Morgunblaðið - 20.12.2010, Blaðsíða 22

22 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. DESEMBER 2010
✝ Friðrik HelgiJónsson fæddist á
Siglufirði 13. nóv-
ember 1951. Hann
lést að heimili sínu í
Reykjavík 12. desem-
ber 2010. Hann var
sonur hjónanna Stein-
unnar Friðriksdóttur,
f. 10. janúar 1934, og
Jóns Árnasonar, f. 28.
september 1932, d. 1.
apríl 2007. Systkini
Friðriks eru Elín
Guðrún Jónsdóttir, f.
22. mars 1953; Árni
Frímann Jónsson, f. 6. ágúst 1955;
Ástríður Sigurrós Jónsdóttir, f. 23.
mars 1961, og Jón Steinar Jónsson,
f. 14. október 1963.
Friðrik kvæntist konu sinni Guð-
nýju Ágústu Steinsdóttur 14. sept-
ember 1974. Guðný fæddist 18.
ágúst 1954 í Reykjavík, foreldrar
hennar eru Steinn Guðmundsson, f.
15. maí 1933, og Guðbjörg Soffía
Petersen, f. 20. júlí 1933. Friðrik og
Guðný eignuðust saman tvö börn
þau Hildi, f. 11. júlí 1985, og Stein,
f. 23. mars 1988.
sínu sviði og var eftirsóttur til
margvíslegra starfa. Hann var for-
stöðumaður Félagsvísindastofn-
unar 1999-2009. Hann sat einnig í
stjórnum stofnana skólans, var
varafulltrúi í háskólaráði og tók
þátt í margs konar nefndarstörfum
fyrir Háskóla Íslands. Hann var
forstöðumaður Rannsóknastofn-
unar uppeldismála 1986-1987 og
formaður skólanefndar Mennta-
skólans við Hamrahlíð um skeið.
Einnig gegndi hann ýmsum trún-
aðarstörfum fyrir mennta-
málaráðuneytið. Friðrik var ötull
rannsóknamaður í sálfræði í nær
þrjá áratugi. Hann var að-
alhvatamaður og stjórnandi ráð-
stefnuhalds um rannsóknir í fé-
lagsvísindum, sem nú kallast
Þjóðarspegill, fyrst 1994 og fram
til ársins 2008. Friðrik lék knatt-
spyrnu með yngri flokkum og var
markvörður meistaraflokks FH.
Síðar tók hann að sér þjálfun, eink-
um markvarða.
Útför Friðriks fer fram frá Dóm-
kirkjunni í Reykjavík í dag, 20. des-
ember 2010, og hefst athöfnin kl.
16.
Fyrstu fjögur ár
ævi sinnar bjó Friðrik
hjá ömmu sinni og afa
á Siglufirði, en eftir
það ólst hann upp hjá
foreldrum sínum í
Hafnarfirði. Friðrik
lauk kennaraprófi og
stúdentsprófi frá
Kennaraskóla Íslands
árið 1973, BA prófi í
sálfræði frá Háskóla
Íslands 1976, meist-
araprófi í fé-
lagssálfræði frá
London School of
Economics 1977 og doktorsprófi
frá Háskólanum í Sheffield 1986.
Hann vann næstum allan sinn feril í
Háskóla Íslands, varð stundakenn-
ari í félagsvísindadeild árið 1983
og lektor í sálfræði árið 1989. Hann
varð dósent í sömu grein 1992 og
prófessor árið 2007. Aðal-
kennslugrein Friðriks var fé-
lagssálfræði en á ferli sínum sinnti
hann kennslu miklu víðar, bæði
innan sálfræðinnar og utan. Hann
var vinsæll kennari og farsæll
stjórnandi, gat sér góðan orðstír á
Elsku bróðir, ekkert var mér fjar-
lægara en að setjast niður og skrifa
um þig minningargrein. Ég gekk allt-
af að því sem vísu að þú yrðir til stað-
ar og ég gæti tekið í styrka hönd þína
hvenær sem er. Ég þekki ekki annað
en að eiga þig að og geta leitað til þín í
gleði og sorg. Frá fæðingu hefur þú
passað mig og mínar fyrstu minning-
ar tengjast þér. Hugurinn leitar aftur
til þess þegar þú um fermingu sóttir
mig þriggja eða fjögurra ára stelpu-
hnátuna í leikskólann. Þú tókst þétt í
höndina á mér og við gengum saman
sundið við hliðina á St. Jósefsspítala.
