Morgunblaðið - 18.12.2010, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. DESEMBER 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
ÁsmundurEinarDaðason,
þingmaður
Vinstri grænna,
flutti stutta en at-
hyglisverða ræðu
í fyrradag þegar hann út-
skýrði þá afstöðu sína að
styðja ekki fjárlagafrumvarp
ríkisstjórnarinnar. Ásmund-
ur sagði að það sem mestu
skipti í frumvarpinu væri for-
gangsröðunin. „Þessi for-
gangsröðun birtist skýrast
þegar kemur til að mynda að
Evrópusambandsumsókninni
þar sem lagðir eru milljarðar
í þá umsókn á sama tíma og
skorið er niður til velferðar-
og heilbrigðismála. Og ég hef
gagnrýnt það alls staðar.
Þessi afstaða er ekki ný hjá
mér og meðal annars af þess-
um sökum þá get ég ekki
stutt fyrirliggjandi fjárlaga-
frumvarp og þá forgangs-
röðun sem þar birtist hvað
þetta og fleiri þætti snertir,“
sagði Ásmundur.
Það er hárrétt hjá Ás-
mundi að fjárlagafrumvarp
ríkisstjórnar snýst að stærst-
um hluta um forgangsröðun
og í því er að finna áherslur
ríkisstjórnarinnar og á hvaða
leið hún er.
Því er stundum haldið fram
að hér sitji nú fyrsta hrein-
ræktaða vinstri stjórnin og
að hún verði af þeim sökum
að fá að haltra áfram þó að
öllum sé orðið ljóst að hún er
komin að fótum fram. En í
hvaða skilningi er hér um að
ræða fyrstu vinstri stjórnina?
Um hvað snýst gagnrýni
þeirra þingmanna Vinstri
grænna sem vilja ekki lengur
bera ábyrgð á forgangsröðun
ríkisstjórnarinnar?
Vinstri stjórn sem ýtir vel-
ferðarmálum til
hliðar svo að leggja
megi í rándýrt að-
lögunarferli að
Evrópusambandinu
stendur að sjálf-
sögðu ekki undir
nafni. Vinstri stjórn sem á
kostnað velferðar Íslendinga
vill leggja tugi eða hundruð
milljarða króna í að mæta
ólögmætum kröfum erlendra
ríkja, stendur ekki heldur
undir nafni.
Formaður Vinstri grænna
hefur fundið mjög að því að
þrír þingmenn flokksins hafi
ákveðið að fylgja samvisku
sinni en ekki forgangsröðun
hans. Hann telur þá ekki
geta haldið áfram innan
þingflokksins eins og ekkert
hafi í skorist. Þeim að-
finnslum hefur einn þing-
mannanna þriggja, Lilja
Mósesdóttir, svarað með af-
gerandi hætti: „Spurning
hverjum er sætt í þing-
flokknum – þeim sem fylgja
eftir vilja félaganna og álykt-
unum flokksins eða þeim sem
afvegaleiðast innan múra
valdsins,“ segir Lilja.
Steingrímur J. Sigfússon,
formaður Vinstri grænna,
hefur fyrir löngu sagt skilið
við stefnu flokksins og vilja
flokksmanna. Óánægja með
framgöngu hans verður æ
meira áberandi og ekkert
bendir til að úr því muni
draga. Margir flokksmanna
hans hafa fengið nóg af svik-
unum við stefnuna og kosn-
ingaloforðin og nú hafa þrír
þingmanna flokksins sýnt
óánægjuna með skýrari
hætti en fyrr. Haldi rík-
isstjórnin sig við óbreytta
forgangsröðun gæti það orð-
ið afdrifaríkt fyrir núverandi
formann Vinstri grænna.
Ríkisstjórnin stend-
ur ekki undir nafni
sem hreinræktuð
vinstri stjórn}
Forgangsröðun
ríkisstjórnarinnar
ÞingmennirnirBirgir Ár-
mannsson og Sig-
urður Kári Krist-
jánsson velta upp
athyglisverðu sjón-
armiði í nefndar-
áliti um frumvarp um styttan
fyrningarfrest vegna gjald-
þrotaskipta hjá einstaklingum.
Þingmennirnir benda á að
fæstir þeirra sem lendi í fjár-
hagskröggum fari alla leið í
gjaldþrot, heldur sé nær alltaf
látið staðar numið við árang-
urslaust fjárnám. Almenningur
muni því lítið fá út úr því þó að
samþykkt séu lög um að stytta
fyrningarfrest krafna í tvö ár.
Að sögn þing-
mannanna gegnir
öðru máli um þá
sem verið hafa í
forsvari „umfangs-
mikilla fyrirtækja í
íslensku atvinnulífi
sem stóðu í útrás en voru úr-
skurðuð gjaldþrota í kjölfar
efnahagshrunsins“.
