Morgunblaðið - 10.12.2010, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 10.12.2010, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. DESEMBER 2010 Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/ Ígær kváðuhæstaréttar-dómararnir Markús Sigur- björnsson, Árni Kolbeinsson og Gunnlaugur Claes- sen upp athyglis- verðan dóm í Hæstarétti Íslands. Dómurinn fjallar um skaðsemisábyrgð og hafði í málinu verið vísað til af- stöðu Evrópudómstólsins sem hefði þýðingu um niðurstöðu málsins. Í dómi Hæstaréttar segir: „Þótt fyrir liggi í málinu að dómstóll Evrópubandalaganna hafi í dómi 10. janúar 2006 komist að þeirri niðurstöðu að ákvæði danskrar löggjafar um skaðsemisábyrgð, sem felldu skaðabótaskyldu án sakar á dreifingaraðila samhliða fram- leiðanda vöru á hliðstæðan hátt og gert er hér með lögum nr. 25/1991, væru andstæð til- skipun ráðsins 85/374/EBE verður að gæta að því að hún hefur ekki lagagildi á Íslandi. Í 3. gr. laga nr. 2/1993 er mælt svo fyrir að skýra skuli lög og reglur, að svo miklu leyti sem við á, til samræmis við EES- samninginn og þær reglur, sem á honum byggja. Slík lögskýr- ing tekur eðli máls samkvæmt til þess að orðum í íslenskum lögum verði svo sem framast er unnt gefin merk- ing, sem rúmast innan þeirra og næst kemst því að svara til sameigin- legra reglna sem gilda eiga á Evr- ópska efnahags- svæðinu, en hún getur á hinn bóginn ekki leitt til þess að litið verði fram hjá orðum íslenskra laga. Orð 10. gr. laga nr. 25/1991 um beina ábyrgð dreifingaraðila á skað- semistjóni gagnvart tjónþola hafa ótvíræða merkingu og gefa ekkert svigrúm til að hliðra þeirra ábyrgð með skýr- ingu samkvæmt 3. gr. laga nr. 2/1993.“ Sjálfsagt þykir leikmönnum þessi texti nokkuð tyrfinn en innihaldið og afstaða Hæsta- réttar er þó í senn skýr og þýð- ingarmikil og hefur ríkt for- dæmisgildi. Enda er það svo, að hefði niðurstaða Hæsta- réttar orðið önnur mætti færa fyrir því rök að Alþingi hefði gengið gegn ákvæðum Stjórn- arskrár lýðveldisins við sam- þykkt EES-samningsins. Þá hefði sjálfstætt innlent dóms- vald (og löggjafarvald) verið skert og hluti þess færður öðr- um og ekki var í raun ágrein- ingur uppi þá um það að Al- þingi hefði ekki að óbreyttri stjórnarskrá vald til slíks. Dómur Hæstaréttar í gær er árétting á því að sjálfstæði Ís- lensks dómsvalds skertist ekki við EES-samninginn} Þýðingarmikill dómur Þegar spurt vará fundi í Seðlabankanum um Icesavesamn- ing og mat á áhættu vegna hans kom fram hjá talsmönnum bank- ans að miðað við samtöl sem þeir hefðu átt við ýmsa hjá AGS og í útlendum bönkum hefði verulegt fjár- hagstjón orðið af því að hafa ekki staðfest Icesave- samning upp á hundraða milljarða skuldbindingu! Snakk af þessu tagi er ekki frambærilegt af slíkum að- ilum. Ekkert er handfast, en menn sem taka sjálfa sig og kollega sína óbærilega hátíð- lega leyfa sér að meta viðhorf þeirra og hugsanlega eigin til verðmæta sem komið geta á móti hundruðum milljarða króna. Þó geta þeir ekki nefnt til sögunnar eitt né neitt sem sannreyna má. Framkvæmdastjóri SA var á sama róli og trúverðugleik- inn álíka þar á bæ. Það væri ekki hægt að meta það til fjár annars vegar að taka á sig hundraða milljarða skuld- bindingu og hins vegar hvað kynni að hafa tapast við að gera það ekki. Það er með miklum ólíkindum að menn leyfi sér framgöngu af þessu tagi. Af hverju lýsir fram- kvæmdastjóri SA því ekki yfir að fé- lagar samtaka hans muni greiða úr eigin vasa þær byrð- ar sem hann vill velta yfir á skattpíndan almenning í land- inu? Það ætti að vera auðvelt að nota röksemd fram- kvæmdastjórans fyrir því að slík skuldayfirlýsing félaga í Samtökum atvinnulífsins upp á svona eitt hundrað milljarða króna yrði fljót að borga sig fyrir þá. Slík