Vera - 01.02.1997, Blaðsíða 15

E R U LÁGU LAUNIN
NÁTTÚRULÖGMÁL?
skattkerfmu!
eftir Helgu Garðarsdóttur
Breytum
Flest erum viö sammála um að efnahagslegt sjálfstæði sé
sjálfsagður réttur vinnandi fólks og grundvöllur þess að
það fái notið sín í samfélaginu. Okkur greinir hins vegar á
um leiðir að því marki. Eg er sannfærð um að efnahags-
legt sjálfstæði margra verði ekki tryggt nema gerðar
verði róttækar breytingar á skatt-, bóta- og launakerfinu.
Hvert og eitt þessara kerfa er komið í öngstræti og
ógerningur að lappa upp á þau. Það dugir því ekkert
minna en að bylta þeim.
Þaö sem ég legg hér til eru hugmyndir mín-
ar og annarra; hugmyndir sem ýmsir skyn-
samir menn hafa viöraö í ræöu og riti síö-
ustu ár, en náð eyrum fárra enn sem komið
er, og er þaö miður fyrir þjóöina.
Afleiðingar láglaunastefnu
Síðustu ár hefur þaö verið staðfest ár eftir ár
aö aðeins 1/3 hluti framteljenda greiöir
tekjuskatt þegar bætur hafa verið dregnar
frá. Þessi staðreynd ein á aö nægja fólki til
aö sjá og viðurkenna aö snúa verður blaöinu
við. Því rétt eins og fólki er nauðsynlegt aö
ná endum saman er það ríkissjóöi nauðsyn-
legt aö fá rekstrarfé. En til þess að þaö megi
veröa verður að gera fólkinu (eins og fyrir-
tækjunum) kleift aö greiöa skatt af tekjum
sínum. M.ö.o. þá veröur að hækka laun
margra umtalsvert og þaö strax en ekki í
áföngum fram eftir næstu öld.
í Ijósi kjarasamninga undanfarinna ára er
full ástæða til aö draga þá ályktun að marg-
ir hafi gefist upp T baráttunni fyrir því að full-
vinnandi fólk framfleyti sér af launum sín-
um. Kjarasamninga eftir kjarasamninga er
hluta málsins vísað til ríkisvaldsins. Samn-
ingsaðilar ná samkomulagi um fáránlega
iitla hækkun á kauptöxtum og læöast síðan,
með hjálp rikisvaldsins, í vasa skattgreið-
enda eftir bótum til handa sumu launafólki
en skilja annað eftir með sultarlaunin ein.
Það er með ólíkindum hve lengi þessi
hringavitleysa hefur gengiö. Því aö sjálf-
sögðu eru laun greiðsla launagreiðanda fyr-
ir vinnu launamanns og kjarasamningar eiga
að vera um laun, svo og um réttindi og skyld-
ur launafólks og launagreiðenda, en ekki
millifærslur rikisvaldsins.
Skömmu áður en gildistími kjarasamn-
inga rennur út sameinast menn um að
leggja áherslu á mikilvægi
þess að lægstu launin
verði hækkuð án þess að
sú hækkun gangi upp all-
an launastigann. Þetta
lætur alltaf jafnvel í eyrum
en vekur með hverju árinu
upp æ fleiri spurningar. í
fyrsta lagi er viðfangsefnið
aldrei skilgreint; Hvar
enda t.d. lægstu launin og
hvar taka annars konar
laun við? Ég held að öllum
megi vera Ijóst að þetta
verður aldrei að veruleika
nema jafnframt komi til
breytingar á skatt- og bóta-
kerfinu.
Samkvæmt upplýsing-
um frá embætti ríkisskatt-
stjóra námu bætur ríkis-
sjóðs árið 1996, bætur sem eru sendar
m.a. fullvinnandi fólki, rúmum 8 milljöröum
kr. Vaxtabætur voru rúmir 3,3 milljarðar,
barnabætur rúmir 2,6 milljarðar og barna-
bótaauki rúmur 2,1 milljarður kr. Það er við-
eigandi aö geta þess hér að árið 1996 varð
ríkissjóður af um 1,5 milljarði kr. vegna sér-
staks skattafsláttar sjómanna. Ég tel það
ekki óviðeigandi að líta á milljarðana átta
sem viðurkenningu ríkisvaldsins á því að
laun margra eru úr takt við framfærslukostn-
að og því má kalla þá uppþót á lág laun.
Fram hjá stöðu annarra þjóðfélagsþegna er
ekki hægt að líta öllu lengur, en þeir ku vera
orðnir nokkuð margir sem eru ofmetnir í
launum.
Nýlega birti Félagsvísindastofnun Há-
skóla íslands niðurstöður úr samnorrænni
lífskjarakönnun. Könnunin leiddi í Ijós að
Sigurlaun hefur 60 þúsund krónur á
mánuði (árstekjur hennar eru lægri en
mánaðarlaun meðalforstjóra) en hún
borgar samt skatt I núverandi kerfi. Ef
skattkerfinu yrði breytt myndu
skattgreiðsiur Magnferðs líka lækka.