Á leiðinni kenndir þú mér að segja
orðið útvarp og svo kartafla. Tungan
vafðist eitthvað fyrir mér en það var
engin gagnrýni frá þér heldur aðeins
þolinmæði kennarans sem vildi að sú
stutta kæmi orðunum rétt frá sér. En
auðvitað var það ekki alltaf einfalt
fyrir unglinginn að þurfa að taka
ábyrgð á litlu systur, eins og við Sel-
vogsgötuna, þú slepptir hendinni af
mér, en bauðst mér litla putta. Það
var aldrei að vita hverjum við mætt-
um, þú unglingurinn með litlu systur
í eftirdragi. Þegar ég varð aðeins
eldri varstu fljótur að ráða mig til
hinna ýmsu verkefna sem ég hefði ef-
laust unnið kauplaust en að fá 500
krónur fyrir að klóra þér á bakinu;
500 strokur voru unnar af samvisku-
semi enda reiknaðir þú ekki með
öðru.
Í gegnum árin hef ég alltaf verið
svo ótrúlega stolt af þér. Þegar þú
varst í markinu hjá FH, kláraðir
námið við LSE og ekki síst þegar þú
varðst doktor. Örlögin höguðu því
þannig að þú kvaddir okkur í hinsta
sinn daginn sem þú hélst upp á 25 ára
doktorsafmæli. Þú gerðir allt svo vel,
varst fyrirmyndareiginmaður og fyr-
irmyndarfaðir. Hvernig þú komst
fram við þitt fólk var aðdáunarvert,
af látleysi og hógværð, þó þú værir
fastur fyrir og ákveðinn. Af yfirveg-
un var orðum hagað þannig að í þeim
fólst stuðningur en ekki gagnrýni, en
um leið oft ögrun til að fá fólk til að
hugsa.
Þeir eru ófáir nemendurnir sem
hafa hrósað þér í mín eyru sem af-
burðakennara. Þú lagðir alúð við það
starf og mikinn metnað í undirbúning
fyrir hverja önn og það kallaði oft á
vinnu heilu næturnar, enda gerðir þú
meiri kröfur til þín en annarra.
En þú varst fyrst og síðast vinur
vina þinna. Órækasti vitnisburðurinn
um hversu góður þú varst við alla,
sem stóðu þér nærri, er vinahópurinn
sem heimsótti þig reglulega í gegn-
um veikindin. Mikið þótti okkur öll-
um vænt um hversu mikla ræktar-
semi æskuvinirnir og
samstarfsmaður sýndu þér og langar
mig að þakka Sigurði Grétarssyni,
Steingrími Þórðarsyni og Viðari
Halldórssyni fyrir hlýjuna og traust-
ið sem þeir sýndu þér alla tíð.
Það var okkur öllum mikið áfall
þegar þú greindist með krabbamein
vorið 2008. En þú ákvaðst strax að
sigrast á þessum sjúkdómi og barðist
af hörku allan tímann. Allt fram á síð-
asta dag varst þú ákveðinn í að hafa
sigur.
Síðustu dagar hafa verið erfiðir en
að fá að vera með þér fram á síðustu
stundu mun alltaf ylja mér um
hjartarætur og strengurinn sem var
á milli okkar verður aldrei slitinn.
Guð geymi þig, elsku bróðir.
Þín litla systir,
Ástríður Sigurrós (Ásta Rós).
Kveðja frá Barcelona.
Friðrik var einstaklega góður maður,
með húmorinn í lagi og alltaf glaður.