Þegar í ljós er komið að
frumvarp velferðarríkisstjórn-
arinnar um styttan fyrning-
arfrest er þannig úr garði gert
að það þjónar nær eingöngu
hagsmunum auðmanna hlýtur
að þurfa að spyrja í þágu
hverra þessi ríkisstjórn starf-
ar?
Styttri fyrning-
arfrestur nýtist
helst auðjöfrum en
ekki almenningi}
Í þágu hverra? H
vað get ég gefið konunni minni
í jólagjöf? Ég hef ekki efni á
pelsi, gulli eða slíkum verald-
legum gersemum. Hvað þá
nýjum bíl eða heimsreisu. Og
hún veit að ekki þýðir að gefa henni loforð í
jólagjöf um að ég verði duglegri að taka til
og elda á næsta ári en síðustu 30. Það er eins
og að gefa henni innistæðulausa ávísun.
Þetta er alltaf sama sagan. Ég sest niður
1. janúar ár hvert og hyggst hugsa málið vel
og vandlega. Svo þarf ég að vinna smá og
fara á völlinn, í sund og út í fótbolta með
stelpunum og hún þarf að þvo bílinn og slá
lóðina og klippa runnann, þannig að ég hef
varla tíma til að þess að veiða upp úr henni
hvað hana langar í. Það er ekki við hæfi að
eyða sumarfríinu í að spyrja hver draumagjöfin sé og
svo er allt í einu vika til jóla og konan er á fullu við að
prjóna síðustu gjafirnar og pakka þeim inn. Þá hefur
hún varla tíma til þess að segja mér frá óskagjöfinni.
Svo er mér reyndar bent á, með mjög lúmskum hætti,
að kápan sem Steina vinkona var í þegar við hittum
hana um daginn sé ægilega fín og hringurinn sem fæst
hjá gullsmiðnum sé eins og sniðinn fyrir ákveðna stúlku
af ’63-árgerðinni. Ég er niðursokkinn í lestur eða annan
óþarfa og loks þegar ég átta mig á því að hún átti ekki
við að þetta myndi fara einhverri ótilgreindri jafnöldru
hennar vel eru gjafirnar uppseldar.
Ekki stoðar að lýsa því yfir að mig minnti að hún væri
fædd ’73. Það er of ódýr lausn.
En ég er reglulega minntur á að gjöf
handa henni sé gjöf handa henni. Ekki
handa okkur. Eldhúsáhöld eða slíkt eru á
svörtum lista, nema þá handa okkur saman.
Mér skilst á tengdapabba að svipurinn á
dóttur hans hafi verið skrýtinn á aðfanga-
dagskvöldi fyrstu eða önnur jólin eftir að ég
kynntist henni. Þá var hún með fjölskyldu
sinni á aðfangadagskvöld og ég með minni,
eins og tíðkast á siðsömum heimilum. Til
Sirru frá Skapta var lesið (kannski meira að
segja til Sigrúnar, það voru jólin), og henni
færður assgoti stór og myndarlegur pakki.
Þegar bréfið var tekið utan af kassanum
hvarf brosið af andlitinu og óveðursskýin
hrönnuðust upp í stofunni hjá ömmu Báru.
„Hann er að gefa mér hrærivél,“ á hún að
hafa þrumað yfir viðstöddum. Heimildum ber ekki
saman um hvort hún hafi blótað.
Þegar ég kom í heimsókn seinna um kvöldið var þá-
verandi unnusta mín og núverandi eiginkona farin að
brosa aftur og tók mér fagnandi. Mér er sagt að kass-
inn hafi verið fullur af dagblöðum og öðrum nauðsynj-
um en fallegur skartgripur falinn í öskju innst í blaða-
draslinu.
Ég er búinn að gleyma þessu en trúi því að sjálf-
sögðu, enda alveg drepfyndinn náungi.
Einhverju er ég búinn að sanka að mér yfir árið en
er samt enn í vandræðum. Mig vantar eitthvað aðal.
Hugmyndir eru vel þegnar í pósthólfið en það er ljóst
að trixið með kassann dugar ekki aftur. skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Hver er jólagjöfin í ár?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Engar kollsteypur hafa orð-ið á ástandi barnavernd-armála á Íslandi í kjölfarbankahrunsins. Umsókn-
um um fósturúrræði frá barnavernd-
arnefndum fjölgar eitthvað á milli
ára en fjöldi tilkynninga til barna-
verndaryfirvalda stendur svo gott
sem í stað. Vísbendingar eru þó um
að uppeldisskilyrði verst stöddu
barnanna hafi versnað eftir efna-
hagshrunið.
