Morgunblaðið - 27.09.2011, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. SEPTEMBER 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Gaddafi,fyrrumLíbíu-
leiðtogi, gengur
enn laus. Úr því
sem komið er
skiptir það lík-
lega litlu um orr-
ustuna um Líbíu. Saddam
Hussein, einræðisherra
Íraks, duldist bandamönnum
í drjúgan tíma eftir að honum
var steypt. Lengst af hírðist
hann ofan í holu, var gómað-
ur, niðurlægður, réttaður og
hengdur. Þau endalok voru
fyrirsjáanleg en þau styrktu
ekki stöðu hernámsliðsins
eða stjórnvaldanna sem sátu
í skjóli þess, eins og vonir
höfðu verið bundnar við.
Íraksstríðið sem slíkt var
vel skipulagt, ofurefli liðs og
búnaðar tryggði skjótan
hernaðarlegan árangur. En
fögnuður hins „undirokaða
lýðs“ yfir falli Saddams lét á
sér standa. Gengið hafði ver-
ið mjög langt í eyðileggingu
grunnstoða í landinu með
eldflaugaárásum til að lama
alla andspyrnu valdhafa við
innrásarherinn. Vandræði og
erfiðleikar í daglegu lífi fólks
fóru því vaxandi eftir stjórn-
arskiptin. Stríðsmálstað-
urinn veiklaðist hratt þegar á
daginn kom að fullyrðingar
leyniþjónustu Bandaríkj-
anna, Breta og annarra um
að Saddam Hussein hefði
gjöreyðingarvopn í fórum
sínum fengust ekki stað-
festar á staðnum. Slík vopn
hafði einvaldurinn sann-
arlega áður notað, svo sem
eiturgas gegn Kúrdum, þar
sem hundruð þúsunda borg-
ara höfðu verið drepin. En
slík vopn fundustu ekki eftir
hernám, þrátt fyrir ákafa
leit.
Og svo vel sem hernaðar-
aðgerðir gegn Írak höfðu
verið skipulagðar og útfærð-
ar til að ná markmiðum
þeirra gilti annað um eftir-
leikinn. Þar var flest í skötu-
líki. Af framantöldum ástæð-
um þurfti að hafa miklu
meira fyrir því að „friða“
landið en nokkurn hafði órað
fyrir og manntjón eftir form-
leg stríðslok varð því mjög
mikið.
Aðkoma Nató að aðgerðum
í Líbíu rúmast tæplega innan
sáttmála og reglna banda-
lagsins. Byltingin í Líbíu
hefði aldrei lukkast án at-
beina þess sem varð miklu
meiri og víðtækari en sam-
þykktir Öryggisráðs SÞ
heimiluðu. En
engin þjóð hefur
hagsmuni af því
að rekast í því
núna.
Byltingar-
mennirnir sem
Nató studdi eru
enn óskrifað blað. Helsta
huggunin er að þeir geti
ekki verið verri en Gaddafi,
sem hafði þó verið tekinn í
tölu siðaðra manna á síð-
ustu árum. Svo langt hafði
hann náð að stjórnmálafor-
ingjar Evrópu vildu endi-
lega láta mynda sig með
honum og hann var meira
að segja svo vinsamlegur að
sjá um pyntingar fyrir vest-
rænar leyniþjónustur, sem
máttu ekki bauka við slíkt
sjálfar, en gátu boðið verkið
út og staðið í gættinni og
fylgst með framkvæmdinni.
Ekki er enn útséð um
hvernig hinu arabíska vori
reiðir af í Líbíu. Hinir nýju
valdhafar þar eru þegar
teknir við að taka andstæð-
inga sína af lífi án frekari
vafninga. Stuðnings-
mönnum þeirra þykir þetta
heldur óþægilegt, en segja
að byltingarmenn séu ekki
nærri því eins stórtækir í
aftökum án dóms og laga og
hinn fallni leiðtogi.
Í Egyptalandi, þar sem
einnig voraði, segja yfir-
völd að Camp David-
samningurinn við Ísrael sé
ekki endilega lengur í gildi.
Það boðar ekki gott. Í Jem-
en hjuggu Al-Qaeda-menn í
fyrradag hönd af 15 ára
pilti, sem stolið hafði raf-
magnssnúrum, og spáss-
eruðu svo um með afhöggna
höndina öðrum til áminn-
ingar. En ekki er svart-
nættið algert því í gær bár-
ust þær fréttir að konungur
Saudi- Arabíu hefði ákveðið
að konur í landinu myndu fá
að kjósa og bjóða sig fram í
hreppsnefndarkosningum
eftir 5 ár. Nái einhverjar
þeirra kjöri er vonandi að
karlarnir í hreppnum verði
liprir við að skutla þeim á
fundi því ekki stendur til að
leyfa konum að taka bílpróf
og auðvitað alls ekki að
leyfa þeim að ferðast til út-
landa án fylgdar karla.
