Vera - 01.06.1999, Qupperneq 54

Kona var fijörin forseti Möltu
um svipað leyti og Vigdís. Kjör
fiennar var þó lítil hvalning
fgrir ftonur landsins, ólíftl því
sem gerðist hér á landi.
forráðamaður barnanna í öllu tilliti. Konur
geta haldið ættarnafni sínu við giftingu, en
reyndar bara með því að bæta því við nýja
nafnið. Öll hugsun i lagabreytingum eða
öðru er ennþá miðuð útfrá velferð fjölskyld-
unnar sem heildar en ekki velferð þeirra sem
mynda hana. í breytingunum á fjölskyldu-
lögunum segir að fólk eigi eftir fremsta
megni að forðast að láta dómstóla úrskurða
heilsdagsvistun jafngildir hins vegar þeirri
hugmynd að mæður velji að „yfirgefa börn-
in sín“ og afneiti fjölskyldu sinni.
Maltnesk stjórnmál og
kvennabarátta
Svo virðist sem stjórnarskiptin sem áttu sér
stað í fyrra haust hafi síst verið kvenrétt-
Eitt fyrsta verk Þjóðarflokksins í fyrra var að afnema embcetti kvennafulllrú-
ans og minnka fé til rannsókna og starfsemi jafnréllismálaskrifstofunnar. AII-
ar framkvæmdir vegna kvennarannsóknastofu voru svo stöðvaðar.
í deilumálum. En það telst varla hvatning
fyrir konur til að sækja rétt sinn, sem mér er
sagt að þær þurfi oftast að gera því malt-
neskir karlar líta oftar en ekki á laun sín sem
sína einkaeign.
Atvinnuþátttaka kvenna á Möltu er með
þeirri lægstu í Evrópu. Strax eftir giftingu
hverfa konur oftast af vinnumarkaði enda -
í kaþólskum anda - koma börnin fljótt til
sögu. Langflestar af hinum fáu útivinnandi
konum vinna hlutastörf en missa við það
mikilvæg réttindi. Barnagæslufyrirkomu-
lagið á sinn þátt í að gera þetta að reglu þar
sem leikskólar landsins bjóða einungis
uppá hálfsdags vistun fyrir börn frá 2 ára
aldri. Um er að ræða annars vegar endur-
gjaldslausa þjónustu ríkisins og hins vegar
einkaskóla sem efnaðra fólk getur notið.
Dagmömmur finnast líka en um þær gilda
engar formlegar reglur. Algengasta form
barnagæslu hjá almenningi á Möltu er þó
„ömmupössunin" en efnaðri konur ráða líka
oft sérstaka barnfóstru. Hugmyndh- um
indabaráttu maltneskra kvenna til fram-
dráttar. f spjalli við eina af þingkonum
Möltu fyrir Verkamannaflokkinn, Helenu
Dalli, kom í Ijós sú skoðun hennar að jafn-
réttismálum væri lítið sinnt eftir að Þjóðar-
flokkurinn tók við. Helena, sem er fyrrver-
andi fegurðardrottning Möltu, tveggja
barna móðir og stjórnmálafræðingur, hefur
setið á þingi síðan 1996 og var þá strax
fengin til að taka við embætti kvennafull-
trúa þingsins sem hafði einhvers konar
ráðherraígildi. Embætti Helenu heyrði beint
undir forsætisráðherra og var skrifstofa
þess staðsett í stjórnarráðinu sem er í
hjarta höfuðborgarinnar Valletta.
Fyrir stjórnarskiptin var í burðarliðnum
að setja upp sérstakt kvennabókasafn og
rannsóknarmiðstöð á neðstu hæð stjórnar-
ráðsins og hálfnaðar framkvæmdir eru fyr-
ir allra augum. Ef fslendingum finnst öllu
kollvarpað við stjórnarskipti hér á landi þá
er það ekkert í líkingu við það sem gerist á
Möltu. Eitt fyrsta verk Þjóðarflokksins í
fyrra var að afnema embætti kvennafulltrú-
ans og minnka fé til rannsókna og starfsemi
jafnréttismálaskrifstofunnar. Allar fram-
kvæmdir vegna kvennarannsóknastofu voru
svo stöðvaðar. Eitt af þeim verkum sem Hel-
ena á þó heiðurinn af úr embættistíð sinni er
vegleg útgáfa Hagstofunnar þar í landi á
fyrstu tölulegu úttektinni á stöðu kvenna og
karla á Möltu og á kynningarfundinum sem
ég sótti í háskólanum var mikið um að vera
og góðar umræður. Helena segir samt að
þrátt fyrir ýmsar lagaúrbætur séu ennþá
engar stofnanir eða ráð til að framfylgja
breytingunum. Vandi vegna heimilisofbeldis
sé t.a.m. gífurlegur og að meðaltali eitt mál
skráð á dag en kvennaathvörfin lítil og fá og
lítið sem fái menn til að framfylgja lögum.
Sérstök jafnréttislög, kærunefnd í jafnrétt-
ismálum og „jafnréttismat" á þingmál eru
meðal baráttumála Helenu en hún bætir við
að útlitið sé ekki bjart þar sem jafnréttismál-
in séu bara enn ein deildin í félagsmálaráðu-
neytinu hjá nýrri stjórn. Þangað sé öllu troð-
ið sem heyri undir „sérþarfir" og jafnréttis-
málin komin í þann bunka.
„Ég hef sömuleiðis lagt til að kynjakvóti
verði tekinn upp í þinginu. Þingmönnum
verði hreinlega fjölgað til að enginn þurfi nú
að víkja úr sæti vegna kynjasjónarmiða. Það
er lausn sem ég sé til að köma hreyfingu á
málin,“ útskýrir Helena vandlega og bendir á
að engar greiðslur komi frá ríkinu í lög-
bundnu 13 vikna fæðingarorlofi heldur að-
eins ein lág upphæð við fæðingu barnsins.
Hún leggur einnig áherslu á að réttur kvenna
sem vinna ekki hjá hinu opinbera sé ótrygg-
ur.
Rétt er að geta þess að á þessu stigi
málsins hef ég komist að því að lítið þýðir að
nefna hugmyndina um fæðingarorlof karla á
Möltu. Það væri eins hægt að spyrja hvenær
leggja eigi niður nunnuklaustrin í landinu.
Þingkona sem er í forsvari fyrir kvennahreyf-
54