Morgunblaðið - 20.09.2010, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. SEPTEMBER 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Vandræða-gangurinninnan ríkis-
stjórnarinnar í
Magma-málinu
svokallaða virðist
engan enda ætla að
taka, eins og sjá má á skýrslu
þeirri sem sérstök nefnd for-
sætisráðherra um málið skilaði
fyrir helgi.
Aðdragandi málsins eru
harðar deilur innan ríkisstjórn-
arinnar um afstöðu til orkunýt-
ingar annars vegar og um
Magma-málið sérstaklega hins
vegar. Í lok júlí var um það bil
að sjóða upp úr innan ríkis-
stjórnarinnar vegna málsins og
forystumenn hennar voru ráð-
þrota. Þá greip forsætisráð-
herra til þess bragðs að skipa
nefnd til að fara yfir málið, en
nefndin hafði þó enga stjórn-
skipulega stöðu og engar sér-
stakar heimildir til rannsóknar.
Tilkynnt var um skipan
nefndarinnar hinn 27. júlí sl. og
áhersla lögð á að hún skilaði
áliti um það bil tveimur vikum
síðar. Þrátt fyrir tímapressuna
tók forsætisráðherra sér viku í
að skipa nefndina og gerði það
3. ágúst. Nokkrum dögum síð-
ar, hinn 9. ágúst, var tilkynnt
um breytingu á nefndarskip-
aninni og einum nefndarmanna
vísað úr nefndinni, eða „fallið
frá því að skipa hann í nefnd-
ina“, eins og það var orðað.
Þegar þarna var komið sögu má
ætla af því sem fram kom að
forsætisráðherra hafi verið
orðið ljóst að umræddur nefnd-
armaður væri ráðherranum
ósammála um málið og gæti því
orðið til óþæginda í nefndar-
starfinu.
Við lestur skýrslu nefndar-
innar sést að vandræðagang-
inum lauk ekki þarna, því að
nefndin, sem hafði átt að skila
af sér með hraði, fékk ekki er-
indisbréf fyrr en 27. ágúst, eða
heilum mánuði eftir að tilkynnt
hafði verið að hún yrði skipuð.
Það þarf því ekki að undra að
álit nefndarinar hafi komið síð-
ar en ríkisstjórnin hafði talað
um þegar málið var
henni sem erfiðast.
Föstudaginn 17.
september, um
mánuði eftir þau
upphaflegu tíma-
mörk sem ráð-
herrar höfðu talað um, skilaði
nefndin svo áliti sínu. Þetta álit
átti að skera ríkisstjórnina nið-
ur úr snörunni, en hún hafði tal-
ið að með því að skipa nefnd
gæti hún komist hjá því að taka
á þessu erfiða máli. Allt fór hins
vegar á annan veg. Niðurstöður
nefndarinnar svara alls ekki
þeim spurningum sem ríkis-
stjórnin þurfti að fá svar við í
lok júlí. Nú, tveimur mánuðum
síðar, er málið á byrjunarreit.
Nefndin segist enga augljósa
annmarka sjá „á þeim samn-
ingum sem hún fékk aðgang að“
og nefndin sér ekki betur en
Magma Energy Sweden AB
hafi verið „stofnað með lög-
mætum hætti í Svíþjóð“. En
ekki hvað? Hefur einhver hald-
ið öðru fram?
Þau álitamál sem uppi voru,
meðal annarra hvort stofnun
fyrirtækisins í Svíþjóð væri
málamyndagerningur og hvort
farið hefði verið á svig við lög
við kaup hins kanadíska
Magma á hlutnum í HS Orku,
eru í nákvæmlega sömu stöðu
eftir skýrslu nefndarinnar og
þau voru fyrir. Nefndin dregur
álitamálin saman, fjallar um
þau og bendir á þætti sem sýna
í raun hve vafasamur umrædd-
ur gerningur er. Nefndin bend-
ir einnig á gagnstæð atriði og
segir svo að það sé ekki á sínu
færi að kveða upp úr um helstu
álitamálin, það verði dómstólar
að gera.
Í stað þess að ríkisstjórninni
tækist að láta nefndina skera
sig niður úr snörunni, tókst
henni aðeins að kaupa sér
gálgafrest með nefndarskip-
uninni. Ríkisstjórnin stendur
nú frammi fyrir nákvæmlega
sama vanda og í lok júlí, en
munurinn er sá að hún hefur
með vandræðagangi sínum sóað
tveimur mánuðum til einskis.
Nefndin skar stjórn-
ina ekki niður úr
snörunni, hún veitti
aðeins gálgafrest}
Á byrjunarreit
Magnús OrriSchram,
fulltrúi Samfylk-
ingarinnar í þing-
mannanefnd sem
fjallaði um skýrslu
rannsókn-
arnefndar Alþingis, fann að
því á þingi fyrir helgi að um-
ræðan væri „farin að snúast
um formið“. „Ætlum við að
festa okkur í forminu hér?“
spurði hann þegar þingmenn
vildu sjá álit sérfræðinga áður
en þeir tækju afstöðu til
ákæra á hendur fv. ráðherr-
um.
