Vera - 01.09.1984, Side 42

Rauðfjólubláiliturinn
Er hægt að segja sögu þjóða eða
kynþátta í skáldsöguformi þannig
að vel sé? Sagt er að Garcia-Marqu-
es hafi reynt það í „Hundrað ára ein-
semd” og finnst flestum sem sú
bók sé bærileg. Blökkukonan Alice
Walker skrifar sögu svartra kvenna í
„Rauðfjólubláalitnum” sem kom út
fyrir tveimur árum. Þessi bók er bú-
in að vera á metsölubókalista lengi í
Bandaríkjunum þannig að einhverj-
um finnst sem henni hafi tekist vel
upp.
Alice Walker er fjörutíu ára gömul, svört
kona. Hún áeinadóttur og býr í Kaliforníu.
Þar aö auki skrifar hún af miklum krafti.
Fyrsta bók hennar kom út 1968 og nefnist
bókin ,,Once” og er Ijóðabók. Síöan hafa
komiö fleiri Ijóðabækur út eftir Alice
Walker og eru þekktastar „Revolutionary
Petunias & Other Poems” frá 1973 og sú
nýjasta ,,ln Search of Our Mothers’ Gard-
ens: Womanist Prose”. Smásagnasafn og
skáldsögur hefur hún líka skrifað. ,,The
Third Life of Grange Copeland” er fyrsta
skáldsagan frá 1970. „Meridian” kom út
1976 og svo ,,The Color Purple” 1982.
Úr öskunni í eldinn
„Rauöfjólubláiliturinn” er skáldsaga
byggð á sendibréfsforminu. Celie er fjór-
tán ára svört stúlka, sem skrifar Guði lítil
bréf í upphafi bókarinnar og virðist enginn
standa henni nær. Heima hjá stúlkunni er
allt í steik. Móðir hennar dauðvona, faðir
hennar nauðgar Celie daglega, skóla-
ganga er fyrir bí, yngri systkin hennar eru
á hennar ábyrgö og enginn Ijós punktur
virðist vera í tilveru Celie nema systirin
Nettie sem þó forðar sér fljótlega. Þótt svo
virðist í upphafi bókarinnar að Celie búi í
hreinasta helvíti þá fer Walker létt meö að
færa hana úr öskunni í eldinn og brenna
hana þar í nokkur ár áður en betur fer að
ganga hjá Celie. Þetta helvíti er staðsett í
dreifbýli í Suðurríkjum Bandaríkjanna.
Konurnar eru margfaldlega kúgaðar. Sem
stétt. Sem kyn. Sem kynþáttur. Smám
saman taka sterkustu konurnar að gera
uppreisn gegn karlveldinu og gera sér til-
veruna bærilegri. Systirin Nettie reyndist
hafa farið til Afríku með trúboðum og
þannig eru þessar konur tengdar sinni
fortíð. Bókin endar vel eftir allar hörmung-
arnar.
Málið á bókinni er ekki í samræmi við þá
Oxford ensku sem kennd er í skólum hér.
Þótt ég sé búin að vera seinustu tvö ár á
stað þar sem álíka hrognamál er talað og
það sem bókin er skrifuð á, þá fór það í
taugarnar á mér að lesa fyrstu tíu blaðsíð-
urnar. En ef lesandinn kemst i gegnum
þær lærist það aö í þessu hrognamáli er
system á kerfinu eins og í öðrum málum.
Fyrstupersónur nota þriðjupersónu ess
eins og ekkert sé. Sögnin að vera er spar-
lega notuð og orð eru klippt sundur á vit-
lausum stöðum. Reyndar er það svo að
þessar sundurklippingar hljóma oft eins
og allt önnur orð og leggja því aukamerk-
ingu í setningar og virka oft mjög fyndnar.
Eins og negrasálmar
Konur hafa sjaldnast haft sérherbergi.
Hvorki næði né tíma til skrifta nema þær
hafi getaö párað hver annarri sendibréf
þegar börnin voru sofnuð. Sendibréf fjalla
oftast um tilfinningar og það sem er að ger-
ast í lífi skrifandans og út frá því mætt
flokka þau sem sérlega kvenlegt stílform.
Þvi er það mjög eðlilegt að nota þetta form
til að segja sögu svartra kvenna. Bréfin
eru einföld og flest stutt og minna þannig
á negrasálma. Það sem einkennir bókina
er það hve mikið höfundi liggur á hjarta, af
hve mikilli einlægni hún setur fram það
sem hún hefur fram að færa. Bókin boðar
það að konur verði að kenna sjálfum sér
og körlum að lifa i friði og spekt. Já, það er
boðskapur sem heyrst hefur í Veru, þetta
með reynsluheim kvenna og allt það. Karl-
ar Rauðfjólubláalitarins öðlast ekki þrosk-
aða lífssýn fyrr en á gamals aldri þótt það
virðist reyndar standa til bóta í lok bókar-
innar. Fyrir tilstuðlan kvenna eru þar
nokkrir ungir menn sem eru ekkert sér-
staklega argir út í sjálfa sig og aðra.
Heiti bókarinnar getur táknaö fleira en
eitt og fleira en tvennt og gerir það senni-
lega. Margt blökkufólk er eiginlega rauð-
fjólublátt á litinn. Kristin kirkja notar rauð-
fjólubláan lit í trúarathöfnum í kringum
upprisuhátíðina. Er ekki tilvalið að kalla
bók sem fjallar um upprisu trúaðra rauð-
fjólublálitaðra kvenna Fjólubláalitinn? Mér
dettur ekkert betra nafn í hug.
The Color Purple. 251 síöa.
Útg. Washington Square Press.
Verö: tæpir 6 Bandaríkjadalir.
Svala Sigurleifsdóttir
42