framganga yrði mun trúverðugri en hið ömur- lega hlutverk smalahunds Steingríms J. Sigfússonar, sem framkvæmdastjórinn er hrokkinn í aftur eftir að þjóð- in gerði þá tvo afturreka með svo ógleymanlegum hætti fyr- ir rúmu ári. Ef stuðningur SA við Icesave-klyfjarnar væri bundinn slíku loforði, þá mætti vera að sú afsök- unarbeiðni sem formaður Sjálfstæðisflokksins hefur réttilega krafist væri orðin óþörf. Innihaldslausar full- yrðingar um tjón vegna frestunar Ice- save-samnings eru einskis virði og ósæmilegar} Án buddunnar er bullið bara bull Þ eir sem höfðu mikinn áhuga á vís- indaskáldskap og -kvikmyndum á sínum yngri árum og hafa jafn- vel ennþá slíkan áhuga velta því gjarnan fyrir sér hvar öll undra- tækin séu sem fjallað er um í bókunum og sjá má í kvikmyndunum. Viðkvæðið „hvar er flugbíllinn sem okkur var lofað“ heyrist ósjaldan þegar rætt er um tækniframfarir á þessum nótum. Flugbílar hafa jú komið fram í vísindaskáldskap af öllu tagi um áratuga- skeið. Sumir vilja meina að slík tækniundur séu hreinlega ómöguleg, að of mikla orku þurfi til að lyfta bíl og fljúga honum til að gera hann hagkvæman. Aðrir halda enn í vonina um að þeir eigi eftir að geysast um loftin blá í einum slíkum áður en yfir lýkur. Ég held hins vegar að ef öðruvísi hefði verið á mál- um haldið í hagstjórn Vesturlanda væri alls ekki úti- lokað að almenningur gæti nú þegar keypt ódýra flug- bíla eða fljótandi sýndarskjái eða tekið lyftu upp í geiminn. Röksemdafærsla mín er eftirfarandi: Langflestar tækniframfarir síðustu hundrað ár hafa orðið til í sam- félögum sem njóta mests frelsis. Efnahagslegt frelsi skiptir í þessu sambandi mestu máli, en frjáls lýðræðissamfélög standa sig almennt best. Frjáls markaður með vörur og hugmyndir leysir úr læðingi sköpunar- og framleiðslukrafta heilu samfélag- anna. Því meiri höft sem sett eru á markaðinn, hvort heldur í formi reglugerða eða skattlagn- ingar, því erfiðara er fyrir þessa krafta að brjótast fram. Hlutur ríkisvaldsins í hag- kerfum Vesturlanda hefur vaxið ár frá ári undanfarna áratugi og má sem dæmi nefna að hlutur hins opinbera í breska hagkerfinu er meiri en helmingur. Þá er bara talað um peninga, en ekki áhrifin af reglugerðum sem gera rekstur fyrirtækja erfiðari. Þegar þetta tvennt er haft í huga getur maður ekki annað en velt því fyrir sér hvaða undratæki menn gætu hafa fundið upp og framleitt ef ríkið sogaði ekki til sín um helming þess sem vestræn samfélög framleiða á ári hverju. Hvað fyrirtæki og einstaklingar gætu áorkað ef sköpunar- kraftur þeirra væri ekki drepinn í dróma af reglugerðum og embættismönnunum sem framfylgja þeim. Auðvitað er ekki hægt að fullyrða að ef Vesturlönd hefðu síðustu ár verið frjálshyggjuparadísir þá væri flugbíllinn minn í bílskúrnum, en það er hægt að full- yrða að hagkerfin væru stærri, velmegun meiri og al- mennari en hún er núna. Þetta er einmitt stóri vandinn við inngrip ríkisvaldsins. Það er ekki hægt að sjá eftir á hvað hefði gerst ef ríkið hefði ekki vaxið. Það er ekki hægt að sjá allar vörurnar og tækninýjungarnar sem við annars gætum notið. Það er frábært að iPod- spilarar eru núna með háskerpuskjái og geta tekið hreyfimyndir og sett þær beint á netið. Ég myndi sjálfur frekar vilja hafa flugbílinn minn. bjarni@mbl.is Bjarni Ólafsson Pistill Hvar er flugbíllinn minn? STOFNAÐ 1913 Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík. Ritstjórar: Davíð Oddsson Haraldur Johannessen Aðstoðarritstjóri: Karl Blöndal Útgefandi: Óskar Magnússon FRÉTTASKÝRING Einar Örn Gíslason einarorn@mbl.is Í fjárlagafrumvarpi næsta árs, sem tekið var til um- ræðu á Alþingi í október- byrjun, er kveðið á um að framlög til varnarmála dragist saman um 8,2% á milli ára. Þetta sé „hagræðingaraðgerð til að mæta markmiðum ríkisstjórnar- innar um aðhald í ríkisfjármálum.