Fyrirmynd hann flestum var,
þótt lið hans hafi verið Tottenham.
Kunnir ráð við flestu og með allt á
hreinu,
enda sálfræðingur með meiru.
Meistari á Meistaravöllum varst,
keppnisskap þú ávallt barst.
Við kveðjum þig með söknuði,
elsku Friðrik frændi.
Minningu þína við munum alltaf
geyma,
þú ert í hjarta okkar allra hérna heima.
Um leið og ég kveð þig bið ég góð-
an Guð að passa Guðnýju, Hildi,
Stein og ömmu Steinunni.
Þín frænka,
Guðrún Nielsen.
Það var svalt síðustu vikuna í sept-
ember 1958 þegar hringt var á dyra-
bjöllunni hjá okkur í nýbyggingunni
á Hringbrautinni. Við vorum nýflutt
úr Óla Garða-húsi, sem stóð í miðri
Illubrekkunni, og vorum hálffeimin
við sírat nýju íbúðarinnar sem var
dyrasími. Fyrst í stað þótti okkur
svolítil tilgerð að tala í dyrasíma milli
hæða í húsi sem hafði ekki venjuleg-
an síma og því var hlaupið niður með-
an við vöndumst tækninni. Úti í
haustnepjunni stóð brosandi og
snöggklipptur Friðrik Helgi Jónsson
með fráhneppt í hálsinn. Hann sagði
að við yrðum í sama bekk í Barna-
skóla Hafnarfjarðar og að við værum
víst skyldir í ofanálag, nokkuð sem
húsbóndinn á Hringbrautinni stað-
festi síðar og rakti til manna sem
höfðu tekið til handargagns fleira
sauðfé en þeir áttu. Vináttan var inn-
sigluð áður en september var allur og
hélst áreynslulaust síðan.
Í Barnaskóla Hafnarfjarðar hófum
við skólalærdóm með því að bíða í röð
eftir öðlingnum Kjartani Ólafssyni,
sem í endurminningunni var ævin-
lega í gráum jakkafötum og ilmaði af
filterslausum Camel. Kjartan var svo
góður og við bekkjarsystkinin svo
elsk að honum að jafnvel steinbíts-
takið, sem hann notaði stundum til að
róa æsta stráka, varð eins og blíðleg
stroka. Enginn hafði viðlíka áhrif á
okkur og hann alveg þangað til við
kynntumst Bítlunum. Á leiðinni heim
úr skólanum hrekktum við svo stelp-
ur sem okkur leist vel á.
Á Hringbrautinni og í Háukinninni
uppgötvuðum við riddara hring-
borðsins og seinna Stones. Við sór-
umst í fóstbræðralag við þá vorið
1963 og innsigluðum það með kaup-
um á „Sixties Chelse“-skóm, þessum
með breiðu teygjunni og hælnum.
Grimmir töffarar á 1. bekkjar ballinu
í Flensborg, í skónum og með
áhnepptar blúndur á skyrtunum sem
hannyrðakonan í Háukinninni útbjó.
Nýtt líf hófst 1966 þegar Friðriki
áskotnaðist fyrir fermingarpen-
ingana fyrsta alvörugræjan, Robert‘s
útvarp. Sunnudagskvöldin fóru í Top
Twenty á Radíó Luxemburg, hvílík
kvöld. Í júní 1967 kom svo Sgt. Pep-
per‘s og tónninn var gefinn fyrir
Kennaraskólaárin. Axlasítt hár og
nýir vinir. Upp frá því fór að örla á
áhuga Friðriks á sálinni, því óræða
fyribæri. Það var þá sem ég áttaði
mig á því að við hugsuðum ekki alltaf
eins. Þá fór hann að hlusta á Dylan og
Motown-liðið með blásturshljóðfær-
unum sem er nú ekki beinlínis rokk.
