Morgunblaðið - 06.10.2010, Blaðsíða 22

22 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. OKTÓBER 2010
Kynni okkar Kristins hófust haust-
ið 1970, þegar ég hóf nám í Mennta-
skólanum að Laugarvatni, sama
haust og hann tók við skólameistara-
embættinu. Eftir árin þar lá leiðin
annað þar til ég hóf störf sem kennari
við skólann haustið 1986. Eftir það
starfaði ég með Kristni þar til hann
lét gott heita. Þar með lauk samskipt-
um okkar hreint ekki, þar sem hann
og Bubba sóttu skólann oft heim síð-
an og í gegnum veru Bubbu í Skál-
holtskórnum héldu samskiptin einnig
áfram.
40 ára kynni, sem aldrei bar
skugga á, skilja eftir sig mynd af ein-
staklega heilsteyptum manni, sönn-
um húmanista með leiftrandi kímni-
gáfu. Þarna fór maður sem sóttist
ekkert sérstaklega eftir sviðsljósinu,
en lenti þar bara aftur og aftur, þar
sem samferðamenn gerðu þá kröfu til
hans að fá að heyra hvað hann hefði
fram að færa. Ég hugsa að ég orði það
sem svo, að af honum hafi geislað ein-
hvers konar persónulegri dýpt. Hann
var í eðli sínu fræðimaður, mikill ís-
lenskumaður og afbragðs kennari.
Aldrei varð ég var við að hann hreykti
sér, þvert á móti ástundaði hann það
að gera minna úr sjálfum sér en efni
stóðu til. Þetta kom ekki síst fram
þegar hann flutti tækifærisvísur eftir
sjálfan sig, sem reyndust undantekn-
ingalaust fela í sér allt sem prýðir
góðan kveðskap.
Ég reikna ekki með að það hafi ver-
ið einfalt mál fyrir Kristin að taka við
stjórn Menntaskólans að Laugar-
vatni þegar hann var rétt að verða 33
ára að aldri. Unga fólkið á árunum í
kringum og upp úr 1970 var nú ekki
beinlínis það meðfærilegasta sem
sögur fara af. Þetta voru árin þegar
ungdómurinn var talsvert uppreisn-
argjarnari og gagnrýnni en nú er. Við
þær aðstæður hlýtur að hafa reynt á
ungan mann að halda utan um svo
stórt heimili sem þarna var um að
ræða. Lífsförunautur hans, hún
Bubba, var án efa betri en enginn í að
styðja hann í erilsömu og krefjandi
starfi. Það má kannski líta svo á, að
fyrsti áratugurinn hans við skóla-
stjórnina hafi verið nokkurskonar
eldskírn. Eftir það vil ég fullyrða að
hann hafi verið skólinn og skólinn
hann. Þeir eru orðnir margir nem-
endur hans, sem nú minnast hans fyr-
ir þau áhrif sem hann og skólinn
höfðu á líf þeirra. Mér fannst það allt-
af með ólíkindum, en samt lýsandi
fyrir þá persónulegu nánd sem ein-
kenndi skólabraginn, og hvernig
Kristinn nálgaðist starf sitt, að hann
hafði ávallt á hraðbergi nöfn allra
nemenda, hvort sem þeir voru í skól-
anum eða horfnir á braut.
Þó svo veikindi hafi sett eitthvert
strik í reikninginn síðustu árin var
Kristinn ekkert á því að láta það aftra
sér. Þar er mér sérstaklega minnis-
stæð framganga hans í Ítalíuferð
Skálholtskórsins fyrir nokkrum ár-
um, þar sem hann reyndist enginn
eftirbátur þeirra sprækustu.
Ég minnist góðs samferða- og sam-
starfsmanns með hlýju og virðingu.
Páll M. Skúlason
Ég kveð nú hinstu kveðju Kristin
Kristmundsson kollega minn til
margra ára, fyrrum skólameistara og
kennara minn, með þakklæti og virð-
ingu fyrir góð kynni og eftirminnileg.