“ Þrátt fyrir niðurskurð verða framlög til varnarmála enn umtalsverð, en í frumvarpinu er gert ráð fyrir því að þau verði 889 milljónir. Þarna er um umtalsverða upphæð að ræða, en eins og staðan er nú er með öllu óljóst í hvað henni verður varið. Samkvæmt frumvarpinu er hún ætl- uð Varnarmálastofnun, en ákveðið var fyrr á árinu að stofnunin yrði lögð niður frá og með áramótum. Fé fært til „til að byrja með“ Ráðgert var að tillögur um breytingar, og þar með viðtakanda fjárframlaga ríkisins, kæmu fram við aðra umræðu um fjárlaga- frumvarpið. Þeirri umræðu er nú lokið, en stefna í málaflokknum virð- ist enn ómörkuð. Í breytingartillögu meirihluta fjárlaganefndar, sem haft hefur fjárlagafrumvarpið til umfjöll- unar, er framlagið til varnarmála lækkað um 20 milljónir, og þau færð undir nýjan lið. Í stað þess að fjár- veitingin sé til Varnarmálastofnunar er hún nú eyrnamerkt „varnar- málum.“ Í skýringum segir að þessi háttur sé hafður á „til að byrja með,“ þar sem ekki liggi fyrir hvernig fjár- heimildunum verði skipt upp. Í ljósi þess að ekki eru nema þrjár vikur þar til Varnarmálastofn- un verður lögð niður er hætt við að þetta orðalag nú valdi mörgum von- brigðum, ekki síst starfsmönnum. Ekki nógu afdráttarlaust Í lögum frá 28. júní, sem kveða á um að Varnarmálastofnun skuli lögð niður, kemur fram að starfs- fólki hennar skuli boðin störf hjá þeim stofnunum sem „kunna að“ taka við verkefnum hennar. Starfs- menn stofnunarinnar eru uggandi vegna þessa orðalags, þar sem það þykir ekki afdráttarlaust. Ekkert sé fast í hendi með áframhaldandi vinnu, né heldur uppsagnarfrest til handa þeim sem enga fá. Í lögunum var jafnframt kveðið á um að frá og með 1. september síð- astliðnum tæki verkefnisstjórn, skipuð af utanríkisráðherra, við starfsskyldum forstjóra, sem léti af störfum. Formaður verkefnastjórn- arinnar, Guðmundur B. Helgason, segir að kapp sé lagt á að eyða þeirri óvissu sem starfsmenn standi frammi fyrir. Um sé að ræða lög- bundin verkefni, og fyrir liggi að þau verði unnin áfram. Jafnframt sé ólík- legt að hún verði flutt af Suður- nesjum, þar sem starfsemin sé að- stöðubundin, og aðstaðan sé á Keflavíkurflugvelli. Flutt til gæslunnar? Á blaðamannfundi, sem ríkis- stjórnin blés til í síðasta mánuði vegna slæmrar stöðu atvinnumála á Suðurnesjum, var tilkynnt að skoðað yrði hvort skynsamlegt gæti reynst að flytja starfsemi Landhelgis- gæslunnar á Keflavíkur- flugvöll. Georg Lárusson, forstjóri gæslunnar, sagði í samtali við Morgunblaðið að sú ráðstöfun gæti verið skyn- samleg til lengri tíma, en þá gæti jafnframt borgað sig að athuga hvort fjölgun verk- efna, til að mynda með flutn- ingi á verkefnum Varn- armálastofnunar til Landhelgisgæslunnar ætti ekki að fylgja í kjölfarið. Ekki vitað hvað tek- ur við eftir áramótin Morgunblaðið/RAX Höfuðstöðvar Varnarmálastofnun er á Keflavíkurflugvelli. Hjá stofnuninni eru 54 fastráðnir starfsmenn. Óljóst er hvað bíður þeirra eftir áramót. Starfsemi Varnarmálastofn- unar er byggð á lögum um varnarmál sem samþykkt voru á Alþingi í apríl 2008. Stofn- unin hefur þannig ekki verið lengi við lýði, en hún var með- al annars byggð á grunni Rat- sjárstofnunar. Sú stofnun var lögð niður og öllu starfsfólki sagt upp, en áður hafði fjöldi starfsmanna misst vinnu sína í hagræðingaraðgerðum. Í varnarmálalögunum frá 2008 er ákvæði um það að fyrrverandi starfsmönnum Ratsjárstofnunar yrðu boðin störf hjá Varnarmálastofnun. Þó að aðstæður séu svip- aðar nú var gengið frá starfsmannamálunum með lengri fyrirvara þá og þannig komist hjá óvissu eins og þeirri sem nú rík- ir. Kunnuglegar aðstæður LAGT NIÐUR Heræfing

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.