Vera - 01.11.1982, Blaðsíða 29

Myndlistarmenn líkt og aðrir
listamenn hér á landi stunda ýmiss
konar störf sér til lífsviðurværis, þar
eð því er ekki svo vel fyrirkomið
hér, að menn geti einbeitt sér að
listinni einni saman. í mjög mörgum
tilvikum stunda listamenn lág-
launastörf ýmiss konar meðfram
listsköpun, því oftast hafa þeir að
sjálfsögðu varið námstíma sínum
(mislöngum, frá 5 og upp í 10 ár) í
listnám. Efni og tæki þau, sem
myndlistarmenn nota við gerð
verka sinna, eru dýr enda oftast há-
tollavörur. Undantekningar á þess-
um háu gjöldum eru fáar, þar eð
þessi efni og tæki eru flokkuð sem
atvinnutæki. Vinnuaðstöðu þurfa
myndlistarmenn að koma sér sjálfir
upp því þess eru fá (engin?) dæmi,
að hið opinbera hlaupi undir bagga
að því leyti. Að setja upp sýningu er
dýrt fyrirtæki og á fárra t'æri. Enda
þarf til þess að kosta leigu á sal,
prenta auglýsingar, boðskort o. fl.
Einnig er stundum drjúgur kostn-
aður við flutning á verkum, upp-
setningu o. þ. h.
í riti UNESCO, sem fjallar um
stöðu og rétt listamanna, segir:
„Aðildarlöndum ber að vernda og
styrkja stöðu listamanna með því að
líta svo á, að vinna listamannsins
bæði í nýju og hefðbundnu formi sé
þjóðfélagsleg nauðsyn. Aðildar-
löndum ber að meta þannig störf
listamannsins að hann fái notið sín
og hljóti það fjárhagslega öryggi
sem honum ber fyrir störf sín í
menningarmálum. Aðildarlönd
skulu tryggja það, að listamenn
njóti þeirra réttinda og verndar,
sem ákveðin er í alþjóðlegum lög-
um og lögum hvers Iands um mann-
réttindi."
Hversu vel hefur miðað í þessa
átt hér á Islandi? Hinum ýmsu stétt-
um listamanna helur gengið misvel
að fá rétt sinn viðurkenndan, en
sem gott gengi má nefna STEF
(Samband tónskálda og eigenda
flutningsréttar). Allt frá stofnun
þess 1948 hefur ríkisútvarpið greitt
félagsmönnum þess höfundarlaun
fyrir tónverk flutt í útvarpið. Félög
myndlistarmanna hafa enga sam-
bærilega samninga gert. Á vegg-
spjaldi, sem gefið var út í tilefni bar-
áttudags norrænna myndlistar-
manna, segir: „Greiða skal mynd-
listarmönnum laun fyrir framlag
þeirra til þjóðfélagsins, dagleigu-
gjöld og sýningargjöld." Með dag-
leigugjöldum er átt við, þegar opin-
berir aðilar boða til sýninga, skuli
listamönnum borguð leiga fyrir
verkin þann tíma, sem sýningin
stendur. Með sýningargjöldum er
átt við gjöld, sem opinberir aðilar
greiða árlega af verkum í sinni eigu
og er það viss upphæð af hverju
verki sem rennur í sameiginlegan
sjóð myndlistarmanna. Bæði Norð-
menn og Danir hafa sett lög um
dagleigu og sýningargjöld. En til
eru fleiri hugmyndir myndlistar-
manna um, hvernig opinberir aðilar
geti komið til móts við listafólk. Má
þar nefna hugmynd að vinnustof-
um, sem Reykjavíkurborg kæmi
upp og leigöi út til skemmri tíma
gegn vægu gjaldi. Enginn vafi er á
því að það er hagur okkar allra að
stuölað sé aö blómlegu menningar-
lífi hér á landi. Stjórnvöld eiga þó
erfitt með að eygja þann hagnað,
því svo virðist sem í þeirra augum
felist verðmæti ekki í öðru en bein-
hörðum peningum.
Gudrún Erla Geirsdóttir
Hvað maður getur hatað de Sade, Hitler og Pinochet
miklu meir komast ekki með tærnar
en góðu hófi gegnir þar sem ég hef hælana
drottning hryllingsmyndanna
marinnogblár beitir valdi sínu
skrokkurinn hrópar miklu meir
logandi á hefnd en góðu hófi gegnir
hver hryllingsmyndin
rekuraðra hvað maður getur hatað ^
á rauðu tjaldi
niöurlægingarinnar
miklu ógnvænlegri
en góðu hófi gegnir
Sonja Jónsdóttir.