Kristinn kunni öðrum fremur list
Kristinn
Kristmundsson
✝ Kristinn Krist-mundsson, fyrrv.
skólameistari
Menntaskólans að
Laugarvatni, fæddist
á Kaldbak í Hruna-
mannahreppi 8. sept-
ember 1937. Hann
lést á gjörgæsludeild
Landspítala – há-
skólasjúkrahúss 15.
september 2010.
Útför Kristins var
gerð frá Skálholts-
dómkirkju 2. október
2010. Jarðsett var á
Laugarvatni
endurþögunnar í sam-
ræðulistinni og eru
mér mjög eftirminni-
leg orð hans um ís-
lenska lambagrasið
sem hann hafði í hug-
skoti sínu sem feg-
urstu kraftbirtingar-
mynd íslenskrar
menningar sem sigrað
gat harðræði lofthæð-
arinnar yfir sjávar-
máli jafnt sem
þrengstu vaxtarskil-
yrði við rýr jarðgæði í
holtum og hæðum.
Alltaf þegar ég minnist Kristins þá
heyri ég enduróm lýsingar hans á
lambagrasinu undir ljóðlínu Jónasar
Hallgrímssonar. Þar ofan á lá dálæti
hans á hógværð, lítillæti og hófsemd
nátengt fegurð og innri styrk hins
smágerða sem kunni sér hóf og til-
litssemi gagnvart hinu stórvaxna og
kröfuharða. Hið víðfaðma minni
hans á ritum bókmenntanna, orð-
rétt, var frægt og kunnáttu sína á
ljóðatextum margsannaði hann í
góðum félagsskap.
Framsögumaður var hann slíkur
að enginn var hans jafningi. Minnist
ég upplesturs hans úr Grettissögu í
Drangey sem töfrum var líkastur.
Hrynjandin var slík að mátti trúa að
hún væri dregin úr dýpstu rótum ís-
lenskrar tungu, stígandi og fallandi
hljómsetningu með göldrum líkustu
kúnstpásum var varpað fram af slíku
listfengi svo sviðsetning atburða
varð auðveldlega endurlifuð af
áheyrendum. Og röddin sjálf var
björt og burðug. Kristinn hafði tiltrú
á að heimvistir framhaldsskólanna
gæti verið uppeldisvirkjun mögnuð
og sterk ef réttleg umgjörð væri fyr-
ir hana fundin. Áttum við skóla-
meistarar, sem höfðum heimvistir á
okkar snærum, fundi um það á
Laugarvatni og nokkrum öðrum
stöðum um árabil en allt var þar það
bundið fjármögnun eins og aðrar
virkjanir, en við skólameistarar
sáum það öðrum augum en ráðu-
neytismenn hver arðurinn yrði eins
og gjarnt er um virkjunaráform hér
á landi. En eftirminnilegt er hið opna
og bjarta heimili þeirra Rannveigar
og hversu heimilisbragur þeirra
hjóna var samstilltur í tilgerðarleysi
sínu og örlæti. Ég minnist þess á
unglingsárum mínum að hafa gengið
um slóðir skólans á Laugarvatni með
Jóhanni Hannessyni skólameistara,
þeim djúpvitra skólameistara, og
rætt við hann um málefni æskunnar
og sé í einni mynd þann samstæða
veruleika að Menntaskólinn á Laug-
arvatni hefur átt þeirrar gæfu að
njóta, að hafa notið starfskrafta
þeirra manna, sem best eru kjörnir
til þess að leiða það æskulýðsstarf,
sem þar má helst kjósa íslenskri þjóð
allt fram á þessa daga. Við Kristinn
hittumst síðast við jarðarför sam-
herja okkar Jóns Böðvarssonar.
Blessuð sé minning Kristins Krist-
mundssonar.
Jón Friðberg Hjartarson.
Það var haustið 1978 sem ég
kynntist fyrst Kristni skólameistara.