Var ekki skort-
ur á formfestu
meðal athuga-
semda rannsókn-
arnefndarinnar?
Og vill ekki Magn-
ús Orri ákæra
menn fyrir það meðal annars
að hafa ekki fylgt forminu?
Kröfur um formfestu eru
stundum óraunsæjar og eiga
ekki alltaf við. Þegar Alþingi
fjallar um ákæru á hendur fv.
ráðherrum og getur tekið sér
þann tíma sem þarf hlýtur
hins vegar að vera sjálfsagt að
farið sé að öllum reglum.
Er vilji til að ýta
reglum til hliðar svo
ná megi fram
ákærum? }
Óvænt kvörtun um form
Þ
að eru mikil pólitísk tíðindi, að
fulltrúar Samfylkingarinnar í þing-
mannanefndinni skyldu vilja draga
Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur
fyrir landsdóm, en undanskilja
Björgvin G. Sigurðsson.
Ekki aðeins vegna þess að Ingibjörg Sólrún
var formaður Samfylkingarinnar og forystu-
maður í rúman áratug, heldur vegna þess að í
skýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis er ekki
talið að hún hafi gerst sek um mistök eða van-
rækslu – og það er niðurstaða þeirrar skýrslu
sem var til umfjöllunar í nefndinni.
Rannsóknarnefnd Alþingis taldi hinsvegar,
að Björgvin hefði sem viðskiptaráðherra, þar
með yfirmaður bankamála og fjármálaeftirlits,
gerst sekur um mistök og vanrækslu.
Af hverju snýr Samfylkingin öllu á hvolf?
Ég tók viðtal við Össur Skarphéðinsson þegar hann tók
við sem iðnaðarráðherra í sögulegri ríkisstjórn Sjálfstæð-
isflokks og Samfylkingar vorið 2007. Þá lýsti hann því, að
sættir hefðu tekist á milli sín og Ingibjargar Sólrúnar eftir
harðvítug átök um formannsstól Samfylkingarinnar.
„Átökin kringum kjörið voru heiftarleg. Vissulega hafði
það áhrif á samskipti okkar og það voru vitaskuld pólitísk-
ar væringar í kringum formannskjörið, sem voru bæði
okkur og fjölskyldu okkar þungbærar. Það er ekki hægt
að líta framhjá því að við erum nátengd og alin upp á sama
pólitíska róluvellinum. En ég er bara þannig gæi að ég
dvel ekki við slíkt.“
Þegar við spjölluðum saman í tengslum við
viðtalið nefndi hann sem eina ástæðu þess að
hann teldi að sættir hefðu tekist, að Ingibjörg
Sólrún hefði gert Björgvin að viðskiptaráð-
herra, því hann hefði verið einn ötulasti banda-
maður sinn í formannskjörinu. Það er freist-
andi að álykta, að það sé enginn sérstakur vilji
fyrir því hjá Össuri að draga liðsforingjann í
stuðningsliði sínu fyrir landsdóm.
En getur verið að grunnt hafi verið á sáttum
Össurar og Ingibjargar Sólrúnar?
Varla er fléttan sú að draga Ingibjörgu Sól-
rúnu fyrir landsdóm, en undanskilja Björgvin,
í þeirri von að hún verði sýknuð af því sem
Björgvin ber ábyrgð á samkvæmt rannsókn-
arskýrslunni? Og þar með geti Samfylkingin
hvítþvegið sig?
Í öllu falli verður fróðlegt að fylgjast með
því, hvernig málum vindur fram á Alþingi.
Eftir stendur nokkuð, sem Jóhanna Sigurðardóttir og
Össur verða að horfast í augu við, að þegar árin 2006 til
2008 eru til skoðunar, þá eiga mistökin og vanrækslan sér
stað á árinu 2008. Á þeim tíma var Samfylkingin í ríkis-
stjórn og þau sátu bæði við ríkisstjórnarborðið.
Jóhanna var raunar í samráðshópi um ríkisfjármál,
„súperráðherrahópnum“ eins og aðstoðarmaður við-
skiptaráðherra orðaði það. Öll voru þau upplýst um fund-
ina með stjórn Seðlabankans, samkvæmt bréfi Ingibjarg-
ar Sólrúnar til þingmannanefndarinnar.
Og öll komu þau af fjöllum. pebl@mbl.is
Pétur
Blöndal
Pistill
Pólitík með fléttur
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Andri Karl
Jón Pétur Jónsson
Í
slenskt samfélag líður ekki
kannabisræktun, sölu og
dreifingu. Þetta eru skila-
boðin sem Hæstiréttur
sendi frá sér fyrir helgi þeg-
ar kveðnir voru upp tveir dómar yfir
kannabisræktendum. Þeir voru
þyngdir verulega og taldi rétturinn
ekki tilefni til að skilorðsbinda refs-
ingarnar – annað en Héraðsdómur
Reykjavíkur. Um stefnubreytingu er
því að ræða í þessum málum.
