Vera - 01.02.1991, Blaðsíða 24

Fyrstu árin var Pétur skóla-
stjóri illa haldinn af því sem
ég hef gjarnan nefnt skemmti-
legheitasýki og lýsti sér þann-
ig að hann fékk hæfileikafólk
og listamenn til að vera hér
tímabundið og halda náms-
skeið. Þetta urðu ógleymanleg
tímabil. Vinnugleði, erfiði,
ofurlítil geggjun og ánægja -
ómæld ánægja - einkenndu
þau og afraksturinn er öllum
til yndisauka vítt og breytt um
húsið.
Þáttur aðkomumanna í
störfum skólans er liðinn und-
ir lok, liggur a.m.k. niðri sem
stendur. Þar kemur fyrst og
fremst til fjárhagsstaða sveit-
arfélagsins undanfarin ár. Til
að vega þar upp á móti hefur
heimamaður verið fenginn til
að kenna smíðar - halda
nokkurs konar smíðanám-
skeið og alls kyns vinnubrögð
hafa verið felld undir hand-
mennt, mikil áhersla hefur
verið lögð á að setja upp stórar
leiksýningar með krökkunum
o.s.frv. o.s.frv.
Ávinningur af svona
vinnu er illa mælanlegur sam-
kvæmt tugakerfinu eins og
skólastarf er gjarnan mælt.
Samstarf og virðing fyrir
annarra vinnu eru t.d. þættir
sem lærast. Auk þess að leika,
spila og sýna sjálfur lærist að
njóta þess sem aðrir gera.
Svokallaður námsárangur
hefur löngum verið talinn
Akkilesarhæll opnu skólanna
(er ekki dreginn í efa í hefð-
bundnum skólum!). Við lítum
ekki svo á að barnshöfuð séu
ílát sem við verðum að fylla.
Þess vegna er ítroðsla þekk-
ingaratriða ekki þungamiðja
námsins. Hér hefur verið lögð
meiri áhersla á að efla
ábyrgðartilfinningu og sjálf-
stæða skoðanamyndun nem-
enda. Meiri áhersla lögð á
vinnubrögð en námsefnið
sjálft. Samskiptahættir hafa
verið þyngri á metunum en
námsafköst. Að allir umgang-
ist alla með fullri virðingu
hvort sem viðmælandinn er
barn eða fullorðinn, læs eða
ólæs.
Mér finnst ég geta fullyrt
að hugtakið „tapari" er ekki til
í okkar orðabók. Þarna held ég
að við séum komin að kjarna
málsins: Það að allir fái tæki-
færi til að sýna hvað í þeim
býr og fái að njóta sannmælis
er það sem að er stefnt. Það
hefur tekist að skapa ákveðið
andrúmsloft í skólanum. Það
er svo augljóst að þegar að-
komubörn koma þangað hafa
ókunnugir þekkt þau úr
hópnum. Það segir sína sögu.
Nýlega voru foreldrar hér
spurðir hvernig þeir teldu
þetta skólastarf hafa tekist,
hvernig nemendum skólinn
skilaði. Eitt svarið var: „Góðu
fólki sem kann að vinna."
Hvað umsögn gæti verið
betri? Eg bara spyr.
HÉR ER HÆGT
AÐ LÁTA DRAUMINN RÆTAST
Samtök fámennra skóla voru
stofnuð árið 1989. Skóli telst
fámennur þegar nemendur
eru færri en 40-50 og sam-
kennsla er mikil milli ár-
ganga. Um þriðjungur af
skólum landsins telst fá-
mennur en í þeim eru aðeins
um 2,64% grunnskólanem-
enda. Tilgangur Samtakanna
er m.a. að stuðla að aukinni
sjálfsvitund kennara og efla
samstarf og samskipti fá-
mennra skóla. Samtökin
hvetja til þess að fámennu
skólarnir vinni meira saman
og virki þá sem stærri eining-
ar, t.d. með skólaheimsókn-
um. Kennaraháskólinn hefur
staðið fyrir tveimur nám-
skeiðum fyrir kennara í
fámennum skólum. f fram-
haldi af því var farið í kynn-
isferðalag til Noregs. Það er
margt líkt með Noregi og
íslandi, en Norðmenn hafa
lagt alúð við þessa skólagerð
og þróað hana. íslensku
kennurunum var dreift í
skóla og þeir urðu fyrir mikl-
um áhrifum. Uppúr þessu
Úr grunnskóla Austur-Eyjafjallahrepps.
Myndir: Svanhvít Magnúsdóttir.
myndaðist samstöðuhópur
sem stofnaði Samtökin síðar.
„Fámennu skólarnir voru
að fara halloka, kennarar
kvörtuðu undan einangrun í
starfi og erfiðum vinnuað-
stæðum. Samkennslan krefst
þess að kennari hafi mikla
faglega þekkingu á valdi
sínu, hann verður í raun að
geta kennt allt, spilað á gítar,
hlaupið og samið skólaleik-
rit" segir Kolbrún Hjörleifs-
dóttir, skólastjóri Ketilstaða-
skóla.
Kolbrún, sem fór austur í
Mýrdal að loknu kennara-
prófi vorið 1982, segist verja
þessa skólagerð. „Hér er
hægt að láta drauminn ræt-
ast. Það er bilun að halda að
ein manneskja geti séð um
28-30 nemendur eins og er í
flestum skólum í Reykjavík.
Bekkirnir þar eru allt of
fjölmennir og því erfitt að
láta hlutina ganga upp. Börn-
in þurfa meira uppeldi í
skólunum og það þarf að
bregðast við því. Það er
kominn tími til að kljúfa
skólana niður í smærri ein-
ingar. Fámennu skólarnir eru
þó alls ekki gallalausir. Það
sem háir þeim fyrst og fremst
er kennaraskortur og hin öru
kennaraskipti. Sveitaskól-
arnir hafa þótt hallærislegir
og enginn viljað vera þar
lengur en einn vetur. Það
verður engin framvinda við
slíkar aðstæður og þetta er
óverjandi framkoma við
blessuð börnin. Ef fólk með
kunnáttu og áhuga ræðst til
fámenns skóla þá er hægt að
gera mikið. Fámennir skólar
eru dýrustu perlurnar í ís-
lensku skólakerfi, þar er
hægt að láta hlutina ganga
upp."
RV
24