Vera - 01.06.1999, Síða 56

Brynhildur H. Ómarsdóttir
Eftir hundrað ára blóðuga baráttu fyrir
kvenréttindum, kemur sannleikurinn
loksins í Ijós árið 1981. Þá gefur rithöf-
undurinn Colette Dowling út bók sína Ösku-
buskuáráttan: Dulin hræðsla kvenna við
sjálfstæði, og segir okkur femínistum hverju
við höfum nú gleymt í baráttu okkar. Sann-
leikur Dowlings upplýsir það að á meðan við
höfum barist sem sjálfstæðar konur, þá höf-
um við í rauninni hræðst sjálfstæðið. Súffra-
getturnar köstuðu sér í veg fyrir hestvagna
og rauðsokkurnar brenndu brjóstahöldin sín,
allt í nafni sjálfstæðis og kvenréttinda, en nú
kemur í Ijós að samt hafa þær / við sífellt fall-
ið í þá gryfju að láta aðra (eða réttara sagt,
að láta karlmenn) taka af okkur öll völd. Því
við erum, eins og Dowling bendir á, sífellt
hindraðar af uppeldi okkar, sem hvetur okk-
ur til að finna prinsinn á hvíta hestinum, láta
hann um að kyssa okkur á varirnar, vekja
okkar af dásvefni okkar og kvænast okkur.
Ekki er nóg með að hann eigi að vekja okkur
af aldalöngum svefni, heldur á hann einnig
að taka ákvarðanir eftir hjónabandið. Við
flytjum í höll hans og hann tekur við kon-
ungsríkinu. Hann verður kóngur en við verð-
um eiginkonur hans, og aðeins í höllinni,
þegar við og prinsinn og börnin okkar lifum
hamingjusömu l(fi, munu gaukar gala og
laukar spretta og þá munu hrútar fara úr reyfi
sínu. Já, sama hve frelsaðar við erum, sama
hve róttækar við erum í baráttuaðferðum
okkar fyrir réttlátari heimi, og sama hve mörg
brjóstahöld og bandaríska fána við brennum,
þá erum við alltaf háðar karlmanninum.
Það tók Dowling langan tíma að upp-
götva þessa áráttu kvenna, þennan nýja
sannleik í kvenréttindabaráttunni. Hún var
fráskilin með þrjú börn og hafði verið ein-
stæð móðir í fjögur ár þegar hún giftist á ný
og flytur út í sveit. Þetta segir hún um líf sitt
eftir giftinguna:
Konur á barmi
ævintýrsins
hugleiöing um Öskubuskuáráttuna og ástarsögur
nútímans
Þegar við fluttum síðan upp í sveit þetta
dásamlega haust, fannst mér eins og ég
hefði verið náðuð eftir þennan tíma, sem ég
hugsaði alltaf um sem erfiðleikatímabilið.
Forsjónin hafði aftur borið mig til staðar,
sem hafði í för með sér sömu líðan og ég
hafði þekkt sem barn. Þetta var heimur full-
ur af heimabakstri, dúnsængum og ný-
straujuðum sumarkjólum. Nú átti ég garð,
blóm, stórt hús, litlar, þægilegar sessur út
við glugga, og marga króka og kima. Ég
fann til öryggis í fyrsta sinn í mörg ár, og þá
fór ég að skapa hinn rólega heimilisbrag,
sem virðist vera helsta minning manns frá
barnæskunni. Ég bjó til hreiður og einangr-
aði það með mýksta dúninum og bómullar-
hnoðrunum, sem ég fann. Síðan faldi ég mig
í þessu hreiðri.
Það sem Dowling uppgötvaði við þetta
hjónaband sitt, og yfirfærir síðan yfir á ALL-
AR vestrænar konur, er að við það að finna
hina einu sönnu ást, fara konur ósjálfrátt að
leika hið hefðbundna hlutverk kvenna, hjálp-
arhelluna.
