir á að
þetta skuli frekar fámáll fararstjórinn ein-
mitt þurfa að upplýsa. Það er ekki alveg
ljóst hvert hann er að benda og enginn
spyr hvaða hús nákvæmlega maðurinn
eigi við. Og auðvitað er engin ástæða til að
rifja þetta atvik upp úr útsýnisferð um
Arkangelsk nema til að ná athygli lesand-
ans.
Arkangelsk liggur við ána Norður-
Dvínu, sem rennur í Hvítahaf. Í rússneska
heimsveldinu var aðgangur að opnu hafi
mikilvægur, en þrátt fyrir að ná yfir ellefu
tímabelti hafa Rússar alltaf átt í vandræð-
um með að koma sér upp höfnum, sem
væru opnar allan ársins hring og veittu
aðgang að úthafi. Arkangelsk hefur því
gegnt mikilvægu hlutverki í aldanna rás,
þótt fyrir tíma kjarnorkuknúinna ísbrjóta
hafi ekki verið hægt að stunda siglingar
þaðan allan ársins hring.
Á slóðum Þóris hunds
Arkangelsk liggur þar sem norrænir menn
kölluðu Bjarmaland og segir Snorri
Sturluson frá því að þangað hafi Þórir
hundur frá Hálogalandi farið í víking og
átt viðskipti við heimamenn.
Á sextándu öld fyrirskipaði Ívan grimmi
keisari að borg skyldi reist við Norður-
Dvínu til að komast undan yfirráðum Svía
yfir siglingum á Eystrasalti. Í Arkangelsk
var selt satín frá Amsterdam, flauel frá
Feneyjum, vefnaðarvörur frá London og
teppi frá Danzig og til baka fóru skip hlað-
in timbri og loðfeldum.
Á fyrri hluta átjándu aldar ákvað Pétur
mikli hins vegar að verslun og viðskiptum
skyldi beint til Pétursborgar og fyrirskip-
aði að í Arkangelsk mætti ekki taka við
vörum umfram þarfir íbúa á svæðinu.
Vegur borgarinnar átti þó eftir að vaxa á
ný þegar lestarteinar voru lagðir frá
Moskvu og vægi timburútflutnings jókst á
nítjándu öld. Timburvinnsla og papp-
írsframleiðsla er enn ein helsta atvinnu-
grein borgarinnar og sér reyk leggja yfir
borgina úr pappírsmyllunum.
Arkangelsk var vígi hvíta hersins í bar-
áttunni við bolsévika á árunum 1918 til
1920. Í heimsstyrjöldinni síðari varð borg-
in ásamt Múrmansk helsti áfangastaður
skipalesta bandamanna með vistir til að
hjálpa Sovétmönnum í baráttunni við
Þjóðverja.
Borgin er falleg, en um margt virðist
tíminn þar þó hafa staðið í stað og sú til-
finning vaknar að lítið hafi breyst frá
hruni Sovétríkjanna. Munurinn á Arkang-
elsk og Moskvu er sláandi og greinilegt
hvert peningarnir fara. Þeir flæða um höf-
uðborgina, en seytla í mesta lagi til ann-
arra borga Rússaveldis og þegar komið er
1500 kílómetra norður af Moskvu er flæðið
orðið ansi tregt.
Nú binda menn hins vegar miklar vonir
við möguleikana, sem skapast við bráðn-
un íshettunnar á norðurpólnum. Vonast
er til þess að Arkangelsk verði miðstöð
siglinga, hversu raunhæft sem það er. Nú
þegar eru næststærstu skipasmíðastöðvar
heims í Severodvinsk, sem er nokkra tugi
kílómetra norðan við Arkangelsk.
Sérstakur stíll timburhúsa
Arkangelsk er þekkt fyrir sérstakan stíl
timburhúsa og er eitt húsið þar sagt hæsta
íbúðarhús, sem reist hefur verið úr timbri.
Mörgum þessara húsa hefur því miður
verið illa haldið við, en engu að síður
leynir glæsileiki þeirra sér ekki.
Ferðalangurinn getur þurft að hafa fyrir
því að bjarga sér á þessum norðlægu slóð-
um. Ekki er gefið að fólk tali ensku, en það
er allt af vilja gert að skilja. Ekki er heldur
verra að glöggva sig á kirilíska letrinu áður
en haldið er til Rússlands þannig að hægt
sé að lesa götuheiti og nöfn.
Tíðindamaður Sunnudagsmoggans
gerði ekki úttekt á skemmtanalífi borg-
arinnar, en rambaði þó inn á stað sem
heitir Fidel þar sem Castro og byltingar-
hetjur Kúbu prýða veggi. Í hátölurunum
hljómaði hins vegar taktföst, rússnesk
diskótónlist, sem þróttmikil, rússnesk
ungmenni dönsuðu við af krafti og sungu
hástöfum.
Hótel Bélomorskaja er foldgnátt og
klossað, reist á sovéttímanum og það sést.
Ódýrustu herbergin kosta um þúsund
rúblur, um 3,700 krónur. Kannski væri
best að hafa sem fæst orð um morgunmat-
inn, sem var innifalinn. Fyrsta daginn var
soðinn fiskur með soðnum kartöflum á
floti í smjöri, annan daginn kjötbolla með
makkarónum og tómatsósu og þann þriðja
hafragrautur. Það hefði ekki verið í frá-
Falleg, útskorin gluggaumgjörð á dæmi-
gerðu timburhúsi í Arkangelsk.
Á brúarhandrið rétt við Norður-Dvínu hafa elskendur hengt lása með nöfnum sínum til stað-
festingar ást sinni. Þessi siður hefur breiðst hratt úr um borgir heims.
Timburhús eru dæmigerð fyrir byggingarstílinn í Arkangelsk. Þau hafa greinilega verið
glæsileg á sínum tíma og halda ákveðnum sjarma þótt þeim hafi verið haldið illa við.
Erkiengill í
Bjarmalandi
Arkangelsk er ekki í alfaraleið ferðalanga og
borgin ber því vitni að þar sé margt óbreytt síðan
á tímum Sovétríkjanna. En borgin í Bjarmalandi
hefur sinn sjarma, þótt rétt sé að varast hafra-
grautinn.
Texti og myndir: Karl Blöndal kbl@mbl.is
Stoltur brúðgumi sveiflar brúði sinni. Verið var að mynda fimm brúðhjón á sama blettinum,
sama föstudagseftirmiðdaginn fyrir utan kirkju himnafararinnar á bökkum Norður-Dvínu.
Hótel Bélomorskaja var reist á Sovéttím-
anum. Ekki er mælt með morgunmatnum.