Morgunblaðið - 13.07.2011, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. JÚLÍ 2011
HEIMSENDING
á höfuðborgarsvæðinu
alla daga frá kl. 15–19
eða á smellugas.is
Hafðu samband í síma
5151115
Vinur við veginnSmellugas
Smellugas
smellugas.is
PI
PA
R
\
TB
W
A
•
SÍ
A
•
11
17
12
„Við erum með þetta í skoðun en höf-
um ekki tekið þetta upp með það í
huga að hætta notkun glaðloftsins,“
segir Hildur Harðardóttir, yfirlæknir
á meðgöngu- og fæðingardeild
kvenna- og barnasviðs Landspít-
alans, en í gær sagði Morgunblaðið
frá því að fæðingadeildir í Osló hefðu
ákveðið að hætta notkun glaðlofts
sem verkjastillandi fyrir konur í fæð-
ingu. Er ástæðan sú að hætta er talin
á því að glaðloftið geti valdið fóst-
urláti hjá starfsfólki sem annast um
konurnar.
Mörg önnur ráð í boði
Hildur segir erfitt að stýra því og
mæla hversu mikið af glaðloftinu fer
út í andrúmsloftið en lítil hætta sé á
ferðum fyrir þá sem nálægir eru.
Undantekningin sé þó þegar fólk
eyðir löngum tíma í útþynntu and-
rúmsloftinu, t.d. þegar ljósmæður
sitji dag eftir dag yfir konum sem
nota glaðloftið.
Hún segir hins vegar að dregið
hafi úr notkun glaðloftsins sem
verkjastillandi, enda sé margt annað
í boði fyrir fæðandi konur. „Mænu-
rótardeyfingin er náttúrlega kröftug-
asta verkjastillingin en svo er ým-
islegt annað í boði, eins og
vatnsmeðferð og nálastungur. Þann-
ig að þetta er ekki notað eins mikið
og var,“ segir Hildur.
Varúðarráðstöfun
Þær rannsóknir sem ákvörðun yf-
irmanna sjúkrahúsanna í Osló bygg-
ist á, benda til þess að ítrekuð inn-
öndun glaðlofts úr andrúmsloftinu
geti valdið fósturláti hjá hjúkr-
unarfræðingum og ljósmæðrum.
Engin slík tilvik hafa þó verið til-
kynnt í Noregi og er því um var-
úðarráðstöfun að ræða.
Hildur segir sér ekki kunnugt um
að Svíar og Danir hafi hætt notkun
glaðlofts á fæðingardeildum og að
Noregur sé enn sem komið er eina
landið á Norðurlöndum þar sem grip-
ið hafi verið til þessarar ráðstöfunar.
Glaðloft minna notað
en áður hérlendis
 Fylgjast með þróuninni erlendis
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Á Landspítalanum háskólasjúkrahúsi (LSH)
var í gær framkvæmd tíuþúsundasta kransæða-
víkkunin hér á landi. Kransæðavíkkanir með
hjartaþræðingu hafa verið framkvæmdar á Ís-
landi í rúm 24 ár. Fyrsta slíka aðgerðin var gerð
hinn 14. maí árið 1987 á LSH af Kristjáni Eyj-
ólfssyni, yfirlækni hjartaþræðinga á LSH, og
Einari H. Jónmundssyni, röntgenlækni á rönt-
gendeild LSH. Í gær var það svo Torfi F. Jón-
asson hjartalæknir á LSH sem sá um tíu-þús-
undustu kransæðavíkkunina.
Við kransæðavíkkun með hjartaþræðingu er
þráður leiddur gegnum æðakerfi sjúklings. Far-
ið er inn frá æð í nára eða úlnlið og upp í þröngar
eða stíflaðar kransæðar hjartans. Þegar þráður
er kominn í gegnum þrengingu er leggur með
belg þræddur yfir hann og hann síðan þaninn út
í þrengslunum. Belgurinn víkkar út þreng-
inguna en oft er síðan sett stoðnet úr málmi til
að fá enn betri víkkun á æðina. Einn helsti kost-
ur kransæðavíkkunar með hjartaþræðingu er
að sjúklingar eru að jafnaði fyrr að ná sér en við
hefðbundnar hjartaskurðaðgerðir.