Og skömmu seinna viðraði Friðrik
pólitískar skoðanir sem voru ekki al-
veg eins og Hafnarfjarðarkratisminn
sem ég var alinn upp við. Eftir á að
hyggja held ég þó að ólíkar skoðanir
okkar í þeim efnum hafi verið eins og
hjá þeim sem aldrei lásu pólitísku
fræðin vel. Að minnsta kosti vöfðust
þau aldrei fyrir vináttu okkar.
Síðustu tvo áratugina tókum við
upp þráðinn frá unglingsárunum og
spiluðum bridds. Við hefðum bara
þurft önnur 20 ár saman á því sviði til
að verða góðir.
Svo er ævinlega um þann mann
sem eignast góða konu að hann vex á
því að hún er með honum. Það var
gæfa Friðriks að feta lífsbrautina
með Guðnýju Steinsdóttur. Elsku-
semi hennar er viðbrugðið.
Steingrímur Þórðarson.
Við Friðrik kynntumst haustið
1960, þegar ég settist í 9 ára A hjá
Kjartani Ólafssyni í Barnaskóla
Hafnarfjarðar. Vorum nágrannar – á
Hvaleyrarbraut og í Ásbúðartröð.
Síðan urðum við samskipa í lífinu í
hálfa öld. Báðir fóru í Flensborg,
Kennaraskólann, Háskóla Íslands og
í meistara- og doktorsnám til Eng-
lands. Svo í starf við Háskólann. Þar
höfum við verið nánir samverkamenn
í tæpa þrjá áratugi. Líka miklir FH-
ingar og átt góðar stundir í leik og
starfi með Fimleikafélaginu. Fyrir
nokkrum árum tók Friðrik upp á því
að hjóla úr Reykjavík á heimaleiki
FH í Kaplakrika. Tvö sumur hjólaði
ég með honum. Við áttum góðar
stundir tveir einir og um margt að
spjalla. Nú sé ég betur hversu dýr-
mætir þessir hjólatúrar voru. Unn-
um líka oftast. Þótti ekki verra.
Hann var minni en ég þegar við
vorum níu ára. Strákarnir í bekknum
flugust gjarnan á, sjaldan þó í illu.
Oft slógumst við Frikki og alltaf eins:
hann boxaði og kom einhverjum
höggum í andlitið á mér áður en ég
kom honum flötum á skólamölina –
og lá síðan ofan á honum þangað til
allur vindur var úr okkur. Ekki var
kappið minna í fótboltanum. Þegar
við vorum í 12 ára A komum við á
skólamóti í knattspyrnu og gáfum til
þess bikar – sagt var að við hefðum
þegar smíðað hillu undir bikarinn í
okkar stofu. Úrslitaleiknum töpuðum
við fyrir 11 ára C, þar sem Þórir heit-
inn Jónsson fór fremstur í flokki. All-
ir vorum við beygðir, en markvörð-
urinn hljóp beint heim, grenjandi af
reiði. Seinna lærði Friðrik að temja
skap sitt betur. En dugnaðurinn,
metnaðurinn og keppnisskapið ein-
kenndu hann ævilangt. Vinir hans
hafa síðustu ár dáðst að því harðfylgi
sem hann sýndi í sinni síðustu glímu.
Friðrik var Háskóla Íslands frá-
bær starfsmaður. Hann gegndi lyk-
ilhlutverki við uppbyggingu kennslu í
sálfræði í félagsvísindadeild. Líka í
Félagsvísindastofnun, þar sem hann
var forstöðumaður í áratug. Ráð-
stefna um rannsóknir í félagsvísind-
um – nú Þjóðarspegillinn – var að
miklu leyti hans verk. Einn fremsti
vísindamaður Háskólans var í dóm-
nefnd sem mælti með framgangi
Friðriks í starf prófessors. Hann
sagði mér, að það starf hefði verið sér
alveg sérstök ánægja: óeigingirnin
hefði leiftrað úr ferilskránni. Friðrik
hefði ekki bara sinnt þeim starfsþátt-
um sem í punktakerfi Háskólans
gilda til hærri launa og aukins starfs-
frama, heldur lagt sig allan fram við
að efla greinina, deildina, Háskólann
– hvort sem því fylgdi veraldleg umb-
un eða ekki. „Svona mann vildi ég
hafa í minni deild!“ bætti hann við.
