Vera - 01.02.1991, Blaðsíða 36

U R LISTALIFINU
Málfarið er þó höfuðgalli
sögunnar og margt annað sem
aflaga fer má rekja til þess að
ekki hefur verið lögð nægileg
alúð við framsetninguna.
Skulu nú tínd til dæmi þessu
til stuðnings. I fyrsta lagi er
stíllinn allt of orðmargur. Víða
er stillt saman orðum eða
orðasamböndum sömu merk-
ingar án þess að endurtekn-
ingin þjóni sýnilegum til-
gangi: „sífelldur stöðugur
sulturinn" (161); „fólkið hér
um kring í þessari sveit" (139),
„þú (varst) ófædd, óborin og
allslaus" (101). Sömuleiðis eru
mörg orð oft höfð um það sem
segja mætti með einu eða
tveimur og gerir það fram-
setninguna stirða og oft til-
gerðarlega - þannig er huldu-
fólk ævinlega kallað „fólkið
með gegnsæju augun", í stað
þess að nota sögnina „heita"
er talað um að „bera nafn/
heiti" (og verður það sérstak-
lega klúðurslegt þegar maður
kynnir sig með þessum orð-
um: „Vémundur ber ég heiti
Gunnlaugsson frá Brekku"
(39)) og þar sem lýsingarorð
eins og „skammvinnur"
dygði er talað um „(trúnað)
sem hafði aðeins varað stutt"
(25). Merkingarsnauð lýsing-
arorð eru notuð í óhófi (það er
t.d. algjör óþarfi að tönnlast
sífellt á því að telpan sé lítil og
kot er væntanlega aldrei ann-
að) og það sama á við eignar-
fornöfn - sérstaklega er þeim
iðulega ofaukið með líkams-
hlutum og fara oft beinlínis
illa: „Hún neri saman hönd-
um sínum" (100) og afskap-
lega er nú stirt að segja „Is-
gerður litla Huld mín..." (53)
og ótrúlegt að nokkur bæri sér
slíkt í munn.
I öðru lagi er orðaval
ómarkvisst. Það virkar ekki
vel að nota „sokkaplögg"
fimm sinnum á tæpri síðu (21)
og fleiri dæmi má finna um
slíkar tuggur. Verra er þó að
tala um „annan vanga and-
litsins" (16), „að slá hey" (29),
„að standa á hnjánum" (91) og
„gefa e-m huggun" (106) eða
kalla kambana „spaða" (50).
Einnig þykir mér afar óheppi-
legt að nefna kropp hrafnanna
„vinalegt", jafnvel þó að verið
sé að tala um smásár á líkam-
anum en ekki berar tóttirnar á
Leysingjasyni (112). Að lokum
verður að viðurkennast að ég
skil alls ekki hvað átt er við
þegar talað er um „árin frá
fjögurra ára aldri og fram á
bernsku hennar" (20).
I þriðja lagi kemur fyrir
ýmiss konar ósamræmi í
mynd orða og tíð: „Samt líður
henni eins og þúsundir fal-
inna augna störðu á hana"
(87); „eins og hungrað vatnið
þrái fórnir eins og því hafi
verið færðar" (88) eða kyni og
tölu: „fólkið með gegnsæju
augun ... gjöf frá þeim ... þetta
men gáfu þeir mér..." (99);
„Kindurnar, kýrnar fáu og
hrossin voru illa haldin ... og
því illa færar til að ..." (130).
Eins og dæmin bera með
sér er sagan alls ekki nógu vel
unnin - hún hefði þurft miklu
meiri yfirlegu og úrvinnslu
áður en hún var gefin út og
þar vil ég að talsverðu leyti
kenna forlaginu um. Útgef-
endur hafa skyldur gagnvart
höfundum sínum, sérstaklega
ungum höfundum sem eru að
feta fyrstu sporin á hinni
grýttu rithöfundabraut. Hafi
þeir gert það upp við sig að
handrit sé þess virði að verða
bók verða þeir að sjá höfund-
inum fyrir yfirlesurum sem
geta - auk þess að gefa góð
ráð og leiðbeiningar - sagt
honum að geyma handritið
árinu lengur ef svo ber undir.
Það hefði átt við í þessu tilviki
hvað sem líður tilnefningu til
íslensku bókmenntaverðlaun-
anna.
Asta Svavarsdóttir
LEITIN AÐ
DEMANTINUM EINA
Heiður Baldursdóttir
Vaka-Helgafell 1990
Krúsa 10 ára sofnar einn dag-
inn fyrir framan sjónvarpið.
Þá dreymir hana að hún sé
komin í ókunnugt land eða
annan heim. I drauminum
hittir hún gamlan mann,
Gagnráð, sem segir henni að
búið sé að stela demantinum
eina. Ef demanturinn er ekki á
sínum stað, breytast allir og
verða vondir og því verður að
finna demantinn aftur. Gagn-
ráður biður Krúsu um að
hjálpa sér að finna demantinn
og það gerir hún. Bókin fjallar
um leit hennar að demant-
inum eina og fólkið sem hún
hittir á ferð sinni. Krúsa kynn-
ist Almari sem á hvergi heima
og hann fer með henni og
hjálpar henni við leitina. Þau
hitta t.d. forynjur og undir-
heimaskepnur og fara til
eyjarinnar eilífu.
Mér finnst nokkur orð erf-
ið í bókinni. Hvað er t.d. „að
kukla"? (bls. 136) og hvernig
gat demanturinn breytt fólki?
Mér finnst líka að höfundur
ætti frekar að nota orðið
myndband heldur en „video".
I bókinni er landakort en
engar teikningar.
Bókin Leitin að demantin-
um eina er spennandi og
skemmtileg.
Fanney Finnsdóttir, 10 ára.
UNDAN ILLGRESINU
Guörún Helgadóttir
Myndskreytingar:
Gunnar Karlsson
löunn 1990
Marta María ellefu ára flytur í
nýtt hús með mömmu sinni
og tveimur bræðrum. Henni
finnst húsið bæði stórt og
drungalegt og fólkið á efri
hæðinni klikkað. Þau breytast
þó smám saman þegar hún fer
að kynnast þeim og strákur-
inn Matthías, sem fyrst talaði
ekki við neinn, fer að tala og
hlægja. Marta María og Matt-
hías verða góðir vinir og lenda
í ýmsum ævintýrum, þau
finna t.d. gull í gróðurhúsi í
garðinum.
Fjölskylda Matthíasar er
flókin og ýmis leyndarmál eru
í gangi á báðum hæðum en
þau eru úr sögunni í bókarlok.
Boðskapur sögunnar er að
fólk á að vera hreinskilið og
gott hvort við annað.
Teikningarnar í bókinni
eru skemmtilegar og vel gerð-
ar.
Mér finnst Undan illgres-
inu vera ógeðslega skemmti-
leg bók og þrælspennandi.
Fanney Finnsdóttir, 10 ára.
36