Vera - 01.04.1987, Blaðsíða 35

Heilsugæslustöð
— hvað er það?
HEILSUGÆSLUSTÖÐ — hvaö er það? Hver
er munurinn á því að vera skráður hjá lækni
á heilsugæslustöð eða hafa heimilislækni
eftir gamla kerfinu? Sennilega vita fæstir
Reykvíkingar hvaða þjónustu heilsu-
gæslustöðvarnar bjóða upp á.
Tökum smá dæmisögu:
Lítil stúlka fæðist, fljótlega eftir aö hún kemur heim
með mömmu sinni kemur hjúkrunarfræðingur í heim-
sókn og fylgist með að hún dafni vel. Stúlkan heldur síð-
an áfram með sama hjúkrunarf ræðing til skólaaldurs og
þar tekur skólahjúkrunarfræöingurinn við ásamt skóla-
lækni. Allir þessir vinna á heilsugæslustöðinni og hafa
náið samstarf og skrá í sjúkraskýrslu hvers og eins ef
eitthvað bjátar á.
Mörgum árum seinna þegar stúlkan er orðin ung
kona verður hún barnshafandi. Hún fær alla nauðsyn-
lega þjónustu á heilsugæslustöðinni, hjá því fólki sem
þekkir hana. Ef hún og/eða læknirinn telur þörf á sér-
fræði aðstoð þá er sótt eftir því og álit viðkomandi sér-
fræðings sett í sjúkraskýrslu.
Konan eignast stelpu og strák og fer að vinna úti á
fullu. Karlinn vinnur úti allan sólarhringinn og hún situr
uppi með ábyrgðina á krökkunum og heimilinu, auð-
vitað alltaf blönk. Álagið eykst og verður óþolandi því
fylgir svefnleysi ásamt andlegri og líkamlegri vanlíðan.
Á heilsugæslustöðinni vinnur vel menntað fólk heil-
brigðisstétta. Með góðri samvinnu konunnar, læknis,
hjúkrunarfræðings, félagsráðgjafa, sjúkraþjálfara og
e.t.v. annarra leysist málið.
Löngu seinna er stúlkan orðin gömul kerling og
kemst ekki lengur ferða sinna. Með því góða samstarfi
sem er á stöðinni og þeim upplýsingum úr sjúkraskrá
sem til eru veröur auðvelt að meta hvaða heimaþjón-
ustu kerlingin þarf.
Þessi dæmisaga gefur vonandi einhverja mynd af
þeirri þjónustu sem hugsanlegt er að fá á heilsugæslu-
stöð.
Eftir gamla heimilislækna kerfinu er læknirinn,
mæðraverndin, ungbarnaeftirlitið, félagsráðgjafinn,
sjúkraþjálfarinn og heimaþjónustan hvert á sínum stað
og sáralítið samstarf á milli þessara hópa.
í Reykjavík er gert ráð fyrir a.m.k. 13 heilsugæslu-
stöðvum. í dag eru aðeins 5 auk Seltjarnarness, þar
sem Reykjavík fékk inni. Af þessum 5 eru 3 í bráða-
birgða húsnæði.
Úti á landi er uppbygging heilsugæslustöðva komin
all langt. Það er vegna þess að lög um heilbrigðisþjón-
\ ustu nr. 59/1983 og reglugerð fyrir heilsugæslustöðvar
nr 160/1982 hafa tekið gildi á landsbyggðinni.
Borgaryfirvöld þ.e. sjálfstæðismenn hafa hins vegar
ár eftir ár beöið um frest á gildistöku þessara laga fyrir
Reykjavík, þeirteljaað lögin henti ekki í Reykjavík. Þess
vegna hafði Davíö Oddsson frumkvæði af því að skipuð
var nefnd til að endurskoða lög um heilbrigðisþjónustu
m.t.t. Reykjavíkur. Nefndin skilaði skýrslu sinni (Golíat)
árið 1985. Ein af niðurstöðum nefndarinnar var að
hleypa fleiri rekstrarformum í heilsugæsluna þ.e. opna
fyrir einkarekstur.
í 19. grein laga um heilbrigðisþjónustu er skilgreind
sú þjónusta sem veita skal á heilsugæslustöðvum eftir
því sem við á:
1) almenna læknisþjónustu, hjúkrunarþjónustu,
sjúkraþjálfun, iðjuþjálfun, vaktþjónustu, vitjanirog
sjúkraflutninga.
2) lækningarannsóknir.
3) sérfræðilega læknisþjónustu, tannlækningar,
læknisfræðileg endurhæfing.
4) heimahjúkrun.
5) heilsuvernd, s.s. heilbrigðisfræðsla, mæðra- og
ungbarnavernd, heilsugæsla í skólum, ónæmis-
varnir, berklavarnir, kynsjúkdómavarnir, geð-
vernd, áfengis-, tóbaks-, fíkniefnavarnir, sjón-
vernd, heyrnavernd, heilsuvernd aldraðra, hóp-
skoðanir og skipulögð sjúkdómaleit, félagsráð-
gjöf, umhverfisheilsuvernd, atvinnusjúkdómar.
Á þessari upptalningu má sjá að þar sem heilsu-
gæslustöðvar starfa samkvæmt þessum lögum er þjón-
ustan mjög fjölþætt. Þetta er ein af þeim greinum sem
Golíat nefndin gerði breytingatillögur á. Nefndin taldi
óþarfa að ákveðin þjónusta væri veitt á heilsugæslu-
stöðvum ef hún væri veitt annars staðar á svæðinu.
Þetta er þröngsýni sem getur verið skaðleg fyrir-
byggjandi starfi, þ.e. ef ákveðnir faghópar eru útilokaðir
frá heilsugæslustöðvum og því samstarfi sem er nauð-
synlegt þegar unnið er að fyrirbyggjandi starfi. Þeir fag-
hópar sem ég er aðallega að tala um eru sálfræðingar,
félagsráðgjafar og sjúkraþjálfarar. Það er ákaflega
mikilvægt að á öllum heilsugæslustöðvum starfi þver-
faglegur samstarfshópur. Við verðum að forðast að
skipta einstaklingum upp í andleg, félagsleg og líkam-
leg vandamál og að hver sérfræðingur vinni í sínu horni
einangraður með ,,sitt“ vandmál.
í Reykjavík er nú starfandi ein einka heilsugæslu-
stöð, Heilsugæslan Álftamýri 5. Læknarnir sjá um að
reka þann hluta sem snýr að meðferð en borgin greiðir