Vera - 01.12.1986, Blaðsíða 36

Vera - 01.12.1986, Blaðsíða 36
safa. Slíkar bækur eru ekki í hverri bókark .pu! Tímaþjófurinn segir frá 37 ára gamalli konu, Öldu, sem verður ástfangin. Fram að þeim tíma er ástin sest að í henni, hefur Alda verið köld og klár á sínu, ekki síst karla- málunum: „veifað elskhugum sínum inn og útum dyrnar að hætti lögreglumanns að stjórna umferð." Alda býr í einbýlishúsi ásamt systur sinni og systurdóttur, húsið erfðu þær eftir foreldra sína. Alda kennir þýsku í menntó, les, borðar og drekkur vel. Hún lætur sig annarra líðan ósköp litlu varða. ,,Alda kalda“. En sem sagt, svo verður hún ástfangin. Ást-fangi. í fyrsta og síðasta skipti. Þessi elskhugi er giftur maður. Sambandið varir í hundrað al- sæla daga en þá vill hann ekki meir. Alda heldur áfram að elska hann og þjást af þránni eftir honum. Hún minnist hans í öllu og alls staðar, hugsar til hans, skrif- ar honum bréf. Ástin verður henni þráhyggja, sem allt annað snýst um þangað til yfir lýkur. Ekki einu sinni dauði systur hennar megnar að rífa ástina úr hjarta Öldu. Alda er alveg meðvituð um skyldleika ástar sinnar við þráhyggju enda ekki þannig kona að hún taki með- vitundarlaus á málum. Hún veltir því líka fyrir sér hvers vegna einmitt þessi maður varð sá elskaði — og hvers vegna ástin kaus einmitt hana sjálfa til að setjast að í. ,,Ég neyddist til að velja þig“ hugsar hún. Eftir sjö ár grípur Alda til sinna ráða — orðin háöldruð, a.m.k. I sínum eigin hucja. Ástin hefur auðvitað verið viðfangsefni höfunda frá örófi. Það sem gerir Timaþjóf- inn ólíkan öðru er einfaldlega það að Steinunn gerir allt öðru vísi en aðrir. í Tímaþjóf- inum er það ekki ást sögu- hetjunnar, sem málið snýst um, heldur söguhetja ástar- innar. Þar er ekki um að ræða sjónarhól heldur er bók- in sjálf sjónarhóll. Lesend- unum er gert að koma sér fyrir í hugskoti Öldu, að verða hugskot hennar. Jafnvel að læsast inni í þráhyggjunni og losna ekki úr prísundinni fyrr en bókin er lesin og Alda öll. Hvernig fer Steinunn að þessu? Með því hvernig hún notar tungumálið. Steinunn lýsir ekki ástandi Öldu á hefð- bundinn hátt heldur kemur hún því fyrir í textanum. Öldu líður. Það er efni bókarinnar. Líðan orðar sig ekki í hugs- unum okkar, er ekki skynjuð í fullmótuðum, tæpitungulaus- um, málfarslega réttum og kommusettum setningum. Hvers vegna þá að lýsa líðan á þann veg? í stað þess gríp- ur Steinunn til tungutaks, sem lýtur ekki hversdagsleg- um lögmálum. Hún notar Ijóð- formið og aðferðir Ijóðsins. Orð velta sér upp úr merkingu sinni, finna nýjar. Myndir og líkingar opna nýja sjóndeild. Stundum er textinn kýldur fram, spenntur og snöggur, stundum teygir hann sig eftir línunum. Áður en ástin kemur til Öldu er frá- sögnin hefðbundin — allt gengur sinn vanagang. Ástin sprettir textanum upp. Undir lokin færist hann aftur í annað horf, yfirvegaðra, ,,skynsamara“ horf enda er Alda þá byrjuð að yfirvega hina endanlegu lausn. Text- inn gengur í öldum — allt eftir því hvernig Öldu líður! Mér fannst spennandi að lesa þennan texta, varð hug- fanginn af honum. Hann geymir minni um aðrar ástir, aðrar ástarsögur, gömul Ijóð og ný, um goðsagnir og klisj- ur, sem við lesturinn urðu einmitt það, goðsagnir og klisjur. ,,Ég er sjórinn þinn. Sigldu" líður Öldu til elsk- huga sína. Einhvern veginn þannig leið mér til þessa texta. Nafn Öldu gefur Steinunni t.d. góðan byr: ,,Alda útundan", „Aldan er ein báran stök“, „óferjandi alda vonlaus um eðlilegt að- fall.