Morgunblaðið - 15.06.2011, Qupperneq 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. JÚNÍ 2011
Fyrir tveimur árum
skrifaði undirritaður
hæstvirtum fjár-
málaráðherra opið bréf
í Morgunblaðið með
nokkrum áleitnum
spurningum um stór-
fellda fyrirgreiðslu rík-
isins til tveggja fjár-
festingarbanka á 2,5%
niðurgreiddum vöxt-
um. Þannig náðu bank-
arnir með aðstoð ríkisins að mynda
marga milljarða í eigið fé fyrir hlut-
hafa sína og halda starfseminni
áfram eins og ekkert hefði í skorist.
Það varð fátt um svör enda málstað-
urinn erfiður. Tíminn hefur síðan
svarað sumum spurningunum. VBS
varð gjaldþrota tæpu ári síðar. Hafi
lánveitingunni til Sögu Capital verið
ætlað að verja störf fyrir norðan þá
var skrifstofunum nyrðra lokað í síð-
ustu viku. Þess utan er lánið, vænt-
anlega með samþykki ráðuneytisins,
komið í félagið Hildu eftir uppskipt-
ingu á Sögu Capital. Það er önnur
saga, en fróðlegt væri að vita stöðuna
á Hildu. Séra Arnljótur heitinn
Ólafsson í Sauðanesi, sveitungi fjár-
málaráðherra og höfundur Auðfræð-
innar, hefði líklega orðað það svo að
seinni villan væri verri hinni fyrri.
Það sem undirritaður vakti athygli
á fyrir tveimur árum var að tvö
áhættusækin fjármálafyrirtæki
skyldu fá 45 milljarða fyrirgreiðslu
þegar önnur rótgróin og fjölmennari
fjármálafyrirtæki eins og t.d. Spron
voru látin sigla sinn sjó. Inngrip rík-
isins sem raska samkeppnisumhverfi
verða að vera studd
mjög veigamiklum rök-
um. Þögnin frá fjár-
málaráðuneytinu benti
ekki til að svo væri.
Mikill er máttur lobbý-
ismans.
Fléttur og
frændsemi
Nú víkur sögunni að
Byr hf. Þar er 95%
hlutur eign slita-
stjórnar Byr sparisjóðs
en „í vörslu og umsjón
fjármálaráðuneytisins,
í samstarfi við slitastjórn Byrs spari-
sjóðs, þar til slitastjórnin kallar eftir
honum“, eins og segir í samkomulagi
þar um.
Nú gerist það 22. mars sl. að Slit-
astjórn Byr Sparisjóðs og kröfuhaf-
aráð kalla fjögur fjármálafyrirtæki
til fundar við sig í London til að
kynna þjónustu sína við hugsanlega
sölu á stærstu eign þrotabúsins þ.e.
Byr hf. Þessi fyrirtæki voru: Arctica
Finance, H.F. Verðbréf, Straumur
og breska ráðgjafarfyrirtækið THM.
Formaður Slitastjórnar sat kynning-
arfundinn og hlýddi á móðurbróður
sinn frá Arctica Finance meðal ann-
arra. Eiginmaður hennar er stór eig-
andi í Arctica og framkvæmdastjóri
fyrirtækisins. Eftir fundinn heyrðist
ekkert frekar frá Slitastjórninni fyrr
en tilkynnt er fyrir réttum tveimur
vikum að Arctica Finance hafi verið
falið það verkefni að sjá um hluta-
fjárhækkun fyrir Byr. Það verkefni
er önnur hlið á sama peningi. Í milli-
tíðinni var búið svo um hnútana að
aldrei kom til greina að ráða annað
fyrirtæki.
Tveir ráðgjafar, undirverktakar
Arctica, höfðu verið ráðnir til Byrs
talsvert fyrir kynningarfundinn í
London í því skyni að undirbúa sölu
fyrirtækisins. Formaður Slita-
stjórnar sem jafnframt sat í stjórn
Byrs sagði sig úr stjórninni í lok
mars en félagar hennar tveir í Slit-
astjórninni sitja í fimm manna
stjórn Byrs. Síðan var sú stjórn látin
taka ákvörðun um „hlutafjáraukn-
ingu“ samhliða því að kaupendur
hlutafjárins „mega“ kaupa allt
hlutafé í Byr. Hlutafjáraukningin
leiðir því væntanlega til sölu fyr-
irtækisins og allir fá sitt. Þetta heita
fléttur.
