Birtingur - 01.06.1962, Side 53

Birtingur - 01.06.1962, Side 53
þær aðstæður gætu aðeins skapast í þjóðfélagi, sem réði niðurlögum allrar firringar og gæfi öll- um meðlimum sínum færi á að hlutgera alla hæfileika sína, allar tilfinningar sínar í lífi sínu og starfi. Hann áleit, að þetta gæti gerzt aðeins í hinu frjálsa samfélagi framtíðarinnar, þar sem hæfileikar manna yrðu ekki framar söluvara, þar sem valdbeiting og ríkisvald væru ekki framar til, Það kallaði hann kommúnisma. Flestir fagurfræðingar Sovétríkjanna, sem, í orði kveðnu að minnsta kosti, telja til skyldleika við þessar hugmyndir Marx og Hegels, álíta, að feg- urð sé hlutlægur eiginleiki efnishluta, list sé end- urspeglun þeirra. Efni listarinnar er allur heim- urinn, hið eina, sem aðskilur hana frá vísindum er formið. „Eðli listarinnar er i listrænum myndum" (Kalosín, op. cit. 41). Listin hefur þannig ekkert eigið viðfangsefni, en verkefni hennar er oftast skýrgreint sem uppeldi almenn- ings. í nýlegri bók eftir fagurfræðinginn V. Ra- zúmní *) er gerð slík tilraun til að skýrgreina, hvað sé list: Hún er „form þjóðfélagslegrar vit- undar“, er „árangur sérstakrar listrænnar alhæf- ingar", „segir frá hinu almenna í gegn um hið einstaka", „segir frá sannleik lífsins og merkingu fyrirbrigða þess“, er mat á fyrirbrigðum lífsins", hefur í sér súbéktívan þátt, o. s. frv. Slík tilraun til að skýrgreina list með því að telja upp einstök sérkenni hennar leiðir beint af því, að afneitað er *) V. A. Razúmní, O prírodé húdozéstvénnogo obo- bsénía. Moskva, 1960. með öllu, að listin geti haft nokkurt sérstakt við- fangsefni. Listin er allt nema tjáning á árekstr- um einstaklings og lieildar, þjóðfélags, valds og á þeirri innri baráttu, sem af því leiðir. Aðeins einn sovézkur fagurfræðingur, A. í. Búr- off, hefur gert tilraun til þess að anddmæla þess- ari útrýmingu listarinnar. Hann gagnrýnir fjöl- marga fagurfræðinga fyrir það, að útskýra list sem eitt saman form, form endurspeglunar á raunveruleikanum, sem form hugsunarháttar eða form tilfinninga. Hann bendir á, að út frá þess- um sjónarhóli verði mjög erfitt að hrekja þá skoðun Kants, að fegurðaráhrif listaverks séu óháð innihaldi þess, en sú skoðun Kants er samt í orði kveðnu í litlum heiðri höfð meðal þeirra sovétfagurfræðinga, sem skýrgreina list aðeins sem form. Búroff setur sér síðan það verkefni að finna listinni eitthvert efni, skýrgreina list út frá innihaldi en ekki aðeins formi. Niðurstöður sínar setur hann fram í stuttu máli þannig: „Sér- stakt cfni (obékt) listarinnar cr hið mannlega líf, nánar sagt, maðurinn sem þjóðfélagsvera, lifandi eining hins almannlega og hins einstaka (per- sónubundna). Efni listarinnar er að tjá vanda- mál mannsins í listrænu formi.*) Vart hafði bÓk Búroffs komið út (febr. 1956) fyrr en boðið var út heilum her löggiltra fagur- fræðinga, sem tóku hann í karphúsið. Að áliti þessara manna varð Búroff að samnefni fyrir *) A. f. Búroff, Estéstítseskaja súsjnostj ískússtva, Moskva, 1956. Bls. 136. BIRTINGUR 51

x

Birtingur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Birtingur
https://timarit.is/publication/823

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.