Oddaverjar sakna Friðriks. Sam-
ræðna á kaffistofu um enska menn-
ingu, stjórnmál, fræði, mannlíf.
Skarpra og fyndinna athugasemda.
Kerskni og stríðni. Stöku sinnum of-
urlítils koníaks inni á skrifstofu eftir
verkalok. Vinar, sem alltaf var hægt
að leita til ef á bjátaði.
Fyrir hönd starfsfólks Félagsvís-
indasviðs HÍ votta ég Guðnýju, Hildi,
Steini og öðrum ættingjum dýpstu
samúð okkar – um leið og við þökkum
samvistirnar við Friðrik. Hann var
góður drengur.
Ólafur Þ. Harðarson, forseti
Félagsvísindasviðs HÍ
Minning um kæran vin.
Elskulegur vinur okkar, Friðrik
H. Jónsson, er látinn eftir erfið veik-
indi. Aldrei kom annað til greina hjá
honum en að sigra og háði hann
hetjulega baráttu allt til enda með
Guðnýju sér við hlið sem gætti hans
og fylgdi hvert fótmál. Annar eins
kærleikur og á milli þeirra ríkti er
vandfundinn. Það var alltaf tilhlökk-
unarefni þegar matarklúbbskvöldin
voru framundan. Við höfum haldið
þeim sið í mörg ár að hittast og eiga
saman góðar stundir vinkonurnar
ásamt mökum. Friðrik var hafsjór af
fróðleik hvort sem var um tónlist,
knattspyrnu, bókmenntir eða lífið al-
mennt. Hann var snjall í rökræðum,
vildi brjóta málin til mergjar og hafði
af því yndi. Hann var mikill fjöl-
skyldumaður, frábær faðir, góður fé-
lagi barna sinna og naut þess að
styðja þau í þeim verkefnum sem þau
tóku sér fyrir hendur. Friðrik var
dýrmætur vinur sem við öll söknum.
Elsku Guðný, Hildur, Steinn og
fjölskylda. Missir ykkar er mikill.
Megi almættið veita ykkur styrk til
að líta fram á veginn í sorginni og
geyma með ykkur minninguna um
góðan dreng. Blessuð sé minning
hans.
Sólrún, Jóhannes,
Aðalheiður, Oddur, Ásta
og Guðleifur.
Í dag kveðjum við góðan vin og fé-
laga til áratuga. Það er í minningunni
ekki svo ýkja langt síðan að leiðir
okkar Friðriks lágu saman í fótbolt-
anum í FH og síðan í gegnum lífið.
Friðrik Helgi var vinur vina sinna,
hafði ákveðnar skoðanir og rökræð-
urnar voru margar sem við áttum,
fyrst um fótboltann, sem fylgdi okk-
ur alla tíð, og síðan einnig um pólitík-
ina. Frikki var markmaður í FH lið-
inu á 8. og 9. áratugnum, góður
markmaður en gekk með það í mag-
anum að hann væri einnig frábær
framlínumaður en ekki voru margir
sem deildu þeirri skoðun með honum.
Frikki var metnaðarfullur, vildi ná
langt bæði í leik og starfi, glaður á
góðri stundu, mikill fræðimaður og
hafði góðan skilning á íþrótt
íþróttanna, knattspyrnunni. Við
hjónin urðum þeirrar gæfu aðnjót-
andi að fylgja þeim Frikka og Guð-
nýju á lífsleiðinni og man ég vel þeg-
ar þau byrjuðu að draga sig saman
snemma á 8. áratugnum. Frikki var
gæfumaður í einkalífi og samband
þeirra Guðnýjar ávallt hlýtt og nota-
legt, virðing og samkennd einkenndi
þau. Börnin Hildur og Steinn nutu
ástríkis og umhyggju og má segja að
veganesti þeirra út í lífið sé gott, góð
gildi í hávegum höfð.