Þrátt fyrir að kaleiknum hafi ver-
ið kastað yfir á stjórn Byrs, þá er
ljóst að slitastjórnin ræður ferðinni
og hefur alla þræði í hendi sér. Hún
er með forkaupsrétt að 95% hlut í
Byr og því verða engir nýir hlutir
seldir án hennar samþykkis. Þar
sem tveir fulltrúar slitastjórnar sitja
í stjórn Byrs hafa þeir neitunarvald
á allar stærri ákvarðanir s.s. um
hlutafjárhækkun. Væntanlegir
kaupendur hafa einnig fengið í
hendur svokallað „skilmálablað“ í
tengslum við söluna og þar er móð-
urbróðurinn skráður sem einn helsti
ráðgjafi hlutafjársölunnar.
Það er almenn regla að hluthafar
ákveða sölu eða aukningu hlutafjár,
en stjórnir hlutafélaga ráðstafa ekki
hlutum annarra hluthafa. Þannig er
það líka í Byr. Þegar öllum fléttum
hefur verið ýtt til hliðar stendur eftir
að slitastjórnin er í raun að ákveða
sölu á hlutafé í Byr og að Arctica
Finance, fyrirtæki eiginmanns for-
manns slitastjórnar, sér um söluna. Í
sjónvarpsviðtali þótti stjórnarfor-
manni Byrs þetta fyllilega eðlilegt;
mikill áhugi væri á bankanum og all-
ar líkur á góðri niðurstöðu! Slík sið-
fræði gæti sem best kallast „Vonum
að allt fari vel“. Sjálf breytnin verður
aukaatriði. Þetta hefði Sauðanes-
klerknum þótt vond latína og hefði
óðar spurt til baka: En hvað nú ef allt
fer illa? Og hvernig ætla menn að
mæla árangurinn? Er víst að allir
sómakærir fjárfestar mæti til leiks
þegar aðdragandinn er með jafn tor-
tryggilegum hætti?
Ýmislegt mætti segja um með-
höndlun stjórnar Byrs á málinu. Hún
hafði t.d. ekki fyrir því að kynna sér
með beinum hætti þau fjármálafyr-
irtæki sem til greina komu við um-
sjón hlutafjársölunnar. Síðan reynir
hún af veikum mætti að réttlæta
ákvörðunina með því að umrætt fyr-
irtæki hafi verið eitt hæft til verks-
ins! Rétt er að benda á að Arctica
Finance er eitt yngsta fjármálafyr-
irtæki á Íslandi, með rétt rúmlega
ársgamalt starfsleyfi. Þar starfar af-
bragðs fólk rétt eins og í mörgum
öðrum fjármálafyrirtækjum.
Hvar er nýja Ísland?
Undirritaður hefur starfrækt lög-
gilt fjármálafyrirtæki, H.F. Verðbréf
í sjö ár sem hefur tekist á hendur
fjölda krefjandi verkefna. Eins kald-
hæðnislega og það nú hljómar var
H.F. Verðbréfum gert að upplýsa
um hugsanleg hagsmunatengsl þeg-
ar slitastjórnin kallaði eftir tilboði í
mars. Við tefldum fram reyndum
hópi fólks með breiða þekkingu á
fjármálafyrirtækjum og virðismati
lánastofnana, þar af þremur ut-
anaðkomandi sérfræðingum með
doktorspróf og mikla sérþekkingu á
þessu sviði. Ekki hefur verið upplýst
um þóknun vegna verkefnisins en
óneitanlega er óþægilegt að keppa í
tilboðagerð við aðila sem vegna
tengsla sinna gæti haft vitneskju um
tilboðskjör annarra.
Málið er enn alvarlegra þegar litið
er til þess umboðs sem málsaðilar
hafa. Slitastjórnarfólk þiggur umboð
sitt frá Héraðsdómi Reykjavíkur og
eru því opinberir sýslunarmenn.
Stjórn Byrs er skipuð af fjár-
málaráðuneytinu til að gæta al-
mannahagsmuna og sjá til þess að
góðir viðskiptahættir séu hafðir í fyr-
irrúmi. Með vali sínu á fyrirtæki sem
augljós þríþætt hagsmunatengsl
ættu að útiloka frá allri aðkomu yf-
irleitt, skapar stjórnin tortryggni í
kringum verkefnið og teflir árangri
þess í tvísýnu. Það verða seint talin
fagleg vinnubrögð.
Það verður áhugavert að sjá við-
brögð fjármálaráðuneytisins. Í húfi
eru fjárhagsleg verðmæti, orðspor
og traust. Ef raunveruleg siðbót á að
verða á íslenskum fjármálamarkaði
þá þurfa stjórnvöld að ganga á undan
með góðu fordæmi og grípa inn í af
festu þegar nauðsynlegt er. Það er
vonandi að svo verði.
BYR í boði hins opinbera
Eftir Halldór
Friðrik
Þorsteinsson
»Ef raunveruleg sið-
bót á að verða á ís-
lenskum fjármálamark-
aði þurfa stjórnvöld að
ganga á undan með
góðu fordæmi og grípa
inn í af festu þegar
nauðsynlegt er.