HALLÓ! Ég er ekki hrædd við sjálfstæði! Ég
mun ekki fara í hlutverk húsmóðurinnar með
kökukeflið og smákrakkann þegar og ef ég
giftist. Hvernig dirfist Colette Dowling að yf-
irfæra eigin reynslu yfir á mig, Brynhildi
Heiðardóttur Ómarsdóttur? En lesum
lengra. Colette Dowling, þótt á röngum for-
sendum sé, kemur með greinargóða gagn-
rýni á vestrænt samfélag dagsins í dag.
Konur eru frelsaðar og sjálfstæðar í orði, en
alast upp í samfélagi sem leggur áherslu á
hefðbundin kynhlutverk sem mynduðust fyr-
ir aldalöngu. Ég lifi ekki í ævintýraheimi, en
hins vegar á ég sífellt á hættu að sogast inn
í hannaða ganga í hlutverk prinsessunnar og
byrja að trúa því og treysta að prinsinn á
hvíta hestinum eigi eftir að bjarga mér og
heiminum öllum. Get ég, sem einstaklingur,
nokkurn tímann öðlast sjálfstæði þegar
samfélagið ósjálfrátt reynir að hindra mig i
því, með því að þrýsta mér í ákveðið fyrir-
frammótað hlutverk?
Colette Dowling lifði í ævintýraheiminum.
Hún fór í gamalkunnugt kvenhlutverk Ösku-
busku, ævintýraprinsessunnar, þegar hún
flutti á búgarðinn í New York fylki þetta dá-
samlega haust seint á áttunda áratugnum.
Eins og Mjallhvit, Öskubuska, Þyrnirós,
Prinsessan í turninum, Mjaðveig Mánadótt-
ir og Helga, góða systir Ásu og Signýjar, þá
hefur hún fundið sinn prins og ævintýrinu er
lokið. Ævintýrinu lýkur nefnilega alltaf við
lokakoss góðu stúlkunnar og prinsins. Þau
eiga börn og buru og grafa rætur og muru.
Þannig er líf allra ævintýraelskenda eftir að
ævintýrinu lýkur, eftir ævintýrið kemur lífstíð
af venjulegri og reglubundinni tilveru húsa-
kaupa og barnauppeldis. Þannig er það og
þannig mun það ávallt vera. Köttur úti í
mýri, setti upp á sig stýri, úti er ævintýri.
Ástarsögurnar
Þetta er okkur sagt statt og stöðugt í barn-
æsku. Á hverju kvöldi eru sömu ævintýrin
lesin upp fyrir okkur með mjúkri röddu
mömmu, pabba, ömmu eða afa. Það eina
sem breytist í þessum ævintýrum eru nöfn
aðalsöguhetjunnar. Söguþráðurinn er ávallt
sá sami. Stúika lendir í vandræðum, prins-
inn bjargar henni, stúlka og prins giftast og
þau eiga börn og buru o.s.frv. Þetta ævin-
týri heldur áfram í einni af mest lesnu bók-
menntagrein dagsins í dag ástarsögunni.
Framan á ástarsögunni er ávallt litmynd af
pari í misnánum faðmlögum. Konan er ung
og sæt og grönn, og karlinn er ávallt a.m.k.
10 cm hærri, oft vöðvamikill, en ávallt á-
kveðinn á svipinn með kraftalega kjálka.
Konan stendur, situr eða liggur í mjúkri og
kvenlegri stöðu, en karlinn fær ekki að slaka
á á kápumynd ástarsögunnar. Það er á-
kveðin spenna í stellingu hans. Myndin sýn-
ir hann alltaf yfir konunni. Ef konan liggur,
þá liggur hann fyrir ofan hana á málverkinu,
ef konan situr, þá stendur maðurinn. Les-
endur sjá, áður en þeir byrja lestur ástar-
sögunnar, að karlmaðurinn er ávallt á varð-
bergi, ávallt spenntur. Þótt hann sé í faðm-
lögum við sína heittelskuðu, þá er hann til-
56