Vera - 01.06.1999, Blaðsíða 13

*
\
r\
urðu orðaskipti Leníns og þýsku kvenréttindakon-
unnar Klöru Zetkin í upphafi aldarinnar, en henni
fannst þörf fyrir sérstaka baráttu verkakvenna.
Þeirri baráttu varð auðvitað að halda innan
rammans og foringinn mikli lagði henni lífsreglurn-
ar. Það var augljóst hver hafði völdin. Þegar Marx-
istar áttuðu sig á því að kvennahreyfingar voru
eitthvað sem snerti allar konur var reynt að setja
stöðu kvenna inn í marxiskar söguskýringar, en allt
átti jú að lagast með byltingunni. Svo sem kunn-
ugt er brást það. Skilningurinn var þó lengst af
afar takmarkaður. Eitt versta dæmið um slíkt eru
svör Stokey Carmichael byltingar- og baráttu-
manns róttækra svertingja í Bandaríkjunum um
1970. Hann var spurður hvert hlutverk kvenna ætti
að vera í réttindabaráttu svertingja: „They are
there to fuck“, svaraði leiðtogi mannréttindabar-
áttunnar. Sannleikurinn er sá að greining kvenna á
vestrænum samfélögum, þar sem strúktúrar karl-
veldisins og samtryggingarkerfi karla hafa verið
dregin fram í dagsljósið, passar illa inn í þjóðfé-
lagsskilning sósíalista, hvort sem við köllum þá
krata eða komma, en þeir hafa löngum greint
samfélagið fyrst og fremst eftir stéttum og hags-
munahópum. Ég skal þó ekki þvertaka fyrir að ein-
staka hreyfingum/flokkum sé að skiljast að staða
kvenna sé frábrugðin stöðu karla og að það þurfi
sérstakar aðgerðir til að bæta og jafna þessa
stöðu.
Imynd Kvennalistans breyttist
Það var varla liðinn dagur frá kosningunum 1983
er tilboðin tóku að streyma frá Alþýðubandalaginu
um samstarf og samruna. Á þeim bæ fannst
mönnum auðvitað að svona hreyfing ætti ekki að
vera til, enda þvældist hún fyrir flokkakerfinu. Slík
tilboð voru send umsvifalaust aftur til föðurhús-
anna, enda litum við svo á að við værum í baráttu
gegn karlstýrðu kerfi og þar skar enginn flokkur
sig úr. Slík tilboð bárust aftur og aftur og náðu
auðvitað hámarki með tilkomu R-listans 1994. Ég
studdi þá tilraun og verð að viðurkenna að ég átt-
aði mig ekki á hinum víðtæku afleiðingum þess
framboðs. Ég sá ekki samhengið milli þess að all-
ir minnihlutaflokkarnir í borgarstjórn, að Framsókn
meðtalinni, reyndu að hnekkja áratuga valdi Sjálf-
stæðisflokksins í borginni og svo þess að A-flokk-
arnir og Kvennalistinn gengju í eina sæng og byðu
fram á landsvísu! Ég hefði átt að vita betur. ímynd
Kvennalistans breyttist. Hann var allt í einu orðinn
hluti af „kerfinu" í stað þess að vera gagnrýnandi
þess. Sá hópur úti í samfélaginu sem hafði í um
það bil áratug þeitt sér fyrir sameiningu svokall-
aðra vinstri manna (ég ítreka enn einu sinni að
hugtakið „vinstri" er merkingarlaust fyrir mér) sá
sér leik á borði, vitnaði stöðugt til sigurs R-listans
og að það ætti að endurtaka hann á landsvísu.
Þeir eignuðst nægilega marga bandamenn innan
Kvennaiistans. Allir vita hvernig ævintýrinu um
Samfylkinguna lauk í fyrstu umferð.
Það verður seinni tíma verk að greina hvernig
það gerðist að meiri hluti kvennalistakvenna
komst að þeirri niðurstöðu að kvennabaráttunni
yrði best borgið í bandalagi við krata. Kannski er
sú kenning Helgu Sigurjónsdóttur rétt að ómeðvit-
Mótmælaganga Kvennalistans að stjórnarráðinu 1988 eftir að rikisstjórn Þorsteins Páls-
sonar hafði sett óvinsæl bráðabirgðalög um aðgerðir í efnahagsmálum.
1F 1 | BBaac • '*■ ■: stm, Kvennarútan sem ók með
f '1 & $ litlf !||| g Í»'<! kvennalistakonur hringinn í kringum landið sumarið 1984.
w i:
13