Halldór Friðrik
Þorsteinsson
Höfundur er stjórnarformaður
H.F. Verðbréfa.
Frumvörp sjáv-
arútvegsráðherra um
breytingar á kvóta-
kerfinu hafa nú verið
lögð fram á alþingi.
Fréttir, sem borist
höfðu um frumvörpin,
hafa staðist. Þetta eru
handónýt frumvörp og
alls ekki í samræmi
við stefnu stjórn-
arflokkanna í þing-
kosningunum eða í
stjórnarsáttmála. Fyrningarleið
Samfylkingar og VG hefur verið
ýtt út af borðinu. Í staðinn er
komin tillaga um að afhenda út-
gerðarmönnum megnið af veiði-
heimildunum (í byrjun 92%) til
leigu í 15 ár með möguleika á 8 ár-
um til viðbótar. Hreyfingin hefur
lagt fram frumvarp á alþingi um
að allar veiðiheimildir verði boðnar
upp á markaði.
Forsætisráðherra hefur áður
hreyft þeirri hugmynd að leggja
ætti kvótamálið í þjóðaratkvæða-
greiðslu. Tel ég að best væri að
leggja báðar leiðirnar undir þjóð-
ina, leið ríkisstjórnarinnar og leið
Hreyfingarinnar. Þjóðin hefði þá
skýra valkosti og gæti valið um
það hvort hún vildi að aflaheimildir
væru boðnar upp á uppboðsmark-
aði eða leigðar handhöfum kvót-
anna í 15-23 ár. Ég tel betra að
bjóða aflaheimildirnar upp. Það er
réttlátari leið. Hún gefur nýjum
aðilum meiri möguleika en núver-
andi handhafar kvótanna hafa
samt sömu möguleika að bjóða í
veiðiheimildir. Að sjálfsögðu þyrfti
reglur um það hvað hver mætti
bjóða í mikið af veiðiheimildum,
þar eð enginn mætti kaupa of mik-
ið. Ég hefði talið fyrningarleiðina
besta kostinn en úr því að rík-
isstjórnin og útgerðin eru sammála
um að vera á móti
henni er uppboðsleiðin
eina færa leiðin. Upp-
boðsleiðin mundi einn-
ig gefa eiganda kvót-
anna, þjóðinni, miklu
meiri tekjur. Það má
segja að með upp-
boðsleið fengi þjóðin
sannvirði í leigu fyrir
afnot útgerðar af sjáv-
arauðlindinni. Það er
kominn tími til, að svo
verði eftir að útgerð-
armenn hafa haft
kvótana á leigu í lang-
an tíma, fyrst frítt og síðan fyrir
mjög lágt gjald.
Mikil óánægja með frum-
vörpin
Mikil óánægja er með kvóta-
frumvörp sjávarútvegsráðherra.
Bæði stjórnarliðar og stjórnarand-
stæðingar eru óánægðir og að
sjálfsögðu LÍÚ og útgerðin sem
vill engar breytingar á kvótakerf-
inu. Það sem þingmenn eru eink-
um óánægðir með, er að sjáv-
arútvegsráðherra verði veitt of
mikið vald en einnig er óánægja
með að banna eigi varanlegt fram-
sal aflaheimilda. Þá er óánægja
með bann á veðsetningum afla-
heimilda. Nokkrir stjórnarliðar
telja leigutímann, 15 ár, of langan.
Nokkuð almenn ánægja er með, að
skýr ákvæði eru í kvótafrumvarp-
inu um eignarhald þjóðarinnar á
sjávarauðlindinni. Einnig er nokk-
uð almenn samstaða um nauðsyn
þess að hækka gjald fyrir afnot
auðlindarinnar. Margir telja að
hækkunin hefði mátt vera meiri.
Skiptar skoðanir eru um pott-
ana. Gert er ráð fyrir aukningu í
strandveiðum og auknum heim-
ildum í byggðatengdum aðgangi að
veiðiheimildum. Allir kvótahafar
eiga að leggja til í potta vegna
framangreindra veiða. Sennilega
mun þingið draga úr valdi sjáv-
arútvegsráðherra við stjórn á pott-
unum. Ég tel eðlilegt að svo verði
gert. Ef til vill mætti fá sveit-
arfélögunum vald yfir pottunum í
staðinn.