Það er margs að minnast þegar
maður á besta aldri er kallaður burt.
Æfingar, leikir, keppnisferðir og
ferðir á útihátíðir á yngri árum.
Skemmtilegar minningar koma upp
um heimsóknir bæði hér heima og er-
lendis þegar árin liðu og konur og
börn komu inn í líf okkar. Alltaf var
Frikki í jafnvægi, yfirvegaður en
ávallt skemmtilegur. Það var því erf-
itt að fá þær fréttir á vordögum 2008
að Frikki hefði greinst með erfiðan
sjúkdóm, en ekki kvartaði hann.
Hann ætlaði sér að sigrast á þessum
sjúkdómi en beið lægri hlut að lokum
þrátt fyrir hetjulega baráttu, ávallt
með Guðnýju sér við hlið. Hennar
barátta var ekki síður hetjuleg.
Söknuður hennar og barnanna Hild-
ar, Steins og kærustunnar Mörtu er
mikill. Frikki var stoð þeirra og
stytta, hvatti þau áfram á jákvæðan
hátt. Frikki mun ávallt lifa í hjarta
okkar og minningin um hann aðeins
kalla fram kærleika og hlýju.
Guðný, Hildur, Steinn, Marta og
Steinunn: Ykkar er missirinn mest-
ur, megi minningin um góðan dreng,
ástríkan föður, elskulegan eiginmann
og umhyggjusaman son ávallt lifa
með ykkur og styrkja á erfiðum tím-
um.
Viðar Halldórsson og Guð-
rún Bjarnadóttir.
„Vertu viss“ var nokkuð sem vinur
minn Friðrik Helgi Jónsson sagði við
mig og innprentaði mér fyrir margt
löngu. Nú þegar hann hefur kvatt
eftir erfið veikindi er ég ekki lengur
viss um að ég skilji hina ýmsu hluti
sem tengjast lífinu og tilverunni.
Allavega er ég ekki viss og skil ekki
hvernig almættið velur í liðið hjá sér.
Vini mínum er þar eflaust ætlað stórt
og mikið hlutverk þó ég vildi heldur
hafa hann í okkar liði hér á jörðinni.
Kynni okkar voru í fyrstu tengd
íþróttum en þróuðust síðan í ævi-
langa vináttu þar sem fjölskyldur
okkar léku stórt hlutverk. Sem vinur
og fræðimaður var ávallt hægt að
leita til hans varðandi hina ýmsu
hluti og þá gat maður alltaf verið viss
um að fá hreinskilið svar. Svarið var
ekki endilega það sem maður hafði
búist við eða óskað sér en það var
ávallt gott veganesti varðandi þær
aðgerðir eða ákvarðanir sem taka
þurfti.
Friðrik var maður hreinn og beinn,
með stórt hjarta sem hafði mikið að
gefa. Slíku bera fjölskylda hans,
fræðistörf og kennsla fagurt vitni.
Þakklæti og söknuður er okkur efst í
huga þegar þessi góði drengur er
fallinn frá. Guð blessi minningu Frið-
riks Helga Jónssonar.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(Vald. Briem)
Elsku Guðný, Hildur, Steinn og
Marta – missir ykkar er mikill. Megi
góður guð styrkja ykkur og varð-
veita.
Ólafur Magnússon og fjölskylda.
Á uppvaxtarárum okkar félaganna
á Öldunum voru ekki sömu afþrey-
ingarmöguleikar og nú til dags. Í
minningunni spiluðum við strákarnir
í hverfinu fótbolta nánast á hverju
kvöldi sumarlangt. Má segja að við
Friðrik höfum kynnst á öðrum hvor-
um sparkvellinum við Klaustrið eða
Hamarinn. Nú er hins vegar löngu
búið að byggja raðhús við Klaustrið
og Hamarsvöllurinn hýsir bílastæði
nemenda Flensborgarskóla. Þegar
ekki var sparkað á hverfisvöllunum
æfði Friðrik knattspyrnu með FH og
Friðrik Helgi Jónsson