Stórtækir kannabisræktendur
hafa hingað til getað búist við að
verða dæmdir í nokkurra mánaða
fangelsi og refsingin bundin skilorði,
ekki síst þegar enginn sakarferill er
að baki. Stefán Eiríksson, lögreglu-
stjóri höfuðborgarsvæðisins, sagðist
í samtali við Morgunblaðið í október
á síðasta ári vera þeirrar skoðunar
að horfa ætti til þess hvað mögulega
mætti framleiða af kannabis á hverj-
um stað. „Og það er ekki aðeins
magnið sem gefur það til kynna held-
ur umbúnaðurinn í kringum rækt-
unina,“ sagði hann og benti einnig á
að það væri ekki staðan í dag.
Mat lagt á umfang
Í þessu ljósi er athyglisvert að
skoða hina nýföllnu dóma Hæsta-
réttar. Þó svo að ekki hafi endilega
verið metið hversu mikið hægt var
að framleiða á staðnum var Þór-
oddur Sveinsson, lektor við
Landbúnaðarháskóla Íslands, dóm-
kvaddur til að leggja mat á umfang
ræktunarinnar og það eftir að dómur
gekk í héraði.
Í öðru málanna var karlmaður
ákærður fyrir að hafa haft í vörslu
sinni í sölu og dreifingarskyni 322
kannabisplöntur. Hann var dæmdur
í þriggja mánaða skilorðsbundið
fangelsi í Héraðsdómi Reykajvíkur.
Í dómi Hæstaréttar segir: „Þá kem-
ur fram hjá matsmanni að hver full-
vaxin og vel ættuð kvenkynsplanta
ræktuð í mold innandyra við kjör-
aðstæður gefi af sér frá 60 til 120 g af
marihuana. Þar að auki gefi hver
planta af sér um 60 til 120 g í blöðum
og stönglum. Því gætu 322 kannabis-
plöntur gefið af sér frá um 19 kg af
marihuana og 322 g af hassolíu, mið-
að við 60% innihald tetrahydroc-
annabinols, THC.“
Við ákvörðun refsingar var litið
til eðlis og umfangs brotsins: „Brotið
var vel skipulagt og þurfti ákærði að
koma sér upp sérútbúnu húsnæði og
leggja vinnu í ræktun þeirra plantna
sem um ræðir. Þótt ræktunin hafi
ekki verið langt komin er upp komst
um brot ákærða og nokkuð hafi
skort á að fíkniefnin hefðu náð því
magni og styrkleika sem að var
stefnt var um að ræða umfangsmikla
framleiðslu á fíkniefnum í sölu- og
dreifingarskyni.“ Að því sögðu var
maðurinn dæmdur í tólf mánaða
fangelsi og var refsingin ekki skil-
orðsbundin.
Um alvarleg brot að ræða
Stefán Eiríksson lögreglustjóri
segir þetta jákvætt. „Mér sýnist
Hæstiréttur vera að senda út skýr
skilaboð um að þarna séu á ferðinni
brot sem eru alvarleg. Við höfum
verið að benda á þetta, því dómstólar
hafa tekið mjög hart á málum þar
sem t.d. var verið að framleiða am-
fetamín. Þeir virðast vera að færa
sig yfir á þá braut að þegar menn eru
að rækta hass þá er ekki bara verið
að horfa til þess sem er gert upptækt
heldur til þess sem stendur líka til að
gera. Þarna eru menn að fara að
framleiða, í einhverjum tilvikum,
mikið magn miðað við umfangið á
þessu öllu saman.“
Ljóst er því, að kannabisrækt-
endur sleppa ekki lengur með
fingraáslátt og töpuð tæki.
Morgunblaðið/Júlíus
Kannabisræktun Lögreglan hefur verið fundvís á kannabisræktanir. Lög-
reglustjóri segir þó enga áberandi aukningu á allra síðustu mánuðum.
Skýr skilaboð send
til kannabisræktenda
Hvað gerðu mennirnir af sér?
Báðir ræktuðu þeir kannabis-
plöntur. Þegar þeir voru hand-
teknir var annar þeirra með í
vörslu sinni samtals 204
plöntur og 414,3 g af kanna-
bislaufum en hinn 322 plöntur.
Hvaða refsingu hlutu þeir í
héraðsdómi?
Héraðsdómur Reykjavíkur
dæmdi báða menn til þriggja
mánaða fangelsisvistar en batt
refsinguna skilorði til tveggja
og þriggja ára.
Hver var endanleg refsing?
Hæstiréttur dæmdi annan
manninn í átta mánaða fang-
elsi og hinn í tólf mánaða fang-
elsi.
Hvers vegna fékk annar
mannanna styttri dóm?
Hæstiréttur leit til þess í máli
þess sem styttri dóm hlaut, að
honum var einungis gefin að
sök varsla fíkniefna og ræktun
plantna án þess að það hafi
verið í sölu- og dreifingarskyni.
Hinn var einnig dæmdur fyrir
sölu og dreifingu.
Eru menn enn að rækta?
Lögregla stöðvaði tvær kanna-
bisræktanir í síðustu viku og
fann 460 plöntur.
Spurt&Svarað