LÍÚ hamast á móti
LÍÚ hefur hamast gegn frum-
vörpum sjávarútvegsráðherra. Það
er spurning hvort samtökin hefðu
nokkuð látið verr gegn fyrningar-
leiðinni. Ég efast um það. Í raun-
inni er alveg sama hvaða leið ríkis-
stjórnin hefði komið með í
kvótamálum. Útgerðarmenn hefðu
alltaf lagst gegn þeirri leið. Þeir
vilja óbreytt kerfi og engar breyt-
ingar. Mistök ríkisstjórnarinnar
voru þau að ráðgast um of við LÍÚ
og að taka of mikið tillit til óska
samtakanna. Þó ríkisstjórnin hafi
algerlega gefist upp á fyrning-
arleiðinni og boðið útgerð-
armönnum á silfurfati 15-23 ára
nýtingarrétt breytir það engu um
afstöðu LÍÚ. Nú er það aðeins
þjóðin sem getur skorið úr um það
hvað leið á að fara í kvótamál-
unum. Það verður að fara fram
þjóðaratkvæðagreiðsla um málið
og ég vona að í þeirri atkvæða-
greiðslu muni verða samþykkt að
setja aflaheimildirnar á uppboðs-
markað. Það er réttlátasta leiðin
úr því sem komið er.
Þjóðaratkvæði um uppboð
eða 15 ára leigutíma
Eftir Björgvin
Guðmundsson » Fyrningarleið Sam-
fylkingar og VG hef-
ur verið ýtt út af borð-
inu. Í staðinn er komin
tillaga um að afhenda
útgerðarmönnum
megnið af veiðiheimild-
unum.
Björgvin
Guðmundsson
Höfundur er viðskiptafræðingur.
Við Íslendingar er-
um að upplifa nær
daglega á eigin skinni,
hvernig það er að búa
í kommúnistaríki.
Nær daglega birtast
fréttir af skerðingu á
mannréttindum og
frelsi okkar þegnanna.
Ríkisstjórnin ákveður
að við megum ekki
þetta og hitt. Bankinn
má ekki gefa eftir
vexti án þess að fjármálaráðherra
kafi þá ofan í vasa almennings, sem
á vart til nauðþurfta. Eldri borgarar
og öryrkjar hafa orðið illilega fyrir
barðinu á stjórnvöldum, sem og allir
landsmenn.
Tjaldborgin, skjaldborgin og allt
það var þá bara „gúlagið“ sem
kommúnistar eru búnir að gera Ís-
land að. Allt er þetta þekkt frá aust-
urblokkinni sálugu. Viljum við þessa
þróun? Varla.
Erum við innan múra?
Það er reyndar svo að maður er
farinn að venjast því að búa við
þessar aðstæður sem eru svipaðar
og voru í Austur-Þýskalandi, og Pól-
landi áður en múrinn féll. Velgerð-
um landsmönnum er brugðið við hin
pólitísku réttarhöld sem fara nú
fram yfir heiðursmanninum Geir H.
Haarde. Niðurlæging
þjóðarinnar er alger í
þessu máli. Þetta er í
boði þremenninganna
Steingríms J. Sigfús-
sonar, Ögmundar Jón-
assonar og Atla Gísla-
sonar, sem töldu þetta
þjóna sínum pólitísku
hagsmunum og hafa
með athæfinu dregið
okkar fyrrum friðsömu
íslensku þjóð niður á
þetta lága plan. Þær
þjóðir sem stundað
hafa pólitísk réttarhöld hafa haft
ævarandi skömm fyrir hjá alþjóða-
samfélaginu.
Myndirnar úr „réttarsalnum“
með grænu dúkana (VG) eru sjokk-
erandi. Þetta er eins og sviðsmynd
úr nasistamynd. Að draga einn
mann til ábyrgðar er ekki stór-
mannlegt, það er viðbjóðslegt ein-
elti.
„Stutta stund verður hönd höggi
feginn.“ Hafi þeir sem að þessu
stóðu ævarandi skömm fyrir og lát-
um okkur þetta sem þjóð að kenn-
ingu verða. Á meðan á þessu gengur
stunda þeir sem tæmdu bankana
enn viðskipti sín í friði fyrir VG.
Vinstri grænir eru ekkert annað en
harðsvíraður kommúnistaflokkur
sem byggir á aðferðum aust-
antjalds-kommúnistaflokkanna þar
sem mannréttindi og frelsi áttu ekki
upp á pallborðið. Allt er þetta í boði
Steingríms J. Sigfússonar, Ögmund-
ar Jónassonar og Atla Gíslasonar.
Hafi þremenningarnir ævarandi
skömm íslensku þjóðarinnar fyrir
óþverraskapinn.
Stutta stund verður
hönd höggi fegin
Eftir Ómar
Sigurðsson
Ómar
Sigurðsson
» Íslensk þjóð
er í klóm
kommúnista.
Höfundur er skipstjóri.
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500
www.flis.is • netfang: flis@flis.is
Allt fyrir baðherbergið