Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1982, Blaðsíða 301

299
Flugur
stundum eru notaðar til þess að þýða setningar þar sem annars hefði
mátt búast við tilvísunarfornafni í eignarfalli (sbr. líka Höskuldur Þrá-
insson 1973):
(16) líkt og kallinn sem hjörð hans hafði alla flætt í skeri
Hins vegar eru setningar eins og þessar heldur óvenjuleg íslenska. Það
að slíkar setningar skuli ekki teljast eðlilegar gæti þá enn bent til þess
að sem sé ekki venjuleg samtenging.
Það er svo aftur önnur spurning, engu ómerkari, hvernig á því
stendur að erfitt er að forma tilvísunarsetningar þar sem tilvísunaliður-
inn væri hluti af nafnlið, sem virðist gera það að verkum að setningar
eins og (16) eru vandræðagripir í íslensku. Þess má geta, að samkvæmt
minni máltilfinningu virðist gilda svipað um staðartilvísunartenginguna
þar sem. Hægt er að hugsa sér að atviksliðir eins og uppi í trénu,
norður á Akureyri o. fl. séu samsettir atviksliðir, þar sem hugsanlega
mætti líta á forsetningarliðina sem kjarna sem taka uppi og norður
með sér sem eins konar lýsendur. Hér dugir ekki að láta tilvísunarteng-
inguna þar sem tengja setningu þar sem einungis fyrri liðurinn stend-
ur eftir í tilvísunarsetningunni:
(17) 1 a Ég sá fuglinn uppi í trénu þar sem hann söng
b *Ég sá fuglinn í trénu þar sem hann söng uppi
2a Ég sendi Stebba þetta norður til Akureyrar þar sem hann
býr
b *Ég sendi Stebba þetta til Akureyrar þar sem hann býr
norður
Af þessu sést að takmörkun sú sem veldur óeðlileika setninga eins
og (16) er víðtækari en svo að hún taki bara til nafnliða.
Hægt er að hugsa sér að sem og þar sem, ef þau hafa einhverja
,,tilvísunarnáttúru“, verði að vísa til heilla Iiða (Nl, Al. o. s. frv.),
eða kannski er heppilegra orðalag að segja að ekki sé leyfilegt að
láta vísa til nafnliða eða atviksliða sem felldir eru inn í stærri liði af
sömu gerð. Raunar er kannski einn galli á þessari hugmynd, sem sé
sá, að sem virðist geta vísað til aukasetningar sem felld er inn í aðal-
setningu. I setningum ein og:
(18) Stína segir að Stebbi sé séní, sem er ótrúlegt
virðist mér að tilvísunarsetningin geti hvort heldur sem er átt við alla