Vera - 01.02.1997, Blaðsíða 32

KRISTÍN ÁSTGEIRSDÓTTIR
Á JVóbelsHátíð í Óstó
Kvermatístalipnur stuðtuðu að pví aðlosé RamoS'Horta
o% Caríos Beto fengu Friðarverðlaun JVóbels 1996
Eftir nokkur átök var lýst yfir sjálfstœði Aust-
ur-Tímor síðla árs 1975 undir stjórn
sjálfstœðishreyfingarinnar Fretelin. Aðeins
örfáum dögum síöar réðist her Indónesíu á
eyjuna og lagði hluta hennar undir sig. Síð-
an hefur geisað styrjöld á Austur-Tímor en
smátt og smátt hefur dregið úr krafti skœru-
liðahreyfingarinnar í fjöllunum vegna mann-
falls og handtöku foringja. Hundruð þús-
unda karla, kvenna og barna hafa veriö
drepin. Á allra síðustu árum hefur andstað-
an flust til bœjanna og höfuðborgarinnar Dili
og eflst á ný meðal annars í skjóli kaþólsku
kirkjunnar sem reynt hefur að beita sér til
varnar íbúunum nú síðast undir forystu Car-
los Belo biskups.
Friðarverðlaun Nóbels
í rúmlega 20 ár hafa landflótta TTmorbúar
reynt að vekja athygli þjóða heims á þeim
hörmulegu atburðum sem átt hafa sér stað
á Austur-Tímor. Fremstur í flokki þeirra er
José Ramos-Horta, sem var utanríkisráð-
herra Fretelinhreyfingarinnar, en hann var
staddur erlendis er Indónesíuher hóf innrás-
ina. Lengstum var lítt hlustað á málstaö
Austur-Tímora enda eiga mörg svokallaðra
lýðrœðisríkja mikilla hagsmuna að gœta í
Indónesíu. Þáttaskil urðu árið 1991 er
Lengst austur í Asíu, þar sem áður hétu AustuMndíur, er eyjan
Tímor. Endur fyrir löngu skiptu Hollendingar og Portúgalir eyj-
unni á milli sín, án þess þó að áhrif þeirra nœðu inn í skógana
og upp í fjöllin þar sem meginþorri íbúanna lifði friðsömu lífi.
Hollendingar, sem voru með allra hörðustu nýlenduherrum,
hurfu á braut eftir síðari heimstyrjöldina og komst vestur
hluti eyjarinnar þá undir stjórn hinnar nýfrjálsu Indónesíu.
Portúgalir létu ekki bilbug á sér finna fyrr en nýlendustríðin í
Angóla og Mosambique voru að sliga ríkið sem leiddi til svo-
kallaðrar nellikubyltingar í Portúgal árið 1974 er hluti hersins
tók völdin og steypti einrœðisherranum Salazar af stóli.
blaða- og sjónvarps-
menn urðu vitni að
fjöldamorðum indo-
nesíska hersins á fólki
sem fylgdi andófsmanni
til grafarí Dili. Myndirnar
fóru um allan heim og
vöktu mikinn hrylling.
Síðan hafa œ fleiri geng-
ið til liös við málstað
Austur-Tímorbúa og þess
ber að geta að ísland hef-
ur ávallt stutt tillögu um
fordœmingu á innrásinni
á allsherjarþingi Sam-
einuðu þjóðanna.
Síðastliðið haust
urðu þáttaskil er ákveð-
ið var að veita þeim
José Ramos-Horta og
Carlos Belo friðarverð-
laun Nóbels en þeir
hafa báðir beitt sér fyrir
friðsamlegri lausn og
samningaviðrœðum. Þar
Félagi úr dans- og söngflokki
landflótta Timorbúa sem kom
fram viö afhendingu Nóbels-
verðlaunanna.
með fengu málefni Austur-Tímor heimsathygli
og er ekki ólíklegt að í kjölfarið verið loks reynt
fýrir alvöru að finna lausn sem tryggir sjálfsá-
kvöröunarrétt íbúanna, friö og lýðrœði.
Haldið til Osló
Fyrir nokkrum árum kynntist undirrituð bar-
áttu íbúanna á Austur-Tímor. Það geröist í
heimsókn til Lissabon þar sem ég heimsótti
miðstöð landflótta Tímora þar í borg, en
nokkrir þeirra höfðu setið í fangelsum og
verið pyntaðir. Tímorar leituðu stuðnings
stjórnmálamanna, frœgra leikara og popp-
ara og það var einmitt í gegnum einn slíkan
sem formleg tengsl komust á. Það var
norski söngvarinn Morten Harket (úr hljóm-
sveitinni AHA) og íslenskur vinur hans, Sig-
urjón Einarsson kvik-
myndagerðarmaður,
sem gengu á fund okk-
ar til að kynna málefnið
og leita stuðnings. Það
leiddi til þess að við
Kvennalistakonur lögð-
um fram tillögu á þingi
um stuöning við íbúa
Austur-Tímor og jafn-
framt skrifuðu þrjár okk-
ar þréf til norsku
Nóbelsverðlaunanefnd-
arinnar þar sem við til-
nefndum Ramos-Horta til
friðarverölauna Nóbels
og síðar Belo biskup.
Þegar Ijóst var að þeir fé-
lagarnir fengju verðlaunin
ákvað Ramos-Horta að
bjóða okkur til hátíðar-
innar ásamt fleiri stuön-
ingsmönnum og velunn-
urum.
Laugardaginn 7. des.
lögðum við af stað til
Ósló, Anna Ólafsdóttir Björnsson, Kristín Eirv
arsdóttir og undirrituð, en hátíðin skyldi haldin
10. desember.