“ Alda, sem á heima í Skjólunum. Alda í skjóli? Óvart fer maður að leika sama leikinn. Alda háöldruð! Þegar seint og um síðir kem- ur í Ijós að elskhuginn heitir Anton, þá datt mér í hug: annt honum! Alveg eins og Alda las það sem henni sýnd- ist út úr framkomu Antons, var ég farin að lesa það sem mér sýndist út úr orðum Steinunnar. Ég var gripin þrá- hyggju, var hugfangin! Og eiginlega var það ekki fyrr en að lestrinum loknum, að ég fór að velta fyrir mér því sem hafði gerst. Hafði verið of upptekin af minni þráhyggju til að skoða það. Rétt eins og Alda, þegar hún er í þann mund að koma sér burt frá sinni, skoðar hlutina af meiri rökvísi. Hvernig skyldi það t.d. hafa verið með hann Steindór, hvað var hann að hugsa nóttina sem hann fór í sjóinn? Og Egill, elskaði hann Öldu og þjáðist jafn mikið og hún? Hvernig leið Öldu? Hvað fannst Antoni um Öldu, hvers vegna ákvað hann að hætta við hana, hvernig tók hann til- beiðslu hennar? Hvers vegna talar Alda um sig sem há- aldraða? Hvað hefði oröið hefðu Anton og Alda orðið hjón, hvað hefði ástin gert þá? Hvað ef Alda hefði bara alls ekki orðið ástfangin og haldið áfram fyrra lífi sínu? Hvað er tímaþjófur og hvað ekki? Margar ástarjátningar Öldu eru beinlínis yndislegar, fagn- andi og hamingjusamar. Þrá- in er heit og óskandi. Ein- manaleikinn skerandi. Hugsið ykkur t.d. að senda elskhuga sínum þessa ósk: „Vertu snjórinn í brekkunni Ég snjórinn á túninu Að bráðna saman í sólinni Bæjarlækurinn hoppsa á leið útí á: verðum við.“ Alda er aldrei væmin, aldrei taugaveikluð, móður- sjúk eða leiðinleg. Hún getur ekki annað en hlegið að sjálfri sér — hún er þannig. Undir er húmorinn, sem bregst manni aldrei. Steinunn Sigurðardóttir hefur sent frá sér þessar bækur: Sífellur (Ijóð) árið 1969, Þarog þá (Ijóð) 1971, Verksummerki (Ijóð) 1979, Sögur til næsta bæjar (smá- sögur) 1981, Skáldsögur (smásögur) 1983. Hún hefur líka samið sjónvarpsleikritin Líkamlegt samband í norður- bænum og Bleikar slaufur. Ég bíð spennt eftir að fá að heyra meira frá henni. Ms P.s.: Bókarkápu prýðir teikn- ing. Það kemur mér á óvart að teiknarans skuli hvergi getið — er það hefö og/eða dónaskapur gagnvart lista- manninum? SVEITIN VIÐ SUNDIN. Búskapur í Reykjavík 1870—1950. Þórunn Valdimarsdóttir Sögufélagið Reykjavík 1986. Sífellt bætist við bókakost- inn um sögu Reykjavíkur. Nú í haust hafa bæst við tvær forvitnilegar bækur, sem eflaust eiga eftir að veita mörgum ánægjulegar stundir. Það er annars vegar mynda- bókin: Reykjavík 200 ára. Saga höfuðborgar í myndum og máli, sem bókaútgáfan Hagall hefur sent frá sér og hinsvegar bók Þórunnar um sveitaþorpið Reykjavík og hvernig það breytist smám saman í borg. Kveikjan að bókinni var áhugi forsvarsmanna Jarð- , ræktarfélags Reykjavíkur á «■ að láta skrá sögu félagsins og jafnframt sögu búskapar í Reykjavík. Þeir sneru sér til Sagnfræðistofnunar Háskóla íslands og var Þórunn, sem var í kandídatsnámi, fengin til að vinna það verk. Bókin sem hér liggur fyrir er aukin og endurbætt kandídatsritgerð Þórunnar. Úr henni er orðið mikið meira en skrásetning á sögu Jarðræktarfélags Reykjavíkur. Hér er komin allt í senn saga hversdagslífsins í Reykjavik, lýsing á landshátt- um og býlum umhverfis þétt- býlið og búskaparbasli jafnt bænda, tómthúsmanna sem embættis- og verslunar- manna í höfuðstaðnum, auk sögu þess ágæta jarðræktar- félags sem starfaði af meiri krafti og með betri árangri en önnur hér á landi og sögu Garðyrkjufélags íslands sem á bróðurpartinn af heiðrinum fyrir að Reykjavík er orðin sú gróðurvin sem raun ber vitni. Þegar sagan hefst eru íbú- ar í Reykjavík rúmlega tvö þúsund, þ.e. ámóta margir og nú búa á Siglufirði. Þórunn segir bæði frá mannlífi, hrossa-, og hænsnalífi. Að 36

x

Vera

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vera
https://timarit.is/publication/858

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.