Aðgerð ætlað að bæta einkenni
Undanfarin ár hafa vanalega verið fram-
kvæmdar um 700 kransæðavíkkanir á ári með
hjartaþræðingu á LSH. „Síðustu þrjú ár höfum
við verið við töluna 700 upp í 750. Síðasta ár vor-
um við undir 700,“ segir Kristján Eyjólfsson. Á
virkum dögum eru að meðaltali framkvæmdar
sex til sjö hjartaþræðingar á dag og síðustu ár
hafa verið gerðar tæplega 2000 þræðingar ár-
lega. Aðgerðirnar eru fyrst og fremst ætlaðar
sem meðferð við einkennum fremur en varanleg
lækning sjúkdómsins. „Þetta er það sama og
kransæðaskurðaðgerðir, þær lækna ekki sjúk-
dóminn en veita betra blóðflæði,“ segir Kristján
og bætir við að algengast er að víkkuð sé ein æð
í einu, þó upp komi tilfelli sem krefjast þess að
fleiri æðar séu víkkaðar í sömu aðgerð. Kristján
segir fjóra einstaklinga koma að slíkri aðgerð.
„Það eru alltaf a.m.k. þrír inni á skurðstofunni,
læknir og tveir hjúkrunarfræðingar. Svo er einn
lífeindafræðingur sem fylgist með þrýstimæl-
um, hjartalínuriti og öðru slíku.“
Þróun til hins betra
Frá því að fyrsta aðgerðin af þessu tagi var
framkvæmd hér á landi árið 1987 og til dagsins í
dag hefur ýmislegt breyst að sögn Kristjáns.
„Þetta hefur breyst töluvert mikið, sérstaklega
öll þau tæki og tól sem notast er við. Röntgen-
tækin hafa breyst og þau áhöld sem við notum
til víkkana.“ Með aukinni tækni og betri tækjum
geta læknar í dag því framkvæmt mun flóknari
aðgerðir á sjúklingum sínum en fyrir 20 árum.
Mikilvægt er að gera ákveðinn greinarmun á að-
gerðinni því hjartaþræðing er fyrst og fremst
myndataka á æðunum og er því rannsókn. Telji
læknir fýsilegt að víkka æð eftir kransæða-
myndatöku er kransæðavíkkun oftast gerð í
beinu framhaldi. Er það ein breyting frá því er
áður var þegar æðavíkkanir fóru gjarnan fram
eftir nánari skoðun og umhugsun lækna.
„Stundum þarf þó að hugsa hvort skynsamlegra
sé að gera skurðaðgerð og víkka fleiri æðar. En
langoftast höldum við skyndifund og gerum
þetta beint.“
Aðspurður hvað taki við í náinni framtíð varð-
andi þróun í hjartaþræðingum segir Kristján að
unnið sé að því að setja ósæðalokur í fólk með
þræðingartækni. Er slíkt einkum hugsað fyrir
þá einstaklinga sem eru í miklum áhættuhópi í
opnum skurðaðgerðum, s.s. eldra fólk eða ein-
staklinga sem áður hafa gengist undir krans-
æðaaðgerð. „Það er hlutur sem við erum að
vinna í að undirbúa okkur fyrir að gera en höf-
um ekki enn fengið grænt ljós.“ Ein aðalástæða
þess er sá mikli niðurskurður sem LSH stendur
frammi fyrir og þær aðhaldsaðgerðir sem hon-
um fylgja. Þurfi sjúklingur á hjartalokum að
halda í dag verður hann að gangast undir opna
skurðaðgerð með tilheyrandi áverkum fyrir lík-
ama. Aðspurður hvernig slík aðgerð er fram-
kvæmd segir Kristján vanalega farið inn í æð í
náranum, líkt og við kransæðavíkkun, því næst
er þrætt upp að hjarta og lokunum komið fyrir.
Kristján segir ósæðalokuskipti með hjarta-
þræðingum ekki áhættulausar en ef vel tekst til
reynist slík aðgerð sjúklingum auðveldari eftir
á. Sem stendur eru aðgerðir sem þessar enn í
þróun en sjúkrahús víðsvegar um Evrópu, s.s. á
Norðurlöndunum, hafa framkvæmt slíkar að-
gerðir með góðum árangri.
Tíu þúsund kransæðavíkkanir á 24 árum
 Nærri 2.000 hjartaþræðingar og um 700 kransæðavíkkanir framkvæmdar árlega á Landspítalanum
 Kransæðavíkkun með hjartaþræðingu reynist sjúklingum oft auðveldari en opin hjartaskurðaðgerð
Morgunblaðið/Eggert
Samvinna Kristján Eyjólfsson, yfirlæknir hjartaþræðinga á Landspítalanum, vinnur að hjartaþræðingu með samstarfsfólki sínu í einni af skurðstofum Landspítalans.
Morgunblaðið/Eggert
Einbeitt Lífeindafræðingur fylgist náið með aðgerðinni á hjartaþræðingardeild LSH.