Það er sem sagt ekki
endilega víst að orðið sé
tímabært að Vestur-
landabúar láti sína mæli-
snúru duga til að leggja mat
á þróun þjóðfélaga í öðrum
heimshlutum.
Enn er allt á huldu
með hvernig arab-
íska vorinu muni
reiða af þegar
hausta tekur}
Ekki marktæk mælisnúra
É
g er ekki bara trúlaus, heldur and-
vígur trúarbrögðum. Ástæðan er
einkum sú að mér virðast trúar-
brögð gera meira ógagn en gagn,
þegar dæmið er reiknað til enda.
Litið yfir mannkynssöguna sýnist mér að trúar-
brögðin hafi valdið meiri afturförum, stuðlað að
meiri eymd og þjáningu en þau hafa linað.
Ekki er þar með sagt að ekki megi finna góð-
ar hliðar á trúarbrögðum. Hjá sumu fólki er eins
og betur heppnaðar kennisetningar helgiritanna
magni upp það besta í eðli manneskjunnar:
hjálpsemi, fórnfýsi, væntumþykju og almenni-
legheit.
(Ekki kvarta ég yfir því þegar trúarbrögðin fá
fólk til að gera gott, þótt það rýri auðvitað
agnarögn gildi góðverkanna ef þau eru gerð fyrst og fremst
til að koma sér í mjúkinn hjá heilögum anda. Hverjum er
ekki sama hvaðan gott kemur?)
En þetta góða í manneðlinu er ekki komið frá trúarbrögð-
unum, heldur hluti af því eðli sem við byrjuðum að þróa með
okkur frá því löngu áður en við príluðum niður úr trjánum.
Gullna reglan er einfaldlega augljós skynsemi sem bæði
tryggir hagkvæmt samfélag og samræmist náttúrulegu inn-
ræti okkar flestra.
Stóri gallinn við trúarbrögðin birtist hins vegar í því að
þar gerist það svo oft að fólk þarf ekki að standa skil á brest-
unum í eigin siðferði, því alltaf má finna hentuga kennisetn-
ingu í einhverju versinu, túlka á þann veg sem hentar og
nota sem yfirvarp.
Mannfýlurnar sem kúga konur í Sádi-Arabíu
þurfa ekki að taka persónulega siðferðislega af-
stöðu til verka sinna. Þeir leita einfaldlega uppi
versið sem rímar við það sem þeim hentar og
halda sínu striki. Steingervingarnir sem amast
við samkynhneigðum í nafni kristninnar gera
slíkt hið sama. Fordómarnir þeirra eru ekki
komnir frá bókinni, heldur er bókin umfram allt
hentugt skjól fyrir þeirra eigin siðferðislegu
bresti og persónulegu þröngsýni.
Útkoman verður oft grátleg. Eins og banda-
rísku háheilögu söfnuðirnir sem eyða þessa
dagana milljörðum í herferðir gegn jöfnum
réttindum samkynhneigðra, á meðan sömu
peningar gætu bjargað milljónum frá þjáningu,
hungri og dauða víða um heim. Fátt er ömur-
legra en trúarhræsni.
Prestur róttæks safnaðar var nýlega í fréttum því
Reykjavíkurborg ákvað að veita ekki styrk til kirkjurekstr-
arins. Ástæðan var neikvætt viðhorf í garð samkyn-
hneigðra. Prestinum þótti sér allgróflega mismunað.
Reyndar er það efni í annan pistil hvaða snillingar reiknuðu
það út að beinn eða óbeinn trúfélagarekstur væri hluti af
eðlilegri starfsemi sveitarfélaga og ríkis.
Alltént: Þessi sami prestur skrifaði svo bréf í eitt dag-
blaðið nokkurn veginn á þeim nótum að samkynhneigð væri
í lagi, svo lengi sem kynlífinu væri sleppt. Þóttist þá stikkfrí.
Við manninn segi ég þetta, þótt ég viti ekki hvort við get-
um mæst á miðri leið: Trúarbrögð eru allt í lagi – svo lengi
sem vitleysunni er sleppt. ai@mbl.is
Ásgeir
Ingvarsson
Pistill
Trúin sem skjól lélegs siðferðis
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
D
mítrí Medvedev situr í
bílstjórasætinu í nýj-
um bíl, skoðar hann að
innan, virðir fyrir sér
mælaborðið og stígur á
bensíngjöfina. Hann horfir í kringum
sig og sér að ekkert stýri er í bílnum.
Hann snýr sér að Pútín og spyr: Vla-
dímír Vladímírovítsj, hvar er stýrið?
Pútín tekur fjarstýringu úr vasanum
og svarar: Það er ég sem sé um að
stýra.
Þannig hljómar brandari sem
bandarískir stjórnarerindrekar
sögðu eftir að Medvedev tók við for-
setaembættinu í Rússlandi árið 2008.
