Vera - 01.12.1986, Blaðsíða 16

Vera - 01.12.1986, Blaðsíða 16
eru til af þeim dansandi nöktum úti í náttúrunni (konur Viktoríutím- ans með alla sína siðavendni hljóta að hafa snúið sér við í gröf- inni). Dansmeyjan Isadora Duncan sem var mjög fræg á árunum fyrir fyrra stríð var grein af sama meiði, en hún dansaði í slæðum einum klæða, eins og hugarflugið bauð henni hverju sinni. Þarna var fyrirlesari á höttunum eftir breyttum kvenimyndum og hlut kvenna í þessari merku hreyfingu. Þess má geta að ungmenna- félagshreyfingin á íslandi var af sama toga spunnin með sína ættjarðarást, glímur og Mullersæfingar. Fregnir af náttúrudansi hér á landi hef ég þó engar nema ef vera skyldi frásögn meistara Þórbergs af meintum engladansi Hjálpræðishersins sem greint er frá í Ofvitanum. Samtökin World League for Sexual Reform sem störfuðu á fyrstu áratugum aldarinnar fengu nokkra umfjöllun og var verið að skoða hvaða viðhorf ríktu í samtökunum varðandi samkyn- hneigð, fóstureyðingar, takmarkanir barneigna og kynbótastefn- una en allt þetta kom til umræðu á fundum þeirra. Sagnfræðingurinn Michelet sem er einn af feðrum sagnfræð- innar og gerði garðinn frægann á 19. öldinni var tekinn til bæna. Hann skrifaöi bók um konur í frönsku byltingunni 1789 sem varð mjög fræg. En þegar grannt er skoðað kemur í Ijós að gamli mað- urinn hafði býsna hefðbundnar skoðanir á konum, fordómar og kvenfyrirlitning blasa við, konur byltingarinnar fóru langt út fyrir sitt verksvið að hans dómi. Einn fyrirlestranna fjallaði um skilin milli hins opinbera lífs og heimavallar kvenna í Englandi 19. aldar og hvenær þau skil tóku að verða ógreinilegri (þ.e. konur að sækja út í atvinnulífið). Niður- staða höfundar var sú að skilin hafi byrjað að dofna mun fyrr en menn áður töldu, fjöldi kvenna hefði stundað ýmis konar störf ut- an heimilis og átti þá einkum við konur í efri lögum þjóðfélagsins, konurnar sem áttu að vera heima. Ekki þær konur sem urðu að sjá heimilum sinum farborða og unnu hörðum höndum. Fyrirles- ari var prófessor við háskólann í Warwick í Englandi, fullorðin kona og afar sjarmerandi. Hún byrjaði á að vekja athygli á því að hún væri klædd í liti gömlu kvenréttindahreyfingarinnar grænt og fjólublátt (green and purple) en mér var ókunnugt um að þær hefðu átt sér baráttuliti og þótti þetta merkilegt. Enn vil ég nefna fyrirlestur um konur í frelsishreyfingu Króata á 19. öld, en karlmenn með logandi frelsisþrá gerðu þá kröfu til kvenna sem þeir umgengust að þær væru frelsissinnar og eru til mörg skemmtileg dæmi um umræður þeirra á milli í bréfum. Þeg- ar þessi fyrirlestur var fluttur, hringdu bjöllur í kolli mínum og mér varð hugsað til þeirra kvenna hér á íslandi sem tóku þátt í sjálf- stæðisbaráttunni. Enginn hefur minnst á þær. Mér varð líka hugs- að til frásagnar Þórbergs í Ofvitanum þar sem hann velti því fyrir sér hvort ,,elskan“ hans væri með eða á móti Uppkastinu sem var hitamál ársins 1908 (Uppkast að sambandslagasáttmála íslands og Danmerkur). Rádstefnan sett. Þórunn Magnús- dóttir situr á ödr- um bekk og ef grannt er skodad má sjá Guörúnu Ólafsdóttur og greinarhöfund aft- arlega til hægri i salnum. Kvennasamstaðan Hugmyndir og aðferir Súfragettanna í Englandi eru enn á dag- skrá og sú spurning hvers vegna þær leiddust út í mun harðari að- geröir en konur annars staðar. Niðurstaða fyrirlesara var sú að þar hefði verið um samspil stjórnmála, hugmyndafræði, and- stöðu og persónuleika innan „hreyfingarinnar" að ræða. Þýska kvenréttindahreyfingin var líka til umræðu og þá einkum ráðstefna þeirra árið 1896. Þar voru komnar konur úr kvenrétt- indahreyfingunni og konur úr sósíaldemokratahreyfingunni t.d. hin fræga Klara Zetkin, en sósíalistar voru heldur neikvæðir í garð kvenréttindahreyfingarinnar. Á þessum fundi var til umræðu kvennasamstaðan, hve langt hún næði, hvort allar konur ættu samleið í ákveðnum málum eða hvort samstaðan gæti yfirleitt nokkur orðið. Loks vil ég nefna fyrirlestur um samskipti kvenna og slúður inn- an gömlu kvenréttindahreyfingarinnar. í baráttunni fyrir kosn- ingarétti var myndað alheimssamband sem hélt nokkrar ráð- stefnur m.a. í Kaupmannahöfn 1906 og í Búdapest 1913. Náin kynni tókust með konum og er mikið til af bréfum sem fóru á milli þeirra. Þess má geta að Bríet Bjarnhéðinsdóttir sótti báðar áður- nefndar ráðstefnur og átti í bréfaskriftum við nokkrar þeirra kvenna sem komu við sögu í þessum fyrirlestri. Bréfin veita inn- sýn í líf þessara kvenna og sýna okkur að vandamálin eru enn hin sömu. Togstreitan milli fjölskyldunnar og ,,hreyfingarinnar“, milli þess sem ætlast er til af konum og þess sem þær vilja sjálfar. Ýmsar sögur voru á kreiki og erfiðleikar í samskiptum. Ein þeirra sagði eitthvað á þá leið að það væri ákveðin lífsstefna að vera kvenréttindakona, þegar sú stefna hefði einu sinni verið tekin yrði ekki aftur snúið. 16

x

Vera

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vera
https://timarit.is/publication/858

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.