Fyrstu níu mánuði þessa árs
bárust 5.773 tilkynningar til barna-
verndarnefnda og er það 1% aukning
frá því í fyrra. Alls bárust 9.353 til-
kynningar árið 2009 sem vörðuðu
5.322 börn. Bragi Guðbrandsson, for-
stöðumaður Barnaverndarstofu, seg-
ir hins vegar að tilkynningum hafi
fjölgað verulega milli 2008 og 2009
sem skýrist kannski helst af aukinni
samfélagsvitund í kjölfar banka-
hrunsins og þeirri umræðu sem varð
í kjölfarið um hættuna sem steðji að
börnum þegar foreldrar verða fyrir
fjárhagslegu áfalli. Það hafi skilað
sér í fjölgun tilkynninga. „Mín túlk-
un er að þetta sé jákvæð þróun og
þetta sé mælikvarði á samfélagsvit-
undina frekar en endilega verri að-
stæður barnanna,“ segir Bragi.
Slíkt sé þó erfitt að mæla í með-
altölum. Ákveðnar vísbendingar séu
þó um að sá hópur barna sem lakast
standi eigi við meiri erfiðleika að
stríða nú en áður. Einn mælikvarði á
það sé vistun barna utan heimilis og
fósturráðstafanir. Hæg aukning sé í
þeim umsóknum án þess að um koll-
steypu sé að ræða. „Þessar tölur gefa
mér ekki tilefni til að álykta að eitt-
hvað stórt sé að gefa sig.“
Réttmæt gagnrýni?
Oft heyrist sú gagnrýni á barna-
verndaryfirvöld að ekki sé gripið
nógu fljótt inn í mál eða af nógu mik-
illi festu, til dæmis með að taka börn
af foreldrum. Halldóra Dröfn Gunn-
arsdóttir, forstöðumaður Barna-
verndar Reykjavíkur, segir að það sé
kannski réttmæt gagnrýni að börnin
gjaldi þess að einhverju leyti hversu
lengi er reynt að styðja við foreldra.
„Það er nú samt þannig að flestar
rannsóknir benda til þess að þar sem
því verður við komið líði börnum best
hjá foreldrum sínum og í sínu upp-
runalega umhverfi.“
Hún segir grundvallarsjón-
armið barnaverndarlaga vera að
sameina fjölskyldur og styðja for-
eldra í uppeldishlutverki svo þeir
geti búið með börnunum sínum við
tryggar aðstæður. Meirihluti lag-
anna fjalli um hvernig það sé gert og
hvað sé reynt áður en gripið sé til
þess að taka börn af heimilum. „Það
þarf alltaf að vera búið að reyna það
sem er minna íþyngjandi áður en far-
ið er út í slíkar aðgerðir. Því horfir
fólk stundum á og spyr hve lengi eigi
að reyna,“ segir hún.
Foreldrar fá stuðning
Bragi Guðbrandsson segir að
ýmis úrræði séu í boði fyrir foreldra
sem lenda í því að börn þeirra séu
vistuð tímabundið utan heimilis. Þeir
sem eigi við fíknivanda að stríða séu
studdir í meðferð. Þá standi
þeim til boða allt frá sálfræði-
viðtölum til námskeiða í for-
eldrafærni og ráðgjafa sem
koma inn á heimili og ráð-
leggja og aðstoða við uppeld-
ið. Segir Bragi að í lang-
flestum tilvika takist góð
samvinna milli starfsfólks
barnaverndaryfirvalda og for-
eldra. „Það vilja allir for-
eldrar gera sitt besta fyrir
börnin.“
Mælikvarði á sam-
félagsvitundina
Morgunblaðið/Ásdís
Barnavernd Umsóknir um fósturheimili frá barnaverndarrnefndum á fyrstu
níu mánuðum 2010 voru 93. Í fyrra voru þær alls 110 svo stefnir í fjölgun.
Barnaverndarnefnd Reykjavíkur
ákvað á fimmtudag að börnum,
sem Hæstiréttur hafði staðfest
að skyldu vistuð utan heimilis í
tvo mánuði, skyldi komið aftur til
móður sinnar að því tímabili
liðnu. Var það þvert á ráðlegg-
ingar starfsmanna Barnavernd-
ar. Beitti móðirin börnin meðal
annars ofbeldi og játaði hún að
hafa klipið í munn og hendur
barnanna.
Þá kom fram að konan hefði
látið börnin sofa úti í bíl á meðan
hún spilaði í spilaköss-
um en hún þjáðist af
spilafíkn. Ráðstöf-
unartekjur hennar
voru 350.197 krónur á
mánuði en henni hafði
þó tekist að safna
þriggja milljóna
króna skuld vegna
leikskóla og 1,6 millj-
óna króna skuld
vegna húsaleigu.
Börnum skil-
að til móður
BARNAVERNDARMÁL
93
fjöldi umsókna um fósturheimili
fyrstu níu mánuði ársins 2010.
5.773
fjöldi tilkynninga til
barnaverndarnefnda fyrstu
níu mánuði 2010.
‹ HÆGFARA FJÖLGUN ›
»