Pútín hafði þá verið forseti í tvö fjög-
urra ára kjörtímabil og samkvæmt
stjórnarskránni mátti hann ekki
gegna embættinu þrjú kjörtímabil í
röð. Pútín varð þá forsætisráðherra
og Medvedev var falið að verma for-
setastólinn.
Tilkynnt var um helgina að þeir
myndu hafa stólaskipti, stefnt væri
að því að Medvedev yrði forsætisráð-
herra eftir þingkosningar í desember
og Pútín yrði í forsetaframboði í
mars á næsta ári.
Fullvíst er talið að Pútín verði
kjörinn forseti og þar sem eitt af
fyrstu verkum Medvedevs var að
lengja kjörtímabil forsetans úr fjór-
um árum í sex getur Pútín gegnt
embættinu í tólf ár til viðbótar, eða til
ársins 2024 þegar hann verður 72
ára. Fari svo verður hann lengur við
völd en Leoníd Brezhnev og lengur
en nokkur annar leiðtogi í Moskvu
frá valdatíma Jósefs Stalíns.
Fjármálaráðherra rís upp
Ekki er þó víst að stólaskiptin
gangi snurðulaust því tveir af hæst
settu embættismönnum landsins á
sviði efnahagsmála létu í ljósi
óánægju með þau. Fjármálaráðherr-
ann Alexej Kúdrín sagði af sér í gær
eftir að hafa tilkynnt að hann myndi
ekki eiga sæti í ríkisstjórn Medve-
devs vegna ágreinings þeirra í efna-
hagsmálum. Kúdrín hefur sakað
Medvedev um að setja fjármál ríkis-
ins í uppnám með því að beita sér fyr-
ir auknum ríkisútgjöldum, einkum til
hersins. Kúdrín hafði gegnt embætti
fjármálaráðherra frá árinu 2000 og
getið sér orð fyrir aðhaldsstefnu sem
varð til þess að ríkissjóður Rússlands
var rekinn með hagnaði vegna mik-
illa olíutekna þegar Pútín var forseti.
Rússneska dagblaðið Komm-
ersant segir að Kúdrín hafi aðra
ástæðu til að víkja úr stjórninni –
hann hafi sjálfur haft augastað á for-
sætisráðherrastólnum. Kúdrín hafi
áður viljað fara fyrir frjálslyndum
stjórnmálaflokki á þinginu en Kreml-
verjar talið hann af því og lofað hon-
um forsætisráðherraembættinu á
næsta ári.
Æðsti efnahagsráðgjafi Med-
vedevs, Arkadí Dvorkovítsj, lét einn-
ig í ljósi óánægu með stólaskipti for-
setans og forsætisráðherrans.
Medvedev hefur talað um þörf-
ina á því að koma á efnahagslegum
og pólitískum umbótum í Rússlandi
og meðal annars beitt sér fyrir því að
landið fái aðild að Heimsviðskipta-
stofnuninni. Pútín hefur haft efa-
semdir um slíkar breytingar og beitt
sér fyrir verndarstefnu og viðskipta-
bandalagi við fyrrverandi sovét-
lýðveldi.
Stuðningsmenn Medvedevs
höfðu vonað að hann myndi fá ann-
að kjörtímabil í forsetaembættinu
og tækifæri til að styrkja
stöðu sína pólitískt og
koma umbótum í fram-
kvæmd. Mjög ólíklegt
þykir að stefnunni
verði breytt og umbót-
um komið á eftir að
Pútín sest aftur við
stýrið í Kreml.
Pútín sest við stýrið
– án fjarstýringar
Reuters
Stólnum skilað Dmítrí Medvedev Rússlandsforseti (t.v.) og Vladímír Pútín
forsætisráðherra ætla að hafa stólaskipti eftir forsetakosningar á næsta ári.
Pútín nýtur enn mikilla vin-
sælda í Rússlandi eftir að hafa
bundið enda á ringulreiðina sem
ríkti í valdatíð Borís Jeltsíns.
Rússneski stjórnmálaskýrand-
inn Míkhaíl Dmítríev telur þó að
Pútín geti þegar fram líði stund-
ir stafað hætta af auknum lýð-
ræðiskröfum millistéttarfólks
sem vilji fá meiri pólitísk áhrif
og sætti sig ekki til lengdar við
eins flokks kerfi. Pútín þurfi
einnig að uppræta spillingu sem
hafi gert lítt þekktum vinum og
bandamönnum hans kleift
að stórauðgast á auð-
lindum ríkisins. Alexej
Navalní, sem berst
gegn spillingunni, spáir
því að óánægjan magn-
ist og leiði til nýrrar
byltingar þegar
upp úr sjóði,
spurningin sé
aðeins hve-
nær það
gerist.
Spá því að
upp úr sjóði
VAXANDI ÓÁNÆGJU GÆTIR
Alexej Kúdrín