Ég kom þá sem nýnemi með foreldr-
um mínum 16 ára gamall til að setj-
ast á skólabekk í ML og að fara að
heiman í fyrsta skipti. Það var mikil
áskorun fyrir ungan dreng og sjálf-
sagt að blendnar tilfinningar hafi
barist í brjósti. Djúp og róleg rödd
skólameistara og hlýlegt og traust
handtak hans, sem auk þess virtist
gerþekkja hvert barn og foreldra,
blés fljótlega öllum efasemdartil-
finningum á braut. Næstu fjögur ár
eru einhver eftirminnilegustu ár lífs
míns. Samnemendur, kennarar,
heimavistin, umhverfið, Kristinn og
já, Rannveig kona hans sem ævin-
lega er nefnd Bubba, sáu til þess að
þessi mótunarár eru full jákvæðra,
skemmtilegra minninga. Ég get full-
yrt að þau hundruð ungmenna sem
fóru í gegnum ML á árum Kristins
sem skólameistara geta sagt sömu
sögu.
Síðan þá hef ég átt þess kost að
koma með nýnema í Menntaskólann
að Laugarvatni, sem aðstandandi
yngri systkina, foreldri barna minna
og alltaf jafn viss um að ungmennið
eigi í vændum örugg, skemmtileg og
fræðandi mótunarár á Laugarvatni,
vitandi vits að Kristinn og Bubba
héldu utan um allan hópinn eins og
stóra fjölskyldu.
Það var einmitt stjórnunarstíll
Kristins. Allan sinn skólameistarafer-
il gerði hann sér sérstakt far um að
kynnast hverjum og einum og að
þekkja bakgrunn hvers nemanda,
fjölskyldu og uppruna. Þessi þekking
gerði honum kleift að stjórna þessu
stóra heimili, sem var um 200 nem-
endur þegar flest var, með mildileg-
um hætti húsbónda á stóru heimili. Í
því verkefni held ég að þáttur Bubbu
hafi verið stór.
En Kristinn var ekki bara stjórn-
andi heldur var hann afburða ís-
lenskumaður og kennari. Vald hans á
íslenskri tungu og þekking hefur án
efa stuðlað að áhuga margra nem-
enda hans á íslenskum fræðum.
Menntaskólinn að Laugarvatni hefur
frá upphafi státað af afburða fræði-
mönnum á íslenskri tungu og þar hélt
Kristinn fánanum vel á lofti.
Mér hlotnaðist síðar sá heiður að
sitja í skólastjórn ML og vera for-
maður hennar á síðustu árum Krist-
ins í starfi og vil ég nota þetta tæki-
færi til að þakka þá innsýn og
handleiðslu sem Kristinn veitti mér
þá sem fyrr.
Elsku Bubba, Ari Páll, Kristrún,
Sigurður, Jónína og fjölskyldur megi
góður Guð styrkja ykkur í sorginni.
Minningin lifir um góðan mann.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum)
Sigurður Ingi Jóhannsson, fyrr-
um nemandi og fyrrverandi for-
maður skólastjórnar ML.
Kristinn Kristmundsson gegndi
stöðu skólameistara Menntaskólans
að Laugarvatni lengur en nokkur
annar, eða í rúm þrjátíu ár. Ekki er
ósennilegt að hann hafi útskrifað 2 af
hverjum 3 stúdentum frá ML og því
margir sem minnast hans með hlý-
hug. Að stýra heimavistarskóla er
töluvert strembnara en að stýra
menntaskóla þar sem nemendur fara
til síns heima að skóladegi loknum. Á
heimavist ML voru oft hátt í 200 nem-
endur og endanleg ábyrgð á hópnum
hvíldi að sjálfsögðu á herðum skóla-
meistara.
Margir foreldrar eiga fullt í fangi
með einn ungling og því ljóst að það
þurfti töluverða stjórnkænsku til að
hafa hemil á tugum tápmikilla og
uppátækjasamra krakka á aldrinum
15-20 ára. Þá kænsku hafði Kristinn
til að bera því hann var hæfilega
strangur en kunni að taka í taumana
þegar á þurfti að halda. Traustið sem
hann bar til nemenda kallaði á sjálfs-
ábyrgð enda lærðist okkur fljótt að
við vorum ekki lengur börn heldur
„fullorðnir “ einstaklingar sem bárum
ábyrgð á eigin gjörðum og sú lexía
varð okkur dýrmætt veganesti.
Kristinn bar hag nemenda mjög
fyrir brjósti og fylgdist grannt með
námsframmistöðu hvers og eins. Þeir
sem slógu slöku við fengu föðurlega
áminningu og ráðleggingar um
hvernig bæta mætti árangurinn sem
oftast dugði til að koma viðkomandi á
beinu brautina. En Kristinn gerði sér
líka glögga grein fyrir því að félagslíf-
ið var jafn mikilvægur hluti lærdóms-
og þroskaferlis okkar krakkanna og
námsbækurnar og studdi því dyggi-
lega við þann þátt skólastarfsins. Þá
er ekki aðeins átt við stærri viðburði
eins og uppsetningu leikrita heldur
líka fyrirbæri eins og söngsal og gön-
gufrí enda vissi hann manna best sem
fyrrverandi nemandi að leggja þurfti
rækt við laugvetnskar hefðir. Þótt
Kristinn hafi verið yfirvaldið og sá
sem tók menn á teppið gerðist þess
þörf var hann líka sá sem nemendur
vissu að þeir gætu leitað til ef eitthvað
bjátaði á. Heimili hans og konu hans
Rannveigar, eða Bubbu, stóð öllum
opið og þar var ætíð tekið vel á móti
þeim sem bönkuðu upp á. Fyrrver-
andi nemendur nutu áfram gestrisni
þeirra hjóna þegar þeir komu á Laug-
arvatn til að halda upp á stúdents-
afmæli og morgunverðurinn sem boð-
ið var upp á daginn eftir á heimili
þeirra hjóna er sveipaður sannkölluð-
um dýrðarljóma.
Kristinn lét af störfum sem skóla-
meistari ML árið 2002. Umhyggja
hans fyrir velferð skólans minnkaði
ekkert við það og sömuleiðis var hon-
um kappsmál að Nemendasamband
Menntaskólans að Laugarvatni héldi
velli þótt aðstæður hefðu breyst.
Væntumþykja Kristins til skólans
lýsir sér einna best í veglegu framlagi
í minningarsjóð í nafni hans og Rann-
veigar sem hann stofnaði til á sjötugs-
afmæli sínu og er ætlað að styrkja
efnilega nemendur til frekara náms.
Nemendur sem njóta munu góðs af í
framtíðinni eiga eftir að minnast
Kristins með þakklæti líkt og við sem
nutum þeirra forréttinda að vera
nemendur í ML á meðan hann var
skólameistari. Við leiðarlok þökkum
við samfylgdina og sendum fjölskyldu
Kristins okkar innilegustu samúðar-
kveðjur.
F. h. stjórnar Nemel,
Halldóra Friðjónsdóttir.
Kristinn Kristmundsson skóla-
meistari er látinn. Það er lífsins gang-
ur að heyra fregnir af andlátum sam-
ferðamanna en nú fannst mér samt
nærri hoggið. Þetta hefur verið mér
hugleikið og vakið mig til þeirrar vit-
undar að skólameistarahjónin á
Laugarvatni gengu okkur mennt-
skælingum að nokkru leyti í foreldra-
stað á viðkvæmu þroskaskeiði.
Einangrunin, fámennið og nándin á
vistunum í ML skapaði allt í senn
kraftmikið og þroskandi samfélag.
Yfir þessu samfélagi voru skólameist-
arahjónin vakin og sofin. Það fór samt
ekki framhjá okkur að agasöm stjórn
og refsingar voru ekki sterkustu hlið-
ar skólameistarans. Til þess var hann
alltof ljúf manngerð, skilningsríkur á
mannlegar þarfir og umfram allt
frjálslyndur í hugsun. Og sum okkar
gengu á lagið.
Við lögðum stundum í bjór, svöll-
uðum dulítið um helgar og fórum
mjög okkar fram. En fæst af þessu
fór framhjá hinum alvakandi augum
meistara. Þegar lætin gengu úr hófi
kom hann út til okkar og sussaði okk-
ur til koju og átti enda líka til að
ganga á vistir að morgni og vekja
morgunsvæfa. Um allt þetta spunn-
ust endalausar sögur af meistara sem
var sá sem við óttuðumst og virtum.
Sjálfur á ég ljúfsára minningu frá
þvælingi eftir ball inn á ganginn hjá
fyrsta bekkjar stelpum snemma í öðr-
um bekk. Þar sátum við Vigfús heit-
inn Jónsson makindalegir inni í her-
bergi hjá tveimur stöllum, Siggu og
Lollu, þegar allt í einu er hrópað: -
Meistari er að koma, meistari er að
koma.
Við Vigfús sátum hinir rólegustu
og létum mannalega. Innan tíðar stóð
Kristinn inni á gólfi og vísuðu munn-
vik hans niður. Það kölluðum við
krakkarnir að meistari væri með
skeifu og ýktum þetta úr hófi þegar
við sögðum að hann setti upp tvær
skeifur og jafnvel þrjár þegar veru-
lega var allt úr böndum. Í þetta sinn
var það örugglega bara ein en við
þóttumst menn að meiri að vera vísað
af stelpuganginum af meistara.
Þegar við komum yfir heyrðum við
Vigfús lágt hljóðskraf inni í herbergi
Sigþórs og Bjössa. Þar sátu bekkj-
arbræður okkar. Við Vigfús vorum
sem úr víkingi og létum mikið yfir að
hafa verið hent af ganginum hjá
fyrsta bekkjar stelpunum. Til þess að
útlista þetta sem best fór ég að ganga
um gólf herbergisins og herma eftir
Kristni með kallalegum limaburði.
Uppi á vegg var pjáturskeifa til
skrauts og til þess að lýsa nú andlits-
falli Kristins skólameistara greip ég
skeifuna og gekk með hana fram og til
baka um herbergið og hafði yfir ræð-
ur. Bekkjarbræður mínir hlógu vel að
þessu en sem ég í þriðja sinn stika
þannig frá dyrum til enda í herberg-
inu hljóðnar hláturinn. Ég geng nið-
urlútur og herði mig en þegar ég fyrir
miðju herbergi reigi mig upp sé ég
hvar stendur framan við mig sá sem
ég þóttist vera að herma eftir.
Víst var Kristinn enn með munn-
svip þann sem við kenndum við hófa-
járn, en úr augum hans skein bros,
hinn hristi höfuðið lítillega og sagði
okkur góðlátlega að fara að koma
okkur í háttinn.
Upp frá þessu vorum Kristinn vin-
ir. Fyrir hönd ML-inga frá 1981 sendi
ég fjölskyldunni frá Bala okkar sam-
úðarkveðjur með þökk og virðingu.
Bjarni Harðarson.
Minningarnar hrannast upp, þegar
minn gamli, góði lærimeistari og vin-
ur er kvaddur.
Þeir voru þrír menntaskólakennar-
arnir, sem voru fengnir til að kenna
mér, þegar ég ákvað að reyna við
landsprófið og það utan skóla í fyrstu.
Það voru Ingvar Ásmundsson, Þór-
arinn Guðmundsson og Kristinn
Kristmundsson. Mig minnir það hafa
verið Ingvar, sem benti móður minni
á að tala við þennan vin sinn, þegar
vantaði íslenskukennara fyrir mig, en
þeir höfðu kennt samtímis á Laugar-
vatni, og kenndu ásamt Þórarni í MR
á þessum tíma, enda vissi Ingvar,
hvað við vorum vandlátar á kennara.
Ég var líka afar heppin, þar sem
Kristinn var annars vegar. Hann
kunni að glæða áhuga nemenda sinna
á íslensku máli og bókmenntum, svo
um munaði, og var ákaflega þolin-
móður kennari að auki. Það lá allt svo
ljóst fyrir, þegar hann skýrði út bók-
menntirnar og málfræðina fyrir
manni. Hann talaði ákaflega gott, ís-
lenskt mál og lagði áherslu á, að nem-
endur sínir legðu sig eftir því líka. Ég
hélt svo mikið upp á hann sem kenn-
ara, að ég kaus að vera í þeim bekk í
MR, sem hann kenndi í, þegar ég hóf
nám þar. Árið eftir gerðist hann
skólameistari á Laugarvatni, og ég sá
mikið eftir honum. Ég lærði meira í
bókmenntasögu og málfræði á þess-
um árum en nokkurn tíma síðan.
Kristinn var sá besti íslenskukennari,
sem ég hef haft, að öðrum ólöstuðum.
Auk þess var hann gull af manni og
ákaflega traustur vinur vina sinna.
Það var líka skemmtilegt að tala við
hann, ekki aðeins um íslenskar bók-
menntir og sagnfræði, heldur ýmis-
legt annað, og hann spurði þá gjarn-
an, hvað maður væri að gera, þá
sjaldan fundum okkar bar saman, og
mætti manni þá ævinlega með glað-
lyndi.
Hann hafði mjög sterkan og þrótt-
mikinn róm, sem skilaði sér vel, og
upplestur hans eftirtektarverðari fyr-
ir vikið, ekki síst á Íslendingasögum. Í
þessu sambandi minnist ég atviks úr
MR, þegar ég var í aukatíma í efna-
fræði hjá Þórarni uppi á Langalofti á
fyrsta ári mínu í skólanum. Í stofunni
við hlið deildarskrifstofu efnafræði-
deildar var strákabekkur. Kristinn
kom þar inn í byrjun tíma og bauð
góðan dag, en strákarnir sinntu því
lítið, enda miklar samræður í gangi.
Þeir virðast hafa einsett sér að reyna
að yfirgnæfa kennarann, en tókst það
ekki, þar sem Kristinn hækkaði róm-
inn í samræmi við tilraunir þeirra, svo
að þeir gáfust upp á endanum og
þögnuðu. Þeir höfðu lært sína lexíu af
þessu. Ég er ekki grunlaus um, að
Kristinn hafi haft lúmskt gaman af
þessu tiltæki þeirra undir niðri.
Með þakklátum huga kveð ég
þennan öðling, þegar hann er nú horf-
inn okkur sjónum, og bið honum allr-
ar blessunar Guðs í nýjum heimkynn-
um. Rannveigu og fjölskyldunni votta
ég mína dýpstu samúð.
Blessuð sé minning mæts kennara.
Guðbjörg Snót Jónsdóttir.
Kveðja frá Árnesingafélaginu í
Reykjavík
Kristinn Kristmundsson var Ár-
nesingur í húð og hár. Hann var
fæddur á bænum Kaldbak í Hruna-
mannahreppi. Hann lauk stúdents-
prófi frá Menntaskólanum að Laug-
arvatni árið 1957 og að loknu námi í
íslenskum fræðum við Háskóla Ís-
lands kenndi hann m.a. við Héraðs-
skólann að Laugarvatni og Hús-
mæðraskóla Suðurlands og gegndi
síðan starfi sem skólameistari
Menntaskólans að Laugarvatni árin
1970 til 2002 eða í þrjátíu og tvö ár.
Eftir að hann hafði lokið farsælu
starfi þar fluttist hann til Reykjavík-
ur en hafði komið sér upp sumarhúsi